Chung kết Champions League: Sử thi Guardiola trong đêm Istanbul huyền diệu

Tuy nhiên, Pep và Man "xanh" phải trải qua trận chung kết UEFA Champions League hứa hẹn đầy cam go với Inter Milan trên sân Olympic Ataturk (Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ) vào 02h00 ngày 11/6.

Lần gần nhất Pep Guardiola bước lên đỉnh cao nhất bóng đá châu Âu đã cách nay hơn 10 năm. Chung kết Champions League 2010/11 trên thánh địa Wembley của người Anh, Barcelona dưới sự dẫn dắt của Guardiola hạ gục Man Utd 3-1, đội bóng vĩ đại nhất đảo quốc sương mù bằng lối chơi bật tường kiểm soát bóng (tiki-taka) trứ danh.

Cánh tay run của Sir Alex Ferguson là biểu hiện rõ rệt nhất cho sự bất lực của Quỷ đỏ thành Manchester trước màn ban bật tí tách ma mị từ Messi, Xavi, Iniesta, Busquets... một trong những thế hệ vĩ đại nhất không chỉ của Barca mà cả lịch sử bóng đá nói chung.

Như một sự xếp đặt tài tình của số phận, cuối tuần qua, trên hành trình chinh phục cú ăn ba vĩ đại cùng Man City, Pep Guardiola lại đối mặt Man Utd trong một trận chung kết trên sân Wembley.

Sir Alex vẫn hiện diện, nhưng gương mặt thất thần của nhà cầm quân vĩ đại người Scotland minh chứng Man Utd chỉ còn là thế lực dĩ vãng của bóng đá xứ sở sương mù. Nửa xanh không chỉ lấn át nửa đỏ ở thành Manchester, Man Xanh còn thống trị bóng đá Anh và chỉ còn một bước nữa để chạm tới chức vô địch Champions League, đỉnh cao nhất bóng đá châu Âu.

Hơn thập niên đằng đẵng, Guardiola vẫn đứng trong hàng ngũ những huấn luyện viên xuất sắc nhất châu Âu, nếu không muốn nói là xuất sắc nhất thế giới.

Tuy nhiên, vì vô duyên, vì vận rủi, vì sự biến thiên khôn lường của bóng đá, đặc biệt là các trận đấu loại trực tiếp mang tính chất sống còn tại Champions League, vị chiến lược gia người Catalonia liên tiếp nếm trải những thất bại cay đắng và không thể chạm tay vào chiếc cúp danh giá nhất châu Âu.

Cũng bởi vì vậy, vẫn có những ý kiến trái chiều cho rằng Pep thành công phần nào nhờ may mắn luôn được dẫn dắt các đội bóng ở giai đoạn thịnh trị và lắm tiền nhiều của.

Tuy chỉ là thiểu số nhưng giống như Messi có và không chức vô địch World Cup, Pep Guardiola chỉ có thể bước vào hàng ngũ "vĩ đại nhất mọi thời đại" nếu ông vô địch Champions League.

Và như một sự đáp đền từ định mệnh, Guardiola không chỉ hướng tới chức vô địch châu Âu mà còn đứng trước cơ hội giành cú ăn ba vĩ đại. Xuyên suốt lịch sử bóng đá Anh, chỉ có duy nhất Man Utd từng giành cú ăn ba, theo định nghĩa vô địch FA Cup, Premier League và Champions League.

Man City đã vô địch Premier League lần thứ 5 trong 6 mùa gần nhất dưới sự dẫn dắt của Pep, đã đánh bại Man Utd trong trận chung kết FA Cup, và thử thách còn lại là Inter Milan ở trận chung kết Champions League được tổ chức tại Istanbul.

Nếu Man City của Guardiola giành chiến thắng và giành chức vô địch Champions League, danh hiệu này như viên ngọc nạm trên vương miện, khẳng định quyền uy tuyệt đối của ông vua bóng đá châu Âu lẫn ông vua của làng huấn luyện viên.

Sự vĩ đại của Man City ít nhiều còn bị hoài nghi và hoang mang bởi 115 cáo buộc vi phạm tài chính từ Premier League nhưng sự vĩ đại của Pep Guardiola sẽ là không thể tranh cãi.

Trong 7 năm dẫn dắt Man City, ngoại trừ mùa giải đầu tiên bỡ ngờ làm quen với bóng đá Anh vốn trọng thể chất và va đập, được thể hiện qua các tình huống bóng hai (bóng bật ra từ các tình huống tranh chấp tay đôi), triều đại Guardiola đã trình làng 3 phiên bản thống trị Premier League.

Phiên bản đầu tiên vô địch Premier League 2017/18 và 2018/19. Đội hình này có thể ví là đội bóng cơ động và hoạt động rộng nhất của Man City dưới thời vị chiến lược gia người Tây Ban Nha. Đối với nhiều người hâm mộ, phiên bản này cũng thú vị nhất bởi sự biến hóa.

Leroy Sane và Raheem Sterling chơi lệch biên, Sergio Aguero đá tiền đạo cắm, Kevin De Bruyne và David Silva kiến tạo từ phía sau. Những pha tỉa bóng, xẻ nách hay chọc khe có thể đến từ khắp mọi nơi.

Phiên bản tiếp theo là thời của "số 9 ảo", đem về 2 chức vô địch Premier League 2020/21 và 2021/22. Trước sự trỗi dậy mạnh mẽ từ Liverpool với cơn cuồng phong pressing (áp sát) tầm cao do Jurgen Klopp tạo dựng, Guardiola không tấn công ồ ạt và áp đảo đối phương như trước.

Ông điều chỉnh để Man City chú trọng nhiều hơn vào những đường chuyền ngắn và khả năng kiểm soát bóng.

Trong cách bố trí của Pep, Bernardo Silva hoặc Phil Foden thường xuyên đóng vai trò "số 9 ảo", "số 9 ảo" thường xuyên lùi về trung tuyến. Ngoài ra Joao Cancelo thi đấu theo kiểu "hậu vệ cánh di chuyển nghịch chân", thay vì bám biên sẽ bó vào trung lộ.

Như vậy, số lượng tiền vệ trung tâm của Man City có thể lên đến 5 người, qua đó áp đảo hoàn toàn ở khu vực giữa sân và khiến đối thủ mệt mỏi bởi hàng triệu đường chuyền ngang dọc, lên xuống ở cự ly trung bình ngắn.

Mùa giải 2022/23 này, Pep Guardiola trình làng Man City phiên bản mới, với sự xuất hiện của một trung phong thực thụ theo chuẩn bóng đá Anh. Đó là Erling Haaland.

Với Haaland lĩnh ấn tiên phong, thực tế số lượng bàn thắng của Man Xanh không tăng đột biến. Đơn cử mùa này Man City đã ghi 94 bàn tại Premier League, ít hơn mùa trước 5 bàn, dù mùa trước số 9 duy nhất của The Citizens là Gabriel Jesus chỉ có 8 bàn.

Giá trị lớn nhất tiền đạo người Na Uy đem đến là tạo ra đội hình có sức phản công khủng khiếp nhất dưới triều đại Guardiola.

Man City mùa giải này không chú trọng khâu kiểm soát bóng như trước. Trận gặp Arsenal hồi tháng Giêng, thầy trò Guardiola chỉ cầm bóng 36%. Man City cực kỳ lợi hại ở bóng dài.

Trong cuộc tái đấu Arsenal ở trận đấu được ví như "chung kết mùa giải" tại Premier League 2022/23, Kevin De Bruyne mở tỷ số ngay phút thứ 6 sau pha lên bóng theo phương vuông góc khung thành. John Stones phất bóng từ sát đường biên, Haaland tì đè ở vòng tròn trung tâm rồi nhả cho De Bruyne băng lên đột phá rồi dứt điểm.

Trong khi đó, tuyệt phẩm vào lưới Man Utd chỉ sau 12 giây bóng lăn trong trận chung kết FA Cup của Gundogan là một tình huống bóng hai.

Tiền vệ người Đức dường như phác họa sẵn pha bóng khi thực hiện cú giao bóng bằng đường chuyền thẳng về cho Stefan Ortega, thủ thành Man City phất bóng thật mạnh lên phía trên để Haaland giành chiến thắng trong pha không chiến đầu tiên, Victor Lindelof xuất hiện và đánh đầu phá bóng như lại đưa đến đúng vị trí thủ quân Man City chọn sẵn.

Bàn thắng! Thủ thành De Gea có lẽ không kịp chớp mắt bóng đã nằm gọn trong lưới. Man City mùa giải này đáng sợ nhất là ở những pha bóng đơn giản như thế, thay vì áp đảo thế trận bằng hàng loạt đường chuyền hay thao túng không gian bằng hoán vị của 11 cầu thủ trên sân.

Nếu Man City trong quá khứ lẫn những phiên bản Barcelona hay Bayern Munich của Guardiola đều chú trọng tuyệt đối vào khâu kiểm soát bóng và thao túng đối phương bằng vô vàn đường chuyền và các pha di chuyển không bóng phức tạp thì Man City mùa giải này đơn giản hơn rất nhiều.

Thay vì sử dụng một thậm chí hai "số 9 ảo" để kéo các hậu vệ đối phương phải di chuyển liên tục, Guardiola sử dụng Haaland, một trung phong cổ điển theo tiêu chuẩn Anh, hoạt động chủ yếu trước và trong vòng cấm.

Pep cũng bỏ đi những hậu vệ di chuyển nghịch chân kiểu Cancelo hay Zinchenko bằng những bậc thầy rê bóng bám sát hành lang như Jack Grealish, Bernardo Silva hay Riyad Mahrez. Để đảm bảo sự an toàn sau lưng những cầu thủ chạy cánh là các trung vệ lệch biên giỏi nhất khâu đánh chặn.

Akanji, Nathan Ake hay Kyle Walker chính là mẫu cầu thủ này. Mở rộng vấn đề, các cầu thủ Man City sẽ không di chuyển nhiều nếu không cần thiết và luôn ưu tiên đảm bảo vị trí.

Các phiên bản Man City trước giống như những chiếc đồng hồ được chế tác tinh xảo. Dẫu biết là xa xỉ phẩm nhưng người xem không khỏi kinh ngạc bởi tốc độ và sự trơn tru của cỗ máy tinh kỳ. Song, Guardiola dần nhận ra rằng, cách di chuyển phức tạp không chỉ khiến đối phương rối loạn mà còn làm cho Man City trở nên mất tổ chức.

Thế nên mỗi khi mất bóng, đội bóng áo xanh rất dễ bị tổn thương bởi chính các học trò của Pep cũng bị mất phương hướng.

Từ đầu năm 2023, Man City chỉ cố định quanh hai sơ đồ đề cao tính vững chãi là 3-2-2-3 khi có bóng và 4-4-2 khi không bóng. Cầu thủ phải di chuyển phức tạp nhất chỉ có John Stones hoạt động trong vai trò half-back hay còn gọi là hậu vệ lai tiền vệ, một phát kiến độc đáo vừa đảm bảo sự vững chãi cho hàng phòng ngự vừa tăng cường khả năng kiểm soát trung tuyến cho Man City.

Trong khi đó, các cầu thủ khác di chuyển xoay quanh vị trí đảm đương nhiệm vụ chính. Các trung vệ lệch biên như Manuel Akanji và Kyle Walker án ngữ cửa ngõ vào vòng cấm địa từ hai hành lang.

Ruben Dias là chuyên gia phòng ngự đúng nghĩa. Rodri chơi ở vị trí mỏ neo. Gundogan chơi ở vị trí tiền vệ tấn công. De Bruyne tiền vệ kiến tạo. Jack Grealish và Bernardo Silva bám biên. Còn Haaland chơi tiền đạo cắm.

Sự khác biệt của Man City mùa giải này nằm ở sức hút bởi sự vượt trội ở từng vị trí, hay có thể gọi là "trọng lực ngôi sao". Các học trò HLV Guardiola không hề phối hợp cầu kỳ, thậm chí hết sức đơn giản, nhưng áp đảo rồi đánh bại đối phương nhờ ưu thế đẳng cấp.

Những pha rê bóng của Jack Grealish, sự thông minh của Gundogan, tài kiến tạo của De Bruyne, sự lắt léo nơi Bernardo Silva và khả năng tả xung hữu đột có một không hai từ Haaland.

Bởi vậy, phiên bản Man City này có nhiều nét tương đồng với Galacticos của Real Madrid giai đoạn vàng son. Đó là tập hợp tinh túy nhất của bóng đá đương đại, mỗi tinh tú tỏa sáng theo cách riêng, không ai lấn sân ai và chỉ cần hiện diện trên sân, những ngôi sao này đủ áp đảo đối phương bằng tài năng vượt trội.

Có chăng, Man City hoàn thiện hơn Real Madrid bởi khả năng phòng ngự lẫn kiểm soát thế trận. Đó là sự lợi hại được nhào nặn bởi thiên tài chiến thuật Guardiola.

Tiếp đón Real Madrid trong trận bán kết lượt về trên sân nhà Etihad, Man City không cho các nhà đương kim vô địch lấy một mili-cơ-hội để lật ngược thế cờ.

Chưa đội bóng Anh nào áp đảo đối thủ đẳng cấp như Real Madrid giống cái cách thầy trò Guardiola trình diễn. "Pep Guardiola es otro nivel..." (Pep Guardiola ở đẳng cấp khác), Carles Puyol viết trên Twitter.

The Citizens luôn tiến đến rất gần chức vô địch trong những năm gần đây, nhưng bằng một cách nào đó, thầy trò Guardiola luôn gục ngã ở thời điểm quan trọng.

Điều đáng nói, những thất bại cay đắng ấy không thể khiến Pep gục ngã. Đáng nói hơn, sự thống trị trong hơn nửa thập niên tại Premier League cũng không làm cho vị chiến lược gia người Catalonia tự mãn và mất động lực.

Một cựu HLV Premier League chỉ biết thừa nhận trên tờ The Times: "Pep thật phi thường. Kiểm soát đội bóng và thúc đẩy toàn đội tiến về phía trước không ngừng nghỉ như vậy thật khó tin. Về mặt chuyên môn, đó cũng là sự kiểm soát ông luôn khao khát".

Màn trình diễn bùng nổ của Man City cũng gợi lên thông điệp huyền thoại Johan Cruyff từng truyền đạt tại Barcelona, như Joan Vila, cựu Giám đốc Barcelona chia sẻ lại: "Cruyff đã dạy chúng tôi rằng trên sân cỏ, bạn không nên chịu đựng mà hãy tận hưởng".

Cách Man City vùi dập Real Madrid cũng đem lại niềm vui đặc biệt cho Guardiola, thành viên nổi tiếng nhất của Òmnium Cultural, tổ chức ủng hộ ly khai lớn nhất tại Catalonia. Pep đã có 15 năm tham gia tổ chức này.

Để hiểu hơn về một con người, cần biết họ đến từ đâu. Guardiola càng không phải ngoại lệ. Ông là dân Catalonia gộc.

Ông sinh ra và lớn lên ở Santpedor, ngôi làng nằm sâu trong thung lũng ven bờ Địa Trung Hải, cách thành phố Barcelona chừng nửa giờ chạy ô tô và cách không xa đỉnh Montserrat, biểu tượng của xứ sở tươi đẹp và trù phú này.

Nhà của Guardi, cách dân làng vẫn gọi HLV của Man City, nằm cạnh bãi đất rộng nơi dân làng thường tụ họp. Hàng ngày, cậu bé Guardi vẫn ôm trái bóng í ới gọi chúng bạn ra chơi. Trong phòng riêng, cậu dán tấm hình rất lớn của thần tượng Michel Platini, một người Pháp chứ không phải Tây Ban Nha.

Cần biết thêm, tiếng Catalonia là một ngôn ngữ đẹp, gần với tiếng Pháp hơn tiếng Tây Ban Nha, có ngữ điệu như tiếng Bồ Đào Nha, và khi chạm đến tột đỉnh cảm xúc, đó là phiên bản trác tuyệt khác của tiếng Italy, thứ ngôn ngữ lãng mạn nhất hành tinh và vẫn được ví von đẹp hơn cả hoa hồng.

Cha của Pep, ông Valenti, làm nghề thợ xây. Người Catalonia gọi thợ nề là "khay pha màu", ẩn dụ thật lộng lẫy về ngôn ngữ. Khay pha màu là công cụ để các họa sĩ vẽ nên những bức tranh tuyệt đẹp. Và Guardiola, con trai của một "khay pha màu" đang vẽ nên vô vàn tuyệt phẩm chiến thuật lẫn chiến công cho thế giới bóng đá.

Không chỉ vậy, như người bạn thuở thiếu thời David Trueba nhấn mạnh: "Ít ai để ý rằng cậu ấy là con trai của một người thợ nề. Nhưng đối với Pep, ông Valenti là tấm gương về sự chính trực và chăm chỉ". Những người Catalonia không để lại cho con cái tiền bạc hay tài sản. Di sản giá trị nhất họ để lại là nguyên tắc và phẩm giá.

Vậy nên khi đánh giá hoặc bình luận về Guardiola, hãy nhớ đằng sau bộ đồ thanh lịch và đắt tiền, trước hết ông là con trai của một "khay pha màu". Ẩn trong đôi giày da đắt tiền "made in Italy" vẫn là đôi chân trần trụi của tầng lớp cần lao.

Xoay quanh Pep có rất nhiều mối quan hệ tôn vinh giá trị Catalonia. Manel Estiarte, cánh tay phải của Pep, lớn lên cách làng Santpedor chừng 5 cây số. Estiarte được ví là "Maradona bóng nước" khi tham dự Thế vận hội 1992 tại Barcelona, nơi ông lần đầu gặp Guardiola trong phòng thay đồ sân Nou Camp.

Estiarte làm việc với Guardiola từ năm 2008, trong khi HLV thể lực Lorenzo Buenaventura và chuyên gia phân tích hiệu suất Carles Planchart đồng hành cùng Pep từ khi ông bắt đầu sự nghiệp huấn luyện tại Barca B vào mùa 2007/08.

Trong một năm nghỉ ngơi tại New York, ở mùa giải 2012/13, Guardiola thường xuyên lui tới nhà của những người gốc Catalonia ở Mỹ. Đó là Xavier Sala Martin, giáo sư kinh tế. Vợ ông là bà Silvia Tremoleda, cựu vận động viên 3 môn phối hợp, người Guardiola đã thuê làm chuyên gia dinh dưỡng cho Man City.

Chính Martin giới thiệu Guardiola với kỳ thủ cờ vua lừng danh Garry Kasparov. Cả hai đã nhiều lần trò chuyện tại Manhattan về kinh tế, công nghệ và thể thao.

Chính những cuộc gặp như vậy đã dung dưỡng Guardiola cả về trí tuệ và tâm hồn. Một trong những bài thơ ông thích có tên Ithaka, tác phẩm kể về hành trình diệu kỳ của cuộc sống, được Constantine P. Cavafy sáng tác vào năm 1911.

Bài thơ mang thông điệp tràn đầy hy vọng về cuộc sống như hành trình dài và đầy phiêu lưu, hãy đi trên hành trình của riêng bạn, nhưng "hãy luôn giữ Ithaka - hòn đảo nơi người anh hùng Hy Lạp, Odyssey đã ra đi để trở về - trong tâm trí". Nói cách khác, đừng bao giờ quên nguồn cội của mình.

Nếu đánh bại Inter Milan trong trận chung kết Champions League, hành trình 7 năm của Man City và 12 năm để bước lên đỉnh châu Âu của Pep Guardiola sẽ chẳng khác nào câu chuyện mang tính sử thi.

Guardiola sẽ lại bước lên đỉnh cao nhất của bóng đá châu Âu như một người hùng, nhưng ẩn sâu bên trong vẻ ngoài hào nhoáng vẫn là cậu con trai luôn tự hào về cha và nguồn cội của mình, một "khay pha màu" chính trực và chăm chỉ xứ Catalonia.

Nội dung: Khải Hưng

Thiết kế: Tuấn Huy

10/06/2023