Hệ lụy từ việc từ việc ăn kiêng và nhịn ăn để giảm cân

Áp lực vẻ đẹp bề ngoài

Trong thế giới kỹ thuật số hiện đại, sự phát triển vượt bậc của phương tiện truyền thông và mạng xã hội đã tạo ra một cách tiếp cận mới đối với khái niệm vẻ đẹp, hình thành nên áp lực đáng kể đối với các bạn trẻ. Cách mà phương tiện truyền thông hình ảnh tác động đến cách nhìn về vẻ đẹp và tâm lý của các bạn trẻ ngày càng được nhận thấy rõ ràng.

Việc đo lường giá trị bằng cách nhìn vào bề ngoài trở nên thường xuyên hơn bao giờ hết. Mạng xã hội, quảng cáo, phương tiện truyền thông đem đến những hình mẫu về vẻ đẹp không thể đạt được một cách dễ dàng. Điều này đã đặt ra một tác động tiêu cực đối với tâm lý của giới trẻ, đặc biệt là với những bạn nữ, phải đối mặt với áp lực vô cùng lớn về vẻ đẹp bề ngoại từ xã hội và phương tiện truyền thông.

Môi trường trực tuyến tạo ra một không gian cho việc so sánh thể hiện bằng số lượng lượt thích, bình luận, theo dõi trên mạng xã hội. Sự so sánh này dẫn đến cảm giác thiếu tự tin, tăng tự ti và lo lắng về hình ảnh bản thân.

Áp lực về vẻ đẹp bề ngoài không chỉ dựa trên sự thúc đẩy từ xã hội mà còn từ những hình mẫu không thể đạt được trong thực tế. Các tiêu chuẩn về vẻ đẹp không ngừng thay đổi, tạo ra một tình trạng không bao giờ hoàn hảo. Khi quy chuẩn về cái đẹp được đưa lên một tầm cao mới, vấn đề body shaming lại trở thành một vấn nạn đáng lo ngại, không chỉ đối với các bạn nữ mà còn với các bạn nam. Những lời nói như "gầy quá", "mập quá", "không đẹp",... đã và đang gây tổn thương lớn đến tâm hồn của những người phải trải qua nó.

Những lời nói miệt thị về ngoại hình có thể trở thành vết thương không thể thấy bằng mắt thường nhưng để lại những vết cắt sâu sắc trong tâm hồn. Cảm giác không được chấp nhận, không đủ xứng đáng và thậm chí là bị coi thường tác động trực tiếp đến khả năng thể hiện bản thân một cách tự nhiên.

Khát khao sở hữu vóc dáng mảnh mai, đẹp tự nhiên và 3 vòng cân đối  là điều ai cũng mong muốn. Song, chúng ta luôn gặp vấn đề với cơ thể của mình. Có người ăn cả thế giới cũng không thể mập lên, người chỉ uống nước thôi cũng lên kí. Có người đau khổ vì vòng một bé tí, cũng có người mệt mỏi vì vòng một quá khổ.  Đáng sợ là khi, mọi khuyết điểm của chúng ta trở thành đề tài để người khác chê bai, soi mói hay công kích.

Tình trạng ăn kiêng cực đoan

Với mức độ áp lực tăng lên, nhiều người trẻ đã chọn con đường ăn kiêng như một biện pháp để thay đổi cơ thể của họ, tìm kiếm sự thừa nhận từ người khác. Tuy nhiên, không phải tất cả các phương pháp ăn kiêng đều mang lại hiệu quả tốt cho sức khỏe và thân hình. Không thiếu các trường hợp ăn kiêng sai cách, không khoa học, thiếu kiến thức và tư vấn chuyên môn dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe.

Theo thông tin từ VTV News, sau khi bị crush châm chọc là ‘heo mập’ và cười nhạo trước đám đông, Liên Nhi (16 tuổi, Hà Nội) đã bị tổn thương và trở nên nhạy cảm với mọi nhận xét hay ám chỉ về ngoại hình. Tồi tệ hơn, cô bạn giả vờ ăn trước mặt bố mẹ nhưng sau đó lén nôn bằng hết. Bữa sáng và trưa, cô bạn gần như không ăn gì. Sau khi bị phát hiện, Liên Nhi công khai nhịn ăn để giảm cân. Dù thân hình của cô bạn chỉ còn da bọc xương, cao 1m64 mà chỉ nặng 35kg, nhưng vẫn tính calo cho mỗi quả nho đưa vào miệng.

Tương tự với Liên Nhi, một nữ sinh 15 tuổi, trường chuyên, Hà Nội, bị bạn bè trong lớp chê béo và không cho đi bơi chung. Cô bạn cảm thấy tự ti và quyết tâm giảm cân. Tuy nhiên, nhịn ăn quá lâu khiến cho cơ thể cô bạn trở nên gầy trơ như xác sống, môi khô bong vảy, tóc xơ xác và mất kinh nguyệt cả năm trời.

Một trường hợp khác là bé Thảo (13 tuổi, Mỹ Đình, Hà Nội), phải đi cấp cứu vì đau dạ dày, hậu quả của "chế độ ăn chết đói" - kiêng tinh bột, uống nước cầm hơi, sử dụng thuốc giảm cân. "Suy nghĩ lúc đó của cháu chỉ là phải giảm cân bằng được để 'dằn mặt' những người từng chê bai mình. Bạn bè luôn hỏi cháu nặng bao nhiêu cân, quần áo tăng mấy size, nói rằng phải giảm cân mới có người yêu. Sau lưng, họ ví cháu giống một con lợn, rồi nhắc nhở em út nhìn cháu làm gương để đừng ăn nhiều", Thảo bộc bạch.

Hệ lụy của ăn kiêng sai cách

Ăn kiêng một cách cực đoan không chỉ ảnh hưởng tới tâm lý của các bạn trẻ, mà còn gây hại nghiêm trọng tới sức khỏe của họ. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, ăn kiêng không khoa học, dựa trên việc loại bỏ hoặc giảm thiểu các nhóm thực phẩm quan trọng, có thể dẫn đến thiếu hụt dưỡng chất, suy dinh dưỡng, tác động tiêu cực tới chức năng cơ thể. Việc ăn kiêng không cân đối, thiếu khoa học cũng có thể gây ra rối loạn ăn uống, loãng xương, ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng của cơ thể, đặc biệt là ở độ tuổi thanh thiếu niên.

Suy dinh dưỡng: Đây là hậu quả phổ biến nhất của việc ăn kiêng sai cách. Khi không cung cấp đủ lượng và loại thực phẩm, cơ thể sẽ thiếu hụt các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự hoạt động của các cơ quan và hệ thống trong cơ thể. Cơ thể sẽ bị suy giảm chức năng miễn dịch, gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, chóng mặt, đau đầu, tóc rụng, da khô, móng tay yếu, răng ố vàng, rối loạn kinh nguyệt, loãng xương, thiếu máu, suy tim, suy thận và nhiều bệnh lý khác.

Rối loạn ăn uống: Một loại rối loạn tâm lý liên quan đến hành vi ăn uống của con người. Có hai loại rối loạn ăn uống phổ biến là anorexia nervosa và bulimia nervosa. Anorexia nervosa là khi cảm thấy mình quá béo và cố gắng giảm cân bằng cách không ăn hoặc ăn rất ít. Bulimia nervosa là khi có những cơn ăn vặt quá mức và sau đó lại có hành vi nôn trớ hoặc dùng thuốc lợi tiểu để tránh tăng cân. Cả hai loại rối loạn ăn uống này đều gây ra những tổn thương cho sức khỏe và có thể dẫn đến tử vong. Ngoài ra, cơ thể cũng có thể mắc phải các loại rối loạn ăn uống khác như binge eating disorder (ăn vặt quá mức mà không có hành vi nôn trớ), orthorexia nervosa (ám ảnh về việc ăn uống lành mạnh) hay pica (thèm ăn những thứ không phải là thực phẩm)...

Tăng cân trở lại: Được xem là hậu quả ngược lại của việc ăn kiêng sai cách. Khi ăn kiêng quá khắt khe hoặc không theo định kỳ, sẽ gây ra sự thay đổi trong cơ chế chuyển hóa của cơ thể. Cơ thể sẽ đi vào chế độ tiết kiệm năng lượng và giảm tốc độ đốt cháy calo. Khi bỏ ăn kiêng hoặc ăn nhiều hơn bình thường, cơ thể sẽ tích trữ lại lượng calo dư thừa dưới dạng mỡ. Điều này sẽ khiến tăng cân trở lại nhanh chóng và có thể nặng hơn trước khi ăn kiêng. Đây là hiện tượng gọi là yo-yo effect (hiệu ứng lên xuống).

Mất cân bằng nội tiết: Việc ăn kiêng sai cách cũng có thể gây ra sự mất cân bằng của các hormon trong cơ thể. Các hormon này có vai trò quan trọng trong việc điều hòa các chức năng sinh lý, tâm lý và tình dục của con người. Khi bạn thiếu hụt các chất dinh dưỡng như protein, chất béo, vitamin và khoáng chất, bạn sẽ làm giảm sản xuất của các hormon như insulin, glucagon, leptin, ghrelin, cortisol, estrogen, progesterone, testosterone và nhiều hormon khác. Điều này sẽ gây ra những biến động về tâm trạng, giấc ngủ, ham muốn tình dục, khả năng sinh sản,...

Da khô, nếp nhăn, mụn và sạm màu: Ăn kiêng hay nhìn ăn có thể khiến cơ thể thiếu hụt các chất béo lành mạnh, vitamin và khoáng chất cần thiết cho làn da. Chất béo giúp duy trì độ ẩm và đàn hồi của da, vitamin và khoáng chất giúp bảo vệ da khỏi các tác nhân gây hại từ môi trường. Nếu không bổ sung đủ các chất dinh dưỡng này, da sẽ bị khô, nếp nhăn, mụn và sạm màu.

Hạ huyết áp, suy tim và sốc: Chế độ ăn kiêng quá khắt khe hoặc nhịn ăn hoàn toàn có thể gây ra tình trạng thiếu năng lượng cho cơ thể. Năng lượng là nguồn cung cấp cho các hoạt động của tim mạch, hô hấp, tiêu hóa và thần kinh. Nếu không cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể, tim sẽ phải làm việc nhiều hơn để duy trì tuần hoàn máu, huyết áp sẽ giảm và có thể gây ra suy tim hoặc sốc.

Gây hại dạ dày, loét dạ dày và sỏi mật: Khi bạn ăn kiêng hoặc nhịn ăn có thể làm tăng tiết dịch vị trong dạ dày. Dịch vị có tác dụng tiêu hóa thức ăn, nhưng nếu không có thức ăn trong dạ dày, dịch vị sẽ gây kích ứng niêm mạc dạ dày và có thể gây ra viêm loét. Ngoài ra, ăn kiêng quá khắt khe hoặc nhịn ăn cũng có thể làm giảm lượng mật trong túi mật. Mật là chất giúp tiêu hóa chất béo trong thức ăn, nhưng nếu không được sử dụng thường xuyên, mật sẽ đông lại thành các viên sỏi gây đau và viêm túi mật.

Giảm trí nhớ, suy giảm não bộ: Việc kiêng hoặc nhịn ăn khiến cơ thể thiếu hụt các chất dinh dưỡng quan trọng cho não bộ. Não bộ cần nhiều glucose để duy trì chức năng của các tế bào thần kinh. Nếu bạn không cung cấp đủ glucose cho não bộ, có thể gặp các vấn đề về trí nhớ, tập trung, học tập và sáng tạo.

Ăn kiêng đúng cách để giảm cân

Việc ăn kiêng là một quyết định quan trọng của bạn để cải thiện sức khỏe và vóc dáng. Tuy nhiên, bạn cần phải ăn kiêng một cách khoa học và an toàn để tránh những hậu quả xấu cho sức khỏe và cuộc sống.

Xác định mục tiêu và lộ trình ăn kiêng: Cần xác định rõ mục tiêu của việc ăn kiêng là gì, là giảm bao nhiêu cân, trong bao lâu và với phương pháp nào. Cũng cần xem xét cơ địa, sức khỏe, lối sống và thói quen ăn uống của mình để lựa chọn phương pháp ăn kiêng phù hợp. Tìm hiểu kỹ về các loại ăn kiêng khác nhau như ăn kiêng giảm calo, ăn kiêng giảm carb, ăn kiêng chay, ăn kiêng keto, ăn kiêng liên tục hoặc ngắt quãng và tư vấn với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi áp dụng. Phải lập kế hoạch ăn uống chi tiết cho mỗi ngày, tuần hoặc tháng và theo dõi kết quả thường xuyên.

Ăn đủ chất và đa dạng: Không nên bỏ bữa hay ăn quá ít. Phải cung cấp đủ lượng và loại thực phẩm cho cơ thể để duy trì sức khỏe, năng lượng bằng cách ăn đủ ba bữa chính trong ngày và ăn nhẹ giữa các bữa. Nên ăn đa dạng các loại thực phẩm từ các nhóm chất như protein, chất béo, carb, vitamin và khoáng chất. Ưu tiên các loại thực phẩm tươi sống, giàu chất xơ, ít chất béo bão hòa, ít đường và ít muối. Hạn chế các loại thực phẩm chế biến sẵn, chiên rán, ngọt, mặn và có chứa các chất phụ gia hay bảo quản.

Uống đủ nước: Nước là một yếu tố quan trọng trong việc ăn kiêng. Nước giúp giải độc cơ thể, tăng cường chuyển hóa, làm mát cơ thể và giảm cảm giác đói. Nên uống từ 1,5 đến 2 lít nước mỗi ngày và uống nước trước khi ăn khoảng 15 đến 30 phút để giúp bạn no nhanh hơn. Có thể uống nước lọc hoặc nước ép trái cây tươi không đường. Tránh uống các loại nước có ga, nước ngọt, nước hoa quả có đường hay các loại đồ uống có chứa cafein hoặc rượu.

Kết hợp vận động: Việc vận động là một phần không thể thiếu trong việc ăn kiêng. Vận động giúp tiêu hao calo, tăng cường sức khỏe, săn chắc cơ bắp và tạo ra những hormon vui vẻ và thoải mái. Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày và chọn những bộ môn phù hợp với sở thích và khả năng của mình. Có thể chọn những bộ môn như đi bộ, chạy bộ, đạp xe, bơi lội, nhảy dây, yoga, aerobic, thể hình hoặc các môn thể thao khác. Tăng cường hoạt động thường ngày như đi bộ thay vì đi xe, đi cầu thang thay vì đi thang máy, đứng hoặc đi lại trong khi làm việc hoặc học tập.

Giữ tinh thần lạc quan: Hãy giữ tinh thần lạc quan, tự tin và kiên trì khi ăn kiêng. Nên xem việc ăn kiêng là một quá trình dài hạn và đặt ra những mục tiêu hợp lý, có thể đạt được. Phải biết khen ngợi bản thân khi đạt được những tiến bộ nhỏ và đừng tự trách hay tự ái khi gặp phải những khó khăn hay thất bại. Cũng nên tránh những yếu tố gây stress, lo âu hay buồn chán và tìm kiếm những cách thư giãn, giải trí lành mạnh.

Trong một xã hội luôn tạo nên áp lực về vẻ đẹp không thực tế, quan trọng hơn bao giờ hết là việc các bạn trẻ, đặc biệt là các bạn nữ, phải thay đổi cách tiếp cận với vẻ đẹp, xây dựng sự tự tin từ bên trong. Thay vì chạy theo tiêu chuẩn không thể đạt được hãy học cách yêu thương, chấp nhận bản thân. Sự đa dạng về hình dáng, ngoại hình là điều tự nhiên và cần được tôn trọng.

Tìm kiếm những hoạt động mà mình thích, kết nối với những người cùng tần số yêu thương và đặt ra mục tiêu dựa trên sự hài lòng cá nhân thay vì chỉ dựa vào ngoại hình. Đừng để những tiêu chuẩn không thực tế ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm trạng của bản thân. Bởi vì, bất kỳ ai cũng xứng đáng được yêu thương và trân trọng.

An Thanh