Gọi mèn mén là cám lợn: Xúc phạm người Mông, xuyên tạc văn hóa!

Ông Hoàng Ngọc Thắng, cán bộ phòng Tư vấn và xúc tiến du lịch (Trung tâm Xúc tiến du lịch tỉnh Hà Giang) cho biết, món ăn mèn mén là đặc sản của người dân tộc Mông ở Hà Giang.

Do điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, họ không thể trồng lúa lấy gạo, người Mông ở Đồng Văn phải trồng ngô từ trong các hốc đá, cây lớn lên và trở thành loại lương thực chính nuôi sống họ.

Trong quá trình lao động sản xuất, để bảo quản ngô quanh năm sau một vụ thu hoạch, người phụ nữ Mông đã nghĩ ra cách đem ngô đi phơi khô, sau đó chọn những hạt ngô chất lượng, loại bỏ hạt lép rồi mang đi xay, chế biến tạo ra món ăn mèn mén.

"Chính vì vậy, cây ngô và đặc biệt là món ăn mèn mén có ý nghĩa vô cùng lớn với văn hóa của người Mông. Họ đi đến đâu, trồng ngô đến đó. Ngô được sử dụng để chăn nuôi gia súc nhưng cũng nuôi sống cả con người.

Bây giờ khi điều kiện kinh tế phát triển, nhiều người Mông vẫn duy trì món ăn mèn mèn thay cơm", ông Hoàng Ngọc Thắng cho biết.

"Việc một cá nhân xuyên tạc, đưa những thông tin sai lệch về món ăn mèn mén gây tổn thương cho đồng bào người Mông. Đây vẫn là món ăn mà hàng ngày họ sử dụng. Tôi cho rằng, đây là hành động cố tình gây tranh cãi để tạo sự chú ý, rất đáng lên án", ông Hoàng Ngọc Thắng khẳng định trước thông tin về một nữ doanh nhân gọi mèn mén là món "cám lợn" gây bức xúc.

Theo tìm hiểu, mèn mén là món ăn truyền thống hiện vẫn được các gia đình người Mông sử dụng hàng ngày.

Gia đình người Mông ở Đồng Văn lúc nào cũng có một chiếc cối đá tự chế, sau những vòng quay đều đều, những hạt ngô chuyển thành bột thơm phức. Người Mông đem sàng bột, bỏ mày, sạn rồi trộn với nước rồi đồ chín lên.

Đồ mèn mén cũng là một nghệ thuật, phải làm sao để bột ngô không quá khô, cũng không bị nát. Sau khi đồ lần đầu, bột ngô sẽ tiếp tục được đổ ra mẹt, dùng thìa gỗ đánh tơi và để nguội rồi lại đồ tiếp lần thứ hai cho chín kỹ.

Đầu bếp thường là những người phụ nữ Mông, người có kinh nghiệm trong gia đình, họ sẽ biết giữ lửa đủ độ, tính toán thời gian hợp lý để bột ngô chín, giữ được vị thơm ngon đặc trưng.

Vị mèn mén vừa thanh, vừa ngọt, vừa bùi. Khi được dùng trong những bữa ăn của người Mông, mèn mén thường được ăn kèm với canh rau cải, canh bí, đậu chúa... để dễ ăn hơn mà không sợ bị nghẹn.

Bây giờ khi điều kiện sống đầy đủ hơn, mèn mén vẫn xuất hiện trong các mâm cơm của gia đình người Mông. Đặc biệt, vào dịp lễ Tết, trên bàn thờ tổ tiên sẽ không bao giờ thiếu mèn mén, món "cơm vàng" truyền thống của đồng bào.

Trước đó, tháng 2/2023, các trang mạng xã hội chia sẻ đoạn clip ngắn ghi lại hình ảnh một người phụ nữ nói mèn mén là cám lợn ngay trong bữa cơm gia đình của người Mông. Cách gọi này gây ra sự phẫn nộ trong cộng đồng, nhiều người cho rằng việc gọi một món ăn truyền thống của người dân tộc như vậy là thiếu tôn trọng và không hiểu biết văn hóa của đồng bào.