Nhớ gian bếp củi thơm mùi khói của mẹ
Ẩm thực - Ngày đăng : 08:55, 14/01/2023
Những ngày giáp Tết miền Bắc rất lạnh. Trên những con phố, đào, quất được trưng bán khắp nơi như thầm gọi Tết về thật nhanh. Vài góc phố nhỏ ở Hà Nội có những góc bếp củi tự phát do người lao động dựng tạm để sưới ấm, xua đi cái lạnh của mùa đông. Mỗi lần đi qua, tôi lại nhớ về gian bếp quê của mẹ.
Năm ngoái, mấy chị em tôi hùn tiền tiết kiệm, xây lại căn nhà cho bố mẹ vì căn nhà cấp 4 đã cũ và xuống cấp. Xây nhà mới, gian bếp mới cũng hiện đại hơn khiến mẹ tôi lóng ngóng. Mẹ bảo, vẫn nhớ gian bếp cũ trong căn nhà cấp 4 được xây từ năm 1991. Thế là mẹ tôi mua thêm vật liệu, bảo bố xây thêm một cái chòi nhỏ ở góc vườn để dựng gian bếp củi.
Mẹ bảo, người già thèm ăn cơm củi nấu bằng nồi gang. Không những thế, mùa đông miền núi buốt và rét kéo dài, mẹ muốn có thêm gian bếp củi để sưởi ấm.
Góc bếp củi được mẹ tôi dựng tạm trong căn chòi nhỏ vì nhớ gian bếp cũ
Vậy là nhà tôi có thêm cái chòi nhỏ vừa để củi khô, than, mùn cưa,... và dựng thêm một góc bếp nho nhỏ. Chiếc kiềng cũ tưởng bỏ đi lại được tiếp tục được sử dụng. Kê thêm vài ba miếng gạch, mẹ đã "chế" xong góc bếp củi để nhớ thuở cơ hàn.
Nhìn góc bếp nhỏ sơ sài được mẹ dựng tạm khiến tôi hoài niệm về quãng thời gian lớn lên từ căn nhà bếp cũ kỹ, khói và lửa ám vào tường nhà đen kịt. Khi nấu cơm hay xào rau, tay tôi lúc nào cũng lấm lem muội than bám vào.
Với bà con miền núi vùng cao, mùa đông buốt giá, thứ cần nhất chính là gian bếp giúp sưởi ấm bàn tay sau một ngày làm việc vất vả. Căn nhà bếp nhỏ nhưng lúc nào cũng đỏ lửa luôn “hoạt động” hết công suất. Có những đêm đông, mẹ ngồi chẻ tre, đan lát cạnh bếp, vừa tiện trông ấm nước đun sôi. Mẹ bảo, ngồi ở cạnh bếp vừa ấm tay chân vừa làm việc năng suất hơn.
Nhìn bàn tay khắc khổ của mẹ thoăn thoắt đan từng chiếc giỏ tre để đem ra chợ bán mua thêm miếng thịt, lá dong gói bánh, tôi ứa nước mắt bởi mỗi mùa xuân về, một cái Tết đến, mẹ lại vất vả làm việc thâu đêm để có tấm áo mới cho mấy chị em tôi. Đêm mẹ lại hì hụi làm món dưa cải chua hay rang gạo để chuẩn bị bột làm bánh khảo.
Đêm nào mẹ cũng làm việc đến khuya khoắt cạnh chiếc bếp củi đỏ rực lửa. Có đêm khi đã ôn xong bài cũ, tôi xuống bếp thấy mẹ ngồi gục trên chiếc ghế tre, ngủ quên tựa bao giờ.
Món thịt rang trám đen, pha lẫn chút đậu tương.
Có những đêm rét mướt, cả nhà tôi quây quần bên góc bếp củi cùng nhau ăn bữa tối. Mâm cơm giản dị chỉ có rau, trứng rán nhưng lại ngon vô cùng. Vừa ăn, mấy chị em chúng tôi lại tíu tít kể chuyện ở trường.
Để cải thiện mâm cơm của cả nhà, mẹ tôi thỉnh thoảng chạy chợ bán củi mua ít trám đen hay đậu tương, coi như đổi vị. Mẹ bảo, món thịt rang tương là món của con nhà nghèo. Ấy vậy nhưng với mấy chị em tôi, bữa nào có thêm đĩa thịt ngồi bên gian bếp nhỏ ấm cúng là ăn rất đưa cơm, đứa nào đứa đấy vét sạch nồi cơm nấu bếp củi.
Phía trên bếp, mẹ còn dựng sẵn một đoạn tre dài để treo ngô giống hay phơi lạp sườn mỗi khi Tết gần kề. Tôi nhớ, Tết nào no đủ lắm bố mẹ mới làm lạp sườn, vì khi đó giá cả thịt lợn đắt đỏ, hai người lớn làm lụng quanh năm nuôi ba đứa con tuổi ăn tuổi học chẳng dành dụm được là bao. Có làm cũng chỉ đủ ăn dăm ba bữa.
Lạp sườn được mẹ tôi làm từ khoảng 23 Tết để có đủ thời gian treo trên giá bếp, hong khô nhờ khói và lửa từ bếp củi. Những dải lạp sườn dài lủng lẳng được mẹ treo cùng đủ thứ nông sản khác... Khi thịt đã săn lại, mẹ cắt từng khúc đem luộc sơ và xào nhanh kèm vài nhánh tỏi hái ở vườn nhà.
Món lạp sườn được xào cùng tỏi
Bây giờ, chị em tôi xa nhà mưu sinh. Tôi thèm lắm một bữa cơm có đông đủ từng thành viên trong gia đình. Vì còn nhỏ, tôi không hiểu rằng, khi trưởng thành rồi, điều khó tìm nhất chính là cả gia đình cùng sum họp, quây quần bên bữa cơm chiều mẹ nấu.
Giờ đây, khi cuộc sống no đủ hơn thì bữa cơm chiều đã vắng những tiếng cười, tiếng trò chuyện rôm rả. Mấy chị em tôi đứa đi làm ăn xa, đứa lấy chồng xa quê, nhà chỉ có bố mẹ. Những kỉ niệm cũ mãi mãi là hồi ức tươi đẹp của mỗi người. Ở xa nhà, tôi thèm lắm một bữa cơm có đông đủ anh chị em, dâu rể, con cháu sum vầy cùng bố mẹ. Xuân gần kề, tôi lại nhớ nhà, nhớ gian bếp khói tỏa thơm ngào ngạt của mẹ.