Bài 2: Những hạt 'muối đắng' trên cánh đồng Hòn Khói
Nhịp sống - Ngày đăng : 07:00, 09/07/2018
Được mùa mất giá, được giá thì mất mùa
Ruộng muối bây giờ không như xưa. Những ô ruộng bát ngát, có ô có cả hệ thống kéo bạt trên mặt nước để phòng khi trời đổ mưa không làm giảm độ mặn.
Dưới ruộng, trước đây chỉ là đất nhưng nay một tấm lót rộng lớn đã cách ly nước với mặt đất tạo ra độ tinh khiết khi muối kết tinh.
Xem thêm: Bài 1: Nỗi buồn trên cánh đồng muối Hòn Khói sau 30 năm
Ảnh: Lưu Thái Văn Chương
Người công nhân bốc xếp muối cho chúng tôi biết thêm, làm muối bây giờ khỏe hơn xưa nhiều. Nếu ngày trước, bạn cào, bạn gánh chỉ đôi chân trần bước xuống ruộng thì nay ai cũng phải mang giày ống. Những đôi quang gánh đã vắng bóng nhiều. Thay vào đó, xe cút kít đã giải phóng cho đôi vai của phụ nữ.
Đưa muối lên cao, vun thành đống thì có xe xúc. Cơ giới làm giảm bớt sức lao động của con người nhưng cũng từ đó thu nhập của người làm muối vơi bớt đi. Cái nghèo ở đây không vì sức lao động giảm mà do thời tiết.
Ảnh: Lưu Thái Văn Chương
"Mấy năm nay muối cứ liên tục được mùa mất giá, được giá thì mất mùa. Chúng tôi chỉ mong sao giá muối được bình ổn để chúng tôi còn bám trụ với nghề.
Ảnh: Lưu Thái Văn Chương
Nếu trước đây lượng diêm dân chiếm đến 90%, nay đã giảm rất nhiều. Rất đông người bỏ nghề làm việc khác có thu nhập cao và ổn định hơn. Có năm muối được bán với giá trên 1 triệu/tấn nhưng cũng có năm chỉ bán được 800 nghìn/tấn. Thậm chí muối của HTX 1/5 chỉ bán được với giá 400 nghìn/tấn.
Người công nhân làm muối được thanh toán thù lao theo sản lượng. Tuy nhiên những năm muối không bán được bị tồn kho nhiều, họ bị giữ lại 30% tiền, đến khi bán hết mới thanh toán đủ", anh nói.
Ảnh: Lưu Thái Văn Chương
Nghề muối mỗi năm bắt đầu từ sau 23/10 âm lịch. Theo truyền khẩu từ nhiều đời, "ông tha bà cũng không tha, làm cho cơn lụt 23 tháng 10", ngày 23/10 âm lịch thế nào cũng có một trận lụt lớn kết thúc mùa mưa bão trong năm.
Vì thế người làm muối phải đợi sau ngày ấy mới dọn ruộng. Họ sẽ làm liên tục cho đến rằm tháng 7 năm sau. Mùa muối chấm dứt từ ngày này bởi từ đây sẽ chính thức bước vào mùa mưa. Những cơn mưa rào giữa mùa đôi khi cũng làm ảnh hưởng khá nhiều đến sản lượng muối trong năm.
Ảnh: Lưu Thái Văn Chương
Bắt đầu làm từ sau 23/10 âm lịch nhưng phải đến Tết mới có mẻ muối đầu tiên. Người dân phải dọn ruộng, lấy nước, theo dõi từng ngày mới có thể thu được hạt muối.Khi đã có muối, công nhân phải có mặt từ khi mặt trời vừa ló dạng. Họ cào, họ chuyển muối từ ruộng lên bờ cho đến khi gần đứng bóng mới chấm dứt công việc của một ngày.
Muối mặn, mồ hôi cũng mặn. Diêm dân quanh năm vất vả với ruộng đồng nhưng những năm gần đây thu nhập càng giảm sút. Không phải do họ lười, cũng chẳng phải trình độ yếu kém nhưng những yếu tố khách quan đã làm cho cuộc sống diêm dân ngày càng vất vả.
Mong đời sống diêm dân được nâng cao
Ông Lê Hữu Lượng, Trưởng phòng Kế hoạch, xí nghiệp muối xuất khẩu Hòn Khói, thừa nhận ảnh hưởng của biến đổi khi hậu đã làm cho sản lượng muối ngày càng thấp. Bên cạnh đó, nhiều nguồn muối nhập khẩu từ Ấn Độ, Pakistan, Trung Quốc với giá thành hạ đã làm ảnh hưởng muối nội địa.
Theo ông Lượng, hiện nay cách làm muối đã khác xưa nhiều. Nếu ngày trước một ô muối chỉ khoảng 100m2 thì nay một ô muối lên đến 1ha có hệ thống kéo bạt trên mặt nước. Quy trình được khép kín hơn. Nước biển được bơm vào khu sơ cấp để nâng lên 5 - 6 độ, tiếp tục chuyển đến khu trung cấp nâng lên 7 - 10 độ rồi chuyển tiếp đến khu thạch cao 10 - 20 độ. Sau đó đưa vào các ô giang 20 - 24 độ để kết tinh thành muối. Mực nước ở các khu kết tinh từ 7 - 20cm. Nếu điều kiện cho phép, sau 1 tháng giang nước sẽ thu hoạch được từ 250 - 300 tấn muối/ha.
Xí nghiệp muối xuất khẩu Hòn Khói.
Ruộng muối phủ bạt có hàm lượng cao nhưng chất lượng không bằng lót bạt bởi còn nhiều tạp chất. Ruộng lót bạt ít tạp chất, muối trắng chu kỳ thu hoạch ngắn hơn, chỉ từ 7- 10 ngày.
Hiện nay, tại Hòn Khói các HTX, các cơ sở tư nhân đã giảm số lượng muối đất (muối truyền thống) xuống chỉ còn khoảng 50% và họ đã bắt đầu sản xuất theo phương thức lót bạt. Ngoài các phương thức sản xuất đã có, xí nghiệp còn sản xuất độc quyền cho Nhật loại muối kết tinh trên gạch men. Cách sản xuất này cho chất lượng muối rất tốt nhưng giá thành khá cao.
Thời tiết đang vào cuối vụ. Những đống muối đang được vun cao. Sau 30 năm chúng tôi trở lai Hòn Khói, bộ mặt ruộng muối có nhiều đổi thay.
Chỉ mong sao các mặt tích cực ngày càng phát huy đồng thời giảm thiểu các mặt tiêu cực vơi bớt đi những hạt muối đắng, giúp đời sống diêm dân được nâng cao.
Trần Chánh Nghĩa
Đã đăng trên VietNamNet ngày 08/07/2018
https://vietnamnet.vn/vn/doi-song/song-la/nhung-hat-muoi-dang-tren-canh-dong-hon-khoi-461386.html?fbclid