Ưu đãi cho Samsung, Intel sẽ mất tác dụng với thuế tối thiểu toàn cầu

Ngày 18/4, Bộ Tài chính đã tổ chức Hội thảo “Quy tắc thuế tối thiểu toàn cầu: Kinh nghiệm áp dụng của các quốc gia, dự kiến tác động và khuyến nghị giải pháp cho Việt Nam”, để bàn về những tác động của Thuế tối thiểu toàn cầu với các chính sách thuế Việt Nam đang áp dụng với nhóm doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

Tại hội thảo, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết theo nguyên tắc áp dụng của thuế tối thiểu toàn cầu mà OECD/G20 công bố, các nước thành viên không bắt buộc phải áp dụng, nhưng nếu lựa chọn áp dụng các quy định này thì phải thực hiện nhất quán theo hướng dẫn. Trường hợp một nước không áp dụng thì vẫn phải chấp nhận các quy định thuế tối thiểu toàn cầu được các thành viên khác áp dụng.

Ảnh hưởng thu hút vốn đầu tư nước ngoài

Đến nay, hầu hết quốc gia thuộc Liên minh châu Âu, Thuỵ Sĩ, Anh, Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore, Indonesia, Australia… đều đã xác nhận sẽ áp dụng quy tắc thuế suất tối thiểu 15%, bắt đầu từ năm 2024. Trong đó, Hàn Quốc, Singapore, Nhật Bản… là các nước có số vốn đầu tư nước ngoài lớn vào Việt Nam, là các quốc gia có nhiều doanh nghiệp thuộc đối tượng áp thuế tối thiểu toàn cầu.

Theo thống kê của Bộ Tài chính, hiện có 1.015 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam có công ty mẹ thuộc đối tượng áp dụng Thuế tối thiểu toàn cầu. Trong đó, có hơn 70 doanh nghiệp có khả năng chịu ảnh hưởng của thuế suất này khi áp dụng từ năm 2024.

Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc phát biểu tại hội thảo sáng 18/4. Ảnh: BTC.

“Nếu các quốc gia có công ty mẹ đều thực thi thuế tối thiểu toàn cầu, các quốc gia này sẽ được thu thêm phần thuế chênh lệch năm 2024 ước tính khoảng hơn 12.000 tỷ đồng. Như vậy, các biện pháp ưu đãi thuế trong nước sẽ không còn nhiều tác dụng”, Bộ trưởng Tài chính nói và cho biết điều này đặt ra thách thức không nhỏ đối với việc duy trì tính cạnh tranh về môi trường đầu tư của Việt Nam.

Lãnh đạo Bộ Tài chính cũng cho biết hiện Thủ tướng đã thành lập Tổ công tác đặc biệt về nghiên cứu và đề xuất các giải pháp liên quan đến thuế tối thiểu toàn cầu. Tháng 2 vừa qua, Bộ Tài chính cũng đã lập Nhóm giúp việc Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng.

Cuối tháng 3, Bộ đã có báo cáo trực tiếp với Phó thủ tướng Lê Minh Khái, Tổ trưởng Tổ công tác đặc biệt, đang khẩn trương nghiên cứu, đề xuất các giải pháp ứng phó cho Việt Nam.

Samsung, Intel, LG… chịu ảnh hưởng

Đánh giá về thuế suất toàn cầu mới này, ông Đặng Ngọc Minh, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, cho biết cả nước hiện có khoảng 335 dự án có số vốn đầu tư đăng ký trên 100 triệu USD hoạt động đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo tại các khu kinh tế và khu công nghiệp.

Các dự án này đang được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp thấp hơn 15% tại Việt Nam. Trong đó, thường là các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ cao như Samsung, Intel, LG, Bosch, Sharp, Panasonic, Foxconn, Pegatron...

Tổng vốn đầu tư đăng ký của các dự án này chiếm gần 30% tổng vốn FDI tại Việt Nam (khoảng 131,3 tỷ USD). “Đây là những dự án có khả năng chịu ảnh hưởng của thuế tối thiểu toàn cầu”, ông Minh nhấn mạnh.

Lãnh đạo Tổng cục Thuế cũng nhìn nhận nếu thuế tối thiểu toàn cầu được áp dụng và Việt Nam không có giải pháp ứng phó kịp thời, những lợi ích từ các chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp mà các dự án FDI đang được hưởng tại Việt Nam sẽ không còn tác dụng, từ đó ảnh hưởng đến lợi thế cạnh tranh của thị trường Việt Nam trong thu hút đầu tư nước ngoài và ảnh hưởng tới kế hoạch mở rộng đầu tư của các dự án.

Samsung cùng một loạt doanh nghiệp FDI như Intel, LG, Bosch, Sharp, Panasonic, Foxconn... có khả năng chịu ảnh hưởng của Thuế tối thiểu toàn cầu. Ảnh: TL.

Theo ông Minh, trong giai đoạn 2020-2022, tổng số thu thuế thu nhập doanh nghiệp chiếm khoảng 18-21% tổng thu ngân sách nội địa. Trong đó, số thu thuế từ khu vực FDI chiếm khoảng 7,5-8,5% tổng thu ngân sách nội địa. Như vậy, số thu thuế thu nhập doanh nghiệp từ các doanh nghiệp FDI chiếm khoảng 39-41%.

Nếu Việt Nam không áp dụng Thuế tối thiểu toàn cầu thì số thu NSNN về thuế thu nhập doanh nghiệp không bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, trường hợp áp dụng quy định thuế tối thiểu nội địa đạt chuẩn, Việt Nam sẽ có quyền đánh thuế bổ sung đối với những doanh nghiệp FDI đang được hưởng thuế suất thực tế tại Việt Nam thấp hơn mức tối thiểu 15%, từ đó tăng thu NSNN.

Trường hợp Việt Nam không thu thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung thì toàn bộ số thu được ưu đãi cho các doanh nghiệp FDI hiện tại sẽ bị các nước phát triển có doanh nghiệp đầu tư tại Việt Nam thu về ngân sách của nước đó.

Ngược lại, khi Việt Nam áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu (Quy định IIR và UTPR) đối với những doanh nghiệp Việt đầu tư ra nước ngoài thuộc đối tượng áp thuế tối thiểu toàn cầu và có công ty con ở nước khác có số thuế thu nhập doanh nghiệp thực tế thấp hơn mức tối thiểu, thì sẽ thu thêm được thuế thu nhập doanh nghiệp từ những doanh nghiệp này, từ đó tăng thu NSNN.

Theo số liệu của Tổng cục Thuế, hiện có khoảng 1.017 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại Việt Nam có công ty mẹ thuộc đối tượng áp thuế tối thiểu toàn cầu. Trong đó, trên 100 doanh nghiệp lớn có khả năng chịu ảnh hưởng của thuế suất này nếu áp dụng từ năm 2024 (sau khi đã loại trừ các trường hợp không phải áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu).

Theo đó, nếu các quốc gia khác đều áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu từ năm 2024, các quốc gia có công ty mẹ sẽ được thu thêm phần thuế chênh lệch năm 2024 ước tính khoảng 12.000-20.000 tỷ đồng.