Đường Sơn đại địa chấn năm 1976 đã cướp đi sinh mạng của bao nhiêu người?

Hàng trăm triệu người dân Trung Quốc đang say giấc đều bị trận động đất siêu mạnh chưa từng có này làm giật mình, không kịp nghĩ ngợi gì, chỉ còn biết bò lăn bò lóc để tháo chạy. Chỉ trong chốc lát, khắp các con phố lớn nhỏ đều đông kín những người đàn ông cởi trần cùng những người phụ nữ và trẻ em quấn khăn hoặc quấn chăn đổ ra đường, trong mắt mọi người chứa đầy sự kinh hãi và hoảng loạn, không biết tiếp theo sẽ xảy ra chuyện gì.

Cho đến hôm nay, những thế hệ 5x, 6x và 7x đã từng trải qua thời khắc trời đất rung chuyển trong trận động đất ở Đường Sơn khi nhắc về chuyện này vẫn còn thấy khiếp sợ. Nhưng 44 năm sau, lại là cái tên Đường Sơn và lại là tháng 7. Vào lúc 6 giờ 38 phút sáng ngày 12 tháng 7 năm 2020, Đường Sơn xảy ra động đất có cường độ 5,1 độ Richter. Quận Cổ Dã cách trung tâm địa chấn Đường Sơn 7km, độ sâu chấn tiêu chỉ có 10km, thuộc trận động đất rất nông. Sau đó lại xảy ra 33 lần dư chấn, khu vực lân cận như Bắc Kinh và Thiên Tân cũng cảm thấy một trận rung lắc rất mạnh. Người dân Đường Sơn đang ngủ say đều giật mình tỉnh giấc, rất nhiều người cảm nhận đây là lần động đất mạnh nhất trong những năm gần đây.

Rất may là trận động đất ở Đường Sơn lần này xảy ra vào buổi sáng, rất nhiều người đã thức dậy. Nhưng có người nói rằng trong 30 năm qua đây là lần đầu tiên cảm thấy động đất mạnh như vậy, phản ứng đầu tiên là chạy đi tìm con cái, do dự không biết có nên ôm nó đi trốn không, nhưng cảm giác rung lắc chỉ diễn ra trong vài giây. Cũng có một số cư dân mạng ở Đường Sơn nói rằng, là người sinh ra và lớn lên ở Đường Sơn chắc không còn xa lạ gì với động đất. Nơi đây cũng thường xuyên xảy ra động đất, nhưng trận động đất lần này thật sự khác biệt.

Chuyên gia của Cục địa chấn Trung Quốc nói với truyền thông rằng, trận động đất lần này là dư chấn của trận động đất siêu mạnh tại Đường Sơn vào năm 1976. Đối với những người không có khái niệm chuyên môn mà nói, 44 năm sau vẫn còn có dư chấn thì đúng là rất khó tin. Có một chuyên gia của Cục địa chấn thành phố Bắc Kinh từng nói trong buổi phỏng vấn như sau: “Khả năng xảy ra động đất trên 5 độ Richter tại khu vực động đất ban đầu trong vài ngày tới là không cao”. Chuyên gia chỉ nói ngắn gọn một câu nhưng đã phủ nhận 3 từ khóa quan trọng: Khu vực động đất ban đầu, vài ngày tới, trên 5 độ Richter.

Những bạn trẻ chỉ xem hoặc nghe nói đến trận đại địa chấn năm 1976 qua sách vở và trên mạng đều băn khoăn rốt cuộc đó là một thảm họa như thế nào mà khiến cho những người thời trước lại khiếp sợ đến vậy? Trận động đất đó đã giết chết bao nhiêu người mà khiến cả thế giới đều chấn động như vậy?

Vào lúc 3 giờ 42 phút 53,8 giây rạng sáng ngày 28 tháng 7 năm 1976, thành phố Đường Sơn xảy ra trận động đất mạnh 7,8 độ Richter. Trong lúc đất núi rung chuyển, thành phố công nghiệp với hơn một triệu người chỉ trong giây lát biến thành một bãi hoang tàn, nhà cửa sụp đổ, ống khói đứt gãy, đường lộ vỡ nứt, đường sắt cong vẹo, mặt đất phun nước và cát, toàn thành phố bị gián đoạn liên lạc, giao thông bị cản trở, hệ thống cung cấp điện và nước đều bị phá hủy, mà có hơn 80% người dân đang ngủ rất say, chưa kịp phản ứng đã bị chôn vùi trong đống đổ nát.

Trận động đất Đường Sơn gây ra thương vong nặng nề nhất trong lịch sử một trăm năm qua của Trung Quốc. Trên thực tế, khu vực bị động đất phá hủy không chỉ có thành phố Đường Sơn. Diện tích bị thiệt hại tổng cộng có hơn 210.000 km² vuông, phạm vi cảm biến lên đến hơn 2.000.000 km², vượt quá 1/5 diện tích lãnh thổ của Trung Quốc, 14 tỉnh thành và khu tự trị đều có cảm giác ở mức độ khác nhau. Thiên Tân, Bắc Kinh và một số nơi của tỉnh Hồ Bắc đều có mức thiệt hại khác nhau. Theo như số liệu chính thức do Chính phủ Trung Quốc công bố vào 3 năm sau, trận đại địa chấn Đường Sơn tổng cộng khiến 242.000 người tử vong, 164.600 người bị thương nặng, 3.847 người bị liệt, 4.204 người bị mất cha mẹ trở thành cô nhi, có hơn 360.000 người bị thương nhẹ nhưng phải điều trị.

Tuy nhiên, con số tử vong thật sự rất có thể không chỉ ở mức này. Mười mấy năm trước, một nhà báo đã từng đi Đường Sơn tham dự hôn lễ của một người bạn. Nghe người dân địa phương nói, phía dưới lòng đất ở Đường Sơn khắp nơi đều chôn đầy xác chết, con số tử vong vượt xa con số chính thức được công bố. Ngoài những người chết do động đất và chết cháy ra, còn có rất nhiều người chết do cứu hộ bất lợi sau trận động đất.

Những người già ở địa phương nói, sau trận động đất thì Đường Sơn biến thành một biển lửa. Bởi vì lúc đó nhà nào cũng dùng than tổ ong để nấu cơm và sưởi ấm, buổi tối cũng không dập tắt, do vậy mà có rất nhiều người bị chết cháy. Thêm vào đó là do cứu hộ gặp khó khăn, dẫn đến bệnh dịch lan rộng, rất nhiều người không chết trong trận động đất, nhưng lại chết vì dịch bệnh sau trận động đất. Một đôi vợ chồng già người Đường Sơn cũng nói rằng lúc đó có rất nhiều xác chết không thể nhận dạng mà chỉ đem chôn qua loa, cũng rất khó thống kê những trường hợp chết cả gia đình, con số tử vong chắc chắn vượt xa con số hơn 240.000 người.

Ông Trương Dục Minh từng làm bác sĩ tại Đại học y Hà Nam và là chuyên gia nghiên cứu ung thư của Đại học Yale đã nghỉ hưu. Ông từng tiết lộ trong một bài viết của mình rằng, trận động đất ở Đường Sơn có quy mô 9 độ Richter, thiệt mạng khoảng 750.000 người.

Có người hỏi rằng chứng cứ của ông ở đâu? Thì ra là hai bệnh nhân của ông đã tiết lộ cho ông biết. Hai bệnh nhân này không phải người bình thường, một người là lão tướng quân của Thiên Tân, một người là chủ nhiệm Cục thể thao tỉnh Hồ Bắc. Trương Dục Minh ở Hồ Bắc không lâu thì đi khám bệnh cho lão tướng quân đó. Vì Thiên Tân rất nhiều lần bị dư chấn nên ông thấy có chút lo lắng. Lão tướng quân an ủi ông rằng: “Lần đó Đường Sơn động đất 9 độ Richter, chỉ tính riêng Thiên Tân đã có hơn một trăm ngàn người thương vong, lúc đó cả căn nhà của tôi đều nghiêng ngả hết, khắp nơi đều là tiếng leng keng ồn ào mà tôi cũng không sợ, bây giờ chỉ rung chuyển nhẹ thì có là gì chứ”.

Còn bệnh nhân họ Lưu lúc đó đang đảm nhận chức chủ nhiệm Cục thể thao tỉnh Hồ Bắc thì tận mắt chứng kiến trận động đất diễn ra. Lúc đó họ đang lái xe đi đến vùng ngoại ô thuộc một thành phố của tỉnh Hồ Bắc. Đột nhiên xảy ra động đất, chiếc xe thắng gấp rồi đổ nghiêng ra đường, mười mấy người trên xe cùng một lúc bò hết ra ngoài đường, hoảng sợ gào thét: “Ông trời cứu mạng! Ông trời cứu mạng!”. Lưu chủ nhiệm cũng nói với Trương Dục Minh đại địa chấn Đường Sơn là 9 độ Richter.

Theo thống kê sổ hộ khẩu của Cục lương thực nhà nước, cộng thêm số người ngoài tỉnh ở khách sạn và nhà khách thì có ít nhất 750.000 người tử vong. Ngoài ra một phóng viên tham gia viết báo về trận động đất năm đó viết bài nói rằng, cuối năm 1976 khi phát hành phiếu mua vải (thời bao cấp) của năm sau, Đường Sơn vốn dĩ có 1,2 triệu dân mà chỉ phát ra có 650.000 tấm phiếu mua vải. Phiếu mua vải phát theo đầu người, rốt cuộc đã chết bao nhiêu người?

Những trận động đất được ghi chép trong lịch sử Trung Quốc, trận động đất lớn nhất là vào ngày 20 tháng chạp năm Gia Tĩnh thứ 34 của nhà Minh, tức là vào ngày 23 tháng 1 năm 1556. Vị trí tâm chấn ở huyện Hoa tỉnh Thiểm Tây, sau này được ước tính là 8,25 độ Richter. Có tới 101 huyện của các tỉnh Thiểm Tây, Sơn Tây, Hồ Nam, Cam Túc bị thiệt hại, phạm vi cảm biến lan rộng đến Phúc Kiến, Lưỡng Quảng. Do động đất xảy ra vào nửa đêm (giờ Tý) nên người dân không kịp phòng bị. Tính ra động đất hại chết 830.000 người có tên được trình báo, số người chưa được trình báo thì không thể thống kê hết. Đây là trận động đất có số người chết nhiều nhất trong lịch sử Trung Quốc và lịch sử thế giới, còn gọi là “đệ nhất đại địa chấn Trung Quốc”.

Nhìn lại trận động đất xảy ra tại huyện Hải Nguyên của Trung Hoa Dân Quốc vào tháng 12 năm 1920 có cường độ 8.5 độ Richter, biên độ gấp 11 sức mạnh trận động đất tại Đường Sơn năm 1976 sau này. Sức mạnh lớn bằng 200 triệu tấn thuốc nổ TNT, 96 Đài quan sát địa trấn trên toàn thế giới đã ghi chép lại trận động đất này. Nó là một trong những trận động đất có cường độ mạnh nhất trong tài liệu địa chấn của Trung Quốc. Số người thương vong là 280.000 người, chỉ riêng huyện Hải Nguyên đã có 73.604 người tử vong.