Gần 9.000 cửa hàng bán lẻ xăng dầu 'kêu cứu'

Doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu thua lỗ nặng trong thời gian dài, kéo theo sự đứt ngãy chuỗi cung ứng dẫn đến tình trạng thiếu hụt xăng dầu. Ảnh: Đức Anh.

Đại diện hàng nghìn doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu ở các địa phương (khoảng 9.000 cửa hàng bán lẻ) vừa có đơn kiến nghị khẩn gửi các bộ, ngành góp ý việc sửa đổi Nghị định 83 và Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu nhằm bảo đảm quyền lợi cũng như vận hành của chuỗi cung ứng xăng dầu.

Theo đó, các doanh nghiệp cho biết Nghị định 83 và Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu hiện có nhiều do nhiều quy định chưa phù hợp, đặc biệt là các quy định ở khâu bán lẻ dẫn đến doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu thua lỗ nặng trong thời gian dài, kéo theo sự đứt gãy chuỗi cung ứng, thị trường bất ổn... dẫn đến tình trạng thiếu hụt xăng dầu.

Bị chèn ép về chiết khấu

"Trong thời gian qua, dù phải chịu mức chiết khấu 0 đồng, nhà cung cấp tự kê phí vận chuyển lên quá cao so với phí vận chuyển thực tế nên các doanh nghiệp bán lẻ đang chịu lỗ nặng nhưng vẫn buộc phải duy trì kinh doanh", đại diện nhóm doanh nghiệp phản ánh.

Cùng với đó, doanh nghiệp bán lẻ cho biết họ chỉ được lấy hàng một nơi nên sau khi ký hợp đồng sẽ bị chèn ép về mức chiết khấu. "Bởi nhà phân phối biết rằng nếu doanh nghiệp bán lẻ không lấy hàng thì cũng không thể lấy của nhà phân phối khác. Doanh nghiệp bán lẻ ở trong thế kẹt, mọi sự cạnh tranh bị triệt tiêu", các doanh nghiệp nêu thực tế.

Một điểm bất hợp lý khác theo các doanh nghiệp bán lẻ, khi giá tăng doanh nghiệp bán lẻ mua hàng thường bị nhà cung cấp từ chối bán, không giao hàng, họ để tồn trữ, giữ lại để hưởng chênh lệch giá dù doanh nghiệp bán lẻ sắp hết hàng dẫn đến tình trạng phải đóng cửa.

Vì vậy, doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu kiến nghị ghi nhận chiết khấu vào công thức tính giá cơ sở như là một khoản chi phí lưu thông ở khâu bán lẻ một cách hợp lý, đảm bảo không có sự phân biệt đối xử giữa các doanh nghiệp.

Trong năm 2022 và đầu 2023, do mức chiết khấu về mức thấp, kinh doanh thua lỗ nặng nên nhiều cửa hàng bán lẻ đã treo biển hết xăng, đóng cửa hàng loạt. Ảnh: DMS.

Các doanh nghiệp cũng kiến nghị cho doanh nghiệp bán lẻ được mua xăng dầu từ 3 doanh nghiệp đầu mối hoặc thương nhân phân phối theo hợp đồng mua bán xăng dầu. "Mong muốn các bộ ngành lắng nghe doanh nghiệp bán lẻ, sửa đổi quy định đảm bảo lành mạnh thị trường, cạnh tranh bình đẳng giúp tháo gỡ những nút thắt hiện nay", doanh nghiệp kiến nghị.

Lý lẽ của Bộ Công Thương

Về kiến nghị này của doanh nghiệp, trong dự thảo mới nhất của Bộ Công Thương vừa gửi Thủ tướng về sửa đổi các nghị định kinh doanh xăng dầu, cơ quan này cho biết trên thực tế, mức chiết khấu là mức giảm giá của các đơn vị bán xăng dầu cho đơn vị mua xăng dầu so với giá bán lẻ. Nhà nước chỉ quản lý giá bán lẻ xăng dầu chứ không điều chỉnh mức chiết khấu trong kinh doanh xăng dầu.

"Điều này là phù hợp với thực tế do giá bán lẻ xăng dầu đã được Nhà nước điều hành và có quy định mức giá trần nên mức chiết khấu là yếu tố để phản ánh tính thị trường, đồng thời là yếu tố được điều chỉnh linh hoạt giúp các doanh nghiệp điều hành hoạt động kinh doanh phù hợp với biến động cung cầu, giá cả xăng dầu trên thị trường thế giới và trong nước", Bộ Công Thương nêu rõ.

Theo cơ quan này, khi giá bán lẻ xăng dầu chưa được phản ánh đủ các chi phí phát sinh của doanh nghiệp từ đầu nguồn, các doanh nghiệp đầu mối cũng không thể cắt chiết khấu thỏa đáng cho các khách hàng mua buôn được.

Nếu có quy định về mức chiết khấu cụ thể cho các đại lý sẽ cần bổ sung thêm một yếu tố chi phí trong phần chi phí kinh doanh được tính trong giá cơ sở, có thể làm tăng giá cơ sở mặt hàng xăng dầu.

Bên cạnh đó, theo Bộ Công Thương, thị trường buôn bán xăng dầu trong nước hiện đã tương đối cạnh tranh với sự tham gia của ngày càng nhiều chủ thể kinh doanh xăng dầu, Nhà nước không nên can thiệp sâu vào những thỏa thuận dân sự, phù hợp với quy định của pháp luật giữa các doanh nghiệp, giúp lĩnh vực kinh doanh xăng dầu phát triển theo định hướng kinh tế thị trường.

Trong dự thảo mới nhất này, cơ quan quản lý vẫn chọn phương án không quy định mức chiết khấu tối thiểu. Bởi, Bộ cho rằng để hài hòa lợi ích của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, phải đưa ra mức chiết khấu cho từng khâu của hệ thống phân phối xăng dầu sẽ tạo ra sự cứng nhắc trong quan hệ mua bán xăng dầu giữa các doanh nghiệp.

Bộ Công Thương cho rằng vẫn không nên quy định mức chiết khấu tối thiểu cho doanh nghiệp bán lẻ. Ảnh: Quỳnh Danh.

Bên cạnh đó, để đảm bảo giá cơ sở mặt hàng xăng dầu phản ánh đủ các chi phí phát sinh cần đưa ra mức chiết khấu cố định hoặc tối thiểu này vào chi phí kinh doanh trong cơ cấu giá cơ sở sẽ làm tăng giá xăng dầu.

"Khi hoạt động kinh doanh xăng dầu khó khăn, không có sự chia sẻ giữa các khâu trong hệ thống phân phối xăng dầu, các khó khăn sẽ được dồn hết đến doanh nghiệp đầu mối xăng dầu và ảnh hưởng đến tổng thể nguồn cung xăng dầu trong nước", Bộ Công Thương phân tích.

Đáng chú ý, trong dự thảo lần 2, cơ quan quản lý đã linh hoạt sửa đổi ý kiến và đề xuất sửa đổi quy định theo hướng cho phép đại lý xăng dầu lấy từ nhiều nguồn. Điều này nhắm đa dạng nguồn cung cấp xăng dầu cho đại lý, tăng vị thế cho đại lý trong quá trình đàm phán mua hàng.