Luật bất thành văn của băng đảng Mexico: Không động vào người Mỹ

Trong khi các băng đảng ma túy hoạt động mạnh mẽ nhờ khoảng trống pháp luật và trật tự bên trong Mexico, có luật bất thành văn mà tất cả băng nhóm tội phạm luôn tuân thủ, đó là không tấn công người Mỹ. 5 thành viên bị băng đảng Gulf Cartel Scorpion tự nguyện giao nộp cho cảnh sát Mexico là bằng chứng sống, theo New York Times.

Điều các băng đảng luôn tránh

Chính phủ Mỹ có một chính sách nhất quán, xử lý rất cứng rắn các vụ tấn công nhắm vào công dân nước này dù ở bất cứ đâu trên thế giới. Phản ứng của Washington trước các vụ bạo lực nhắm vào người Mỹ có thể là thảm họa cho băng đảng ở Mexico.

"Khi công dân Mỹ bị tấn công, vụ việc sẽ gây áp lực lên chính phủ Mỹ. Washington sẽ huy động các cơ quan an ninh, gây sức ép buộc chính phủ Mexico phải hành động", Cecilia Mendez, chuyên gia an ninh Đại học California, nói.

Chính phủ Mexico nhìn chung hạn chế va chạm với các băng đảng tội phạm ma túy. Vì thế, điều tồi tệ nhất với các băng đảng là phải chống lại hoạt động trấn áp của quân đội chính phủ, điều chắc chắn sẽ xảy ra nếu tấn công công dân Mỹ.

Binh sĩ Mexico canh gác tại Matamoros. Ảnh: New York Times.

Trong những năm gần đây, tội phạm có tổ chức tại Mexico lợi dụng sự bất lực của nhà chức trách để quay ngược trở lại kiểm soát cơ quan công quyền.

Các băng đảng có đủ khả năng đấu súng với nhà chức trách Mexico, hoặc đơn giản hơn là dùng tiền mua chuộc các quan chức chịu trách nhiệm. Tuy nhiên, sức ép từ chính phủ Mỹ lại là một vấn đề rất khác.

Từ khi lên nắm quyền năm 2018, Tổng thống Mexico Andres Obrador cam kết cách tiếp cận mới nhằm trấn áp bạo lực băng đảng, đó là tránh trực tiếp dùng vũ lực đối đầu với các nhóm tội phạm. Thay vào đó, Mexico tập trung giải quyết các nguyên nhân gốc rễ của tội phạm là đói nghèo và tham nhũng, theo Reuters.

"Cái ôm, không phải viên đạn" là khẩu hiệu cho chiến lược chống tội phạm của Tổng thống Obrador. Tuy nhiên, chiến lược này hoàn toàn vô tác dụng.

Chính phủ của Tổng thống Obrador đã không thể giảm tỷ lệ bạo lực, trong khi các băng đảng tội phạm buôn bán ma túy, đưa người nhập cư trái phép ngày càng mở rộng quyền lực tại Mexico. Tại nhiều khu vực, người dân Mexico sống trong sợ hãi mỗi ngày trước sự hiện diện của băng đảng tội phạm.

Bất chấp dòng ma túy từ Mexico chảy vào Mỹ gây ra những hệ lụy to lớn, chính quyền Tổng thống Joe Biden luôn hạn chế công khai chỉ trích Tổng thống Obrador do lo sợ gây tổn hại cho hợp tác về người di cư.

Tuy nhiên, vụ tấn công nhóm du khách đến từ South Carolina đã trở thành vụ bê bối quốc tế, khiến chính phủ Mỹ phải có thêm hành động nhằm chống tội phạm ở biên giới phía Nam. Các nghị sĩ Công hòa cũng kêu gọi cho phép quân đội Mỹ hành động chống lại băng đảng ma túy ở nước ngoài.

Tại Mexico, giới chức nước này kêu gọi chính phủ Mỹ tôn trọng chủ quyền của Mexico. Tuy vậy, nhà chức trách Mexico cũng đứng trước sức ép phải hành động. Tuần qua, hàng trăm binh sĩ Mexico đã được triển khai tới thành phố Matamoros, nơi xảy ra vụ tấn công 4 công dân Mỹ.

Hậu quả khi tấn công người Mỹ

Sự chú ý từ cả trong và ngoài nước như đang xảy ra là điều các tổ chức tội phạm tuyệt đối muốn tránh kể từ sau vụ bắt cóc, tra tấn và sát hại một đặc vụ Cơ quan chống ma túy Mỹ có tên Enrique Camarena năm 1985.

Thi thể của ông Camarena được tìm thấy tại một trang trại ở phía Tây Mexico có những dấu hiệu bị tra tấn dã man. Phản ứng trước vụ việc, Cơ quan chống ma túy Mỹ đã tiến hành vụ điều tra quy mô nhất lịch sử, phát hiện nhà chức trách Mexico che giấu vụ giết người và phá hủy nhiều bằng chứng quan trọng.

Vụ điều tra sau đó giúp bắt giữ hàng loạt thành viên băng đảng, khiến những kẻ còn lại phải bỏ trốn. Thông điệp gửi đi rất rõ ràng, sát hại người Mỹ sẽ để lại hậu quả to lớn với thành viên băng đảng và đồng phạm là quan chức chính phủ Mexico.

Năm 2019, một nhóm tội phạm nổ súng vào xe ôtô di chuyển ở bang Sonora, khiến 3 phụ nữ và 6 trẻ em thiệt mạng, trong đó có công dân Mỹ. Một số nạn nhân bị thiêu sống trên xe.

Chiếc xe chở công dân Mỹ bị tấn công ở bang Sonora năm 2019. Ảnh: New York Times.

Hàng loạt nghi phạm bị bắt giữ sau vụ nổ súng, trong đó có một cảnh sát trưởng của Mexico bị cáo buộc bảo kê nhóm tội phạm này. Chính phủ Mexico cho biết vụ nổ súng do nhóm tội phạm nhận diện nhầm xe ôtô này là phương tiện của một băng đảng địch thủ.

Vụ việc năm 2019 đã để lại bài học cho các băng đảng Mexico, rằng ngay cả việc nổ súng nhầm vào người Mỹ cũng sẽ để lại hậu quả nghiêm trọng.

Trong vụ tấn công du khách Mỹ vừa qua, nhà chức trách Mexico cho biết vụ việc có thể do băng đảng Gulf Cartel Scorpion nhận diện nhầm đối tượng, theo CNN.

Thành phố Matamoros nằm ở bang Tamaulipas, bang này nằm dưới sự kiểm soát của băng đảng Gulf Cartel Scorpion, tổ chức tội phạm thuộc diện lâu đời nhất Mexico.

Tuy vậy, băng Gulf Cartel Scorpion bị chia thành nhiều nhóm tội phạm nhỏ, đôi lúc đối đầu lẫn nhau. Scorpion, nhóm viết lá thư giao nộp 5 thành viên cho cảnh sát, ban đầu là nhóm nhỏ bảo vệ thủ lĩnh của của băng Gulf Cartel Scorpion.

Những lá thư mà các băng đảng tội phạm để lại bên các xác chết không hiếm ở Mexico. Tuy nhiên, điểm khác biệt trong vụ giao nộp vừa qua là 5 người đàn ông vẫn còn sống.

Chuyên gia cho biết các tổ chức tội phạm Mexico tự giám sát thành viên của mình, đặc biệt khi hoạt động của băng nhóm thu hút quá nhiều sự chú ý.

Việc giao nộp 5 thành viên còn sống có thể là cách để Gulf Cartel Scorpion bảo đảm những người này sẽ khai rằng băng này không ra lệnh tấn công nhóm du khách Mỹ. Thành viên cấp thấp trong các băng đảng đôi lúc tự ý hành động.

"Nhiều khi các thành viên băng đảng tự hành động để dâng công lên thủ lĩnh, nếu chúng thành công thì sẽ được thưởng, nếu có vấn đề gì thì sẽ phải gánh hậu quả", Jesus Caballero, chuyên gia an ninh Đại học Frontera Norte, cho biết.