"Chàng trai Vàng" Olympic Toán quốc tế yêu những con số từ năm 3 tuổi

Tại Olympic Toán học quốc tế (IMO) năm 2022, Ngô Quý Đăng, lớp 12, trường THPT Chuyên Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội đã xuất sắc giành Huy chương Vàng với điểm tuyệt đối 42/42. IMO 2022 chỉ có 10 thí sinh đạt được thành tích này (ngoài Ngô Quý Đăng còn có các thí sinh tới từ Trung Quốc, Nga, Nhật Bản, Ukraina).

Đây cũng là thành tích 19 năm mới lặp lại của Việt Nam, sau lần gần nhất nước ta có thí sinh đạt điểm tuyệt đối ở IMO năm 2003. Trước đó, năm 2020, Ngô Quý Đăng từng là thí sinh lớp 10 đầu tiên của Việt Nam tham dự Olympic Toán học quốc tế và giành Huy chương Vàng.

Từ yêu thích tính toán đến đam mê môn toán học

Đăng tâm sự, ông ngoại là người đưa em đến với thế giới các con số và hướng dẫn em cách làm những phép tính đầu tiên. Ông là một giảng viên về hưu, từng dạy môn toán tại trường Đại học Sư phạm.

Khoảng 2-3 tuổi, Đăng đã bắt đầu biết nhận dạng, phân biệt các con số. Dần dần, em biết cách cộng, từ cộng không nhớ đến cộng có nhớ, sau đó là phép trừ, phép nhân rồi phép chia. Em tỏ ra rất thích thú với việc tính toán.

"Ông giúp em làm quen với những con số bằng cách tương đối đơn giản, dễ hiểu. Như khi ông đèo em trên đường, thấy các số trên đèn giao thông giảm dần, ông sẽ hướng dẫn em cách đếm. Rồi ông dạy em cách tính toán thông qua những trò chơi. Em dần yêu thích những con số một cách tự nhiên như thế", Đăng kể.

Khi học cấp 1, Ngô Quý Đăng đã làm được các bài toán về lũy thừa - khối kiến thức được dạy từ lớp 6. Suốt những năm tiểu học, em duy trì thành tích điểm trung bình môn toán đạt 10,0.

Tuy nhiên, Đăng cho rằng đến thời điểm này, em vẫn chỉ dừng ở việc yêu thích tính toán, chưa thực sự hiểu và đam mê môn toán. Niềm đam mê toán học của Đăng có lẽ bắt đầu từ khi lên cấp 2.

Kỳ nghỉ hè trước khi bước vào lớp 6, Ngô Quý Đăng được mẹ đăng ký cho tham dự kỳ thi Toán quốc tế IMC do trường THCS Archimedes Academy tổ chức. Em vượt qua vòng loại và được vào đội tuyển, ôn luyện tại trường vài buổi trước khi thi vòng tiếp theo. Đăng tâm sự, em như bước vào "chân trời mới, thế giới mới" khi được làm quen với rất nhiều dạng toán hay, thú vị mà trước đó chưa từng thấy.

"Các bài toán gần gũi, thiết thực, có tính ứng dụng mà cách giải cũng "rất đẹp" nữa. Thấy em yêu thích, các thầy càng tìm bài khó, bài hay để thử thách. Tất nhiên, em cũng phải làm quen dần với việc không làm được bài, là cảm giác mới và không mấy dễ chịu. Nhưng cảm giác hạnh phúc khi được học những dạng toán hay và làm được bài đã lấn át tất cả", Đăng nói.

Một trong những người thầy có ảnh hưởng lớn nhất tới con đường học toán của Ngô Quý Đăng là thầy Ngô Văn Minh, giáo viên trường THCS Archimedes Academy. Thầy Minh là người dạy Đăng những buổi đầu tiên khi ôn luyện đội tuyển IMC và giúp em khám phá ra những "chân trời mới" của toán học.

Sau này, khi biết gia đình Đăng hoàn cảnh khó khăn, không đủ kinh phí vào trường, thầy Minh đã thuyết phục cô hiệu trưởng hỗ trợ em học bổng toàn phần để được đi học.

"Đây có lẽ là bước ngoặt cuộc đời em. Khi học đội tuyển thi IMC, em không hẳn nổi trội hơn so với các bạn. Nhưng thầy nói nhận ra năng lực, tiềm năng phát triển của em, khi em làm được những dạng toán mà trước đó chưa từng được tiếp cận, trong khi đa số các bạn đã từng làm rồi", Đăng kể.

Với Đăng, cách dạy của thầy Minh rất đặc biệt khi thầy luôn giảng một cách tự nhiên, vui tươi. Điều này giúp Đăng và các bạn thấy môn toán gần gũi, nhẹ nhàng và yêu thích làm toán.

"Thầy đã truyền cảm hứng cho em rất nhiều. Rõ ràng là chúng ta sẽ chỉ làm toán được nhiều khi thấy thích làm toán và thầy luôn có cách giúp chúng em vui vẻ, có động lực làm bài.

Thầy cũng hướng học trò tới việc tự học, tự nghiên cứu. Thầy luôn dặn nếu không làm được bài hãy dành thời gian suy nghĩ kỹ, thay vì hỏi cách làm ngay. Còn khi chúng em làm được rồi, thầy khuyến khích đi tìm những lời giải mới", Đăng chia sẻ.

Quyết tâm giành "cú đúp" Huy chương Vàng IMO sau lần "trượt ngã" đáng tiếc

Tốt nghiệp THCS, Ngô Quý Đăng thi đỗ lớp 10 chuyên toán, Trường THPT chuyên Khoa học Tự nhiên (ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐH Quốc gia Hà Nội). Ngay sau đó, em tham gia kỳ thi chọn đội tuyển của trường đi thi Học sinh giỏi Toán quốc gia và cũng là học sinh lớp 10 duy nhất trúng tuyển.

"Khi được chọn vào đội tuyển của trường và học cùng các anh lớp 11, 12, em phải rất nỗ lực. Em bị đẩy vào thế bám đuổi khá căng thẳng khi các anh đều vượt trội hơn mình về kiến thức, kinh nghiệm. Tuy nhiên, môi trường đội tuyển cũng là môi trường rất thân thiện. Mọi người thúc đẩy nhau và cạnh tranh lành mạnh. Nhờ các anh và các thầy giúp đỡ, em đã dần vượt qua giai đoạn khó khăn", Đăng nói.

Tại kỳ thi Học sinh giỏi Toán quốc gia, Đăng đạt giải Nhì, được vào vòng chọn đội tuyển đi thi quốc tế. Em tiếp tục vượt qua vòng này và giành được 1 trong 6 suất dự thi Olympic Toán quốc tế năm 2020.

Kết quả, em trở thành học sinh lớp 10 đầu tiên của Việt Nam giành Huy chương Vàng Olympic Toán quốc tế. Với thành tích này, Đăng được Chủ tịch nước trao tặng Huân chương lao động hạng Nhì và nhận nhiều giải thưởng khác; được tham dự Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ X.

Đến lớp 11, Ngô Quý Đăng bất ngờ "trượt ngã" tại vòng chọn đội tuyển đi thi quốc tế và không thể tham dự IMO năm 2021. Ngay khi thi xong, dù chưa có kết quả chính thức nhưng Đăng đã bật khóc vì biết mình làm bài chưa tốt. Thất bại này khiến em rất buồn và thất vọng.

"Em nghĩ rằng như vậy tức là bản thân đang bị thụt lùi so với năm trước, hơn nữa em cũng mất đi một cơ hội thể hiện bản thân. Nhưng nhờ sự động viên từ bạn bè, gia đình, thầy cô, em đã dần bình tĩnh lại. Mọi người đồng hành với em, tin tưởng vào thực lực của em. Mọi người muốn em thi tiếp và sẵn sàng giúp đỡ em.

Em đã nhìn nhận lại, dù mình trượt nhưng vẫn còn cơ hội khác vào năm tiếp theo, những bạn được đi thi là người xứng đáng hơn vào thời điểm đó. Quan trọng nhất là vì em thích toán, đam mê với toán. Em không thi chỉ để lấy thành tích mà vì muốn được làm toán, học toán", Đăng chia sẻ.

Có lẽ chính nhờ lần "sảy chân" này, Đăng đã có sự quyết tâm nhiều hơn trong các kỳ thi năm lớp 12. Từ cả thất bại và thành công, Đăng biết mình cần phải làm gì, đâu là điểm mạnh, đâu là điểm yếu cần cải thiện. Em luôn tự đặt áp lực phải cố gắng học kỹ nhất có thể để đem về thành tích tốt nhất cho trường và cho đất nước.

Mỗi ngày, Đăng dành thời gian từ 8-10 tiếng cho việc học toán, cả học trên đội tuyển và tự học. Có nhiều hôm, em thức tới 1-2h sáng để học bài. "Em trải qua một lịch học dày đặc và căng thẳng. Em muốn học chắc chắn nhất có thể nên khoảng thời gian đó tương đối áp lực", nam sinh kể.

Dù đã nỗ lực hết sức cho việc ôn tập, nhưng thành tích giành Huy chương Vàng Olympic Toán quốc tế 2022 với điểm tuyệt đối vẫn là điều ngoài mong đợi của Đăng.

"Khi thi xong, dù đã làm được hết các phần nhưng em vẫn lo có thể sai sót. Đến lúc biết mình đạt điểm tuyệt đối, cảm giác đầu tiên của em là yên tâm, thở phào nhẹ nhõm, sau đó đến cảm giác hạnh phúc vì mình đã làm được điều rất khó. Trước khi đi thi, em chưa từng nghĩ mình có thể đạt được thành tích này", Đăng tâm sự.

Thần tượng Giáo sư Ngô Bảo Châu và mơ ước trở thành nhà nghiên cứu toán học

Hiện nay, Ngô Quý Đăng đang là sinh viên năm nhất, chuyên ngành toán học tại Trường ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐH Quốc gia Hà Nội.

Em cho biết vào tháng 9 tới đây sẽ đi du học tại Đại học École Normale Supérieure (ENS) - một trong những trường đại học hàng đầu nước Pháp theo diện học bổng cho thí sinh giành huy chương Olympic Toán học quốc tế.

Ước mơ của Đăng là trở thành nhà nghiên cứu toán học chuyên nghiệp. "Để theo đuổi con đường này, trước hết, em phải xây dựng được một nền toán học cao cấp vững chắc, có đủ kiến thức để tiếp cận các bài toán khó. Sau đó, em cũng phải tập nghiên cứu và tìm được người thầy hướng dẫn nghiên cứu, rồi cũng phải nhiều năm sau đó nữa mới bắt đầu nghiên cứu được", Đăng chia sẻ.

Thần tượng lớn nhất trong giới toán học của em là Giáo sư Ngô Bảo Châu.

"Giáo sư Ngô Bảo Châu đã đạt được những thành công lớn, đưa nền toán học của Việt Nam được biết đến nhiều hơn trên toàn thế giới. Em mơ ước có thể đạt được thành công như thầy.

Tuy nhiên, đó là mong muốn, mơ ước. Còn mục tiêu hiện tại của em là nỗ lực hết sức học tập, nghiên cứu. Chỉ đến khi bắt đầu nghiên cứu được, em mới hướng tới những mục tiêu xa hơn", nam sinh nói.

Nguyễn Liên