Lãng phí 2.374 tỷ đồng sách giáo khoa: Phải chống độc quyền, thao túng giá

Như Dân trí đã thông tin, - Phó Tổng Thanh tra Chính phủ vừa ký văn bản công khai Kết luận thanh tra chuyên đề công tác quản lý nhà nước về giáo dục, đào tạo (thời kỳ thanh tra từ 1/1/2014 đến ngày 31/12/2018).

Kết luận đã chỉ rõ, Công ty TNHH MTV Nhà Xuất bản giáo dục Việt Nam (NXB Giáo dục) chưa thực hiện đầy đủ yêu cầu của nhưng đã thực hiện tăng giá sách giáo khoa 16,9% từ năm học 2019-2020.

Phụ huynh phải mua giá sách cao; lãng phí trên 2.374 tỷ đồng

Theo Thanh tra Chính phủ, khi biên soạn sách giáo khoa, Bộ GD-ĐT đã thiết kế một số bảng số liệu để trống nên học sinh có thể viết vào sách (73/193 cuốn).

Từ năm 2014 đến hết tháng 8/2019 có 73/193 cuốn sách giáo khoa học sinh có thể viết vào sách đã được in, phát hành và bán được tổng số trên 303 triệu bản.

Trường hợp tính toán có 65% sách giáo khoa có các trang sách học sinh có thể viết vào không dùng lại được, gây lãng phí cho gia đình học sinh và xã hội (tạm tính) trên 2.374 tỷ đồng.

Thanh tra Chính phủ phát hiện, giai đoạn 2014-2018 trong quá trình xây dựng giá gói thầu in sách giáo khoa, hạch toán của NXB Giáo dục có sai sót dẫn đến gia đình học sinh (là khách hàng) phải mua sách bằng giá nhà xuất bản đã đăng ký giá từ năm 2011 (được ấn định trên bìa sách giáo khoa) cao hơn giá sách phải đăng ký đúng giá với số tiền khoảng 85 tỷ đồng.

NXB Giáo dục chưa thực hiện rà soát cơ cấu chi phí và giá thành, định mức, kế hoạch sản xuất kinh doanh, tỷ lệ chiết khấu của sách giáo khoa cao, chưa thực hiện tiết kiệm chi phí nhằm giảm giá thành sách, chưa thực hiện tái cấu trúc và nâng cao công tác quản trị doanh nghiệp...

Kết luận thanh tra khẳng định, NXB Giáo dục có hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, lạm dụng vị trí độc quyền bị cấm theo quy định của Luật Cạnh tranh; xây dựng mức giá để đăng ký giá sai so với hướng dẫn của cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định, có dấu hiệu vi phạm quy định trong lĩnh vực giá, quy định về đăng ký giá sách giáo khoa.

Về việc này, Phó Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan nghiên cứu, đưa vào kế hoạch thanh tra, kiểm tra về các yếu tố hình thành giá sách giáo khoa.

Tại kết luận thanh tra vừa công bố, Thanh tra Chính phủ kiến nghị NXB Giáo dục phải nộp ngân sách nhà nước toàn bộ số tiền gia đình học sinh đã mua sách giáo khoa cao hơn giá sách giáo khoa mà NXB Giáo dục phải đăng ký đúng giá từ năm 2011 đến nay, ngay sau khi Bộ Tài chính ban hành kết luận thanh tra, kiểm tra.

Tính đủ chi phí hợp lý và chống độc quyền, thao túng giásách 

Tổng Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ GD-ĐT yêu cầu Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa khi thẩm định sách giáo khoa thực hiện nghiêm túc nội dung "không tạo cơ hội cho học sinh viết, vẽ vào sách giáo khoa" và để "sách giáo khoa được sử dụng lâu dài". Việc này nhằm khắc phục, hạn chế tối đa việc học sinh viết, vẽ vào sách giáo khoa.

"Trước khi phê duyệt thông qua nội dung sách giáo khoa, yêu cầu các tổ chức, cá nhân biên soạn sách giáo khoa phải thực hiện triệt để các ý kiến góp ý của Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa mới đồng ý cho phát hành. Đồng thời nghiên cứu, ban hành ngay cơ chế, chính sách quy định về sử dụng lại sách giáo khoa để hạn chế tối đa lãng phí cho gia đình học sinh và xã hội", Thanh tra Chính phủ nêu quan điểm.

Đối với , Thanh tra Chính phủ yêu cầu khi biên soạn sách giáo khoa mới theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 hạn chế tối đa dạng bài tập điền, viết (điền khuyết, lựa chọn đúng/sai, cặp đôi, ...); có giải pháp rõ ràng, triệt để hạn chế tối đa việc học sinh có thể viết vào sách. Tuân thủ và điều chỉnh sách giáo khoa theo đúng ý kiến của Hội đồng Quốc gia thẩm định sách giáo khoa.

NXB Giáo dục cũng phải xây dựng lộ trình (trong ngắn hạn) không thực hiện in sách giáo khoa theo hình thức giao in gia công, chuyển sang hình thức đấu thầu rộng rãi (bao gồm cả giấy in sách), tiết kiệm chi phí sản xuất sách giáo khoa, chống độc quyền, thao túng giá đối với sách giáo khoa.

Trong thời gian chưa chuyển sang hình thức đấu thầu rộng rãi, thực hiện ngay việc lựa chọn nhà thầu cung cấp giấy in để sản xuất sách giáo khoa theo hình thức đấu thầu rộng rãi; thực hiện ngay bổ sung đăng ký kinh doanh nhập khẩu giấy in hoặc tổ chức thực hiện ngay việc ủy thác nhập khẩu giấy in để giảm bớt chi phí trung gian, tiết kiệm chi phí, giảm giá thành sách.

Thanh tra Chính phủ đề nghị nghiên cứu, làm việc với các đối tác để xác định, thống nhất giảm tỷ lệ chiết khấu, ban hành văn bản về tỷ lệ, điều kiện hưởng chiết khấu hàng năm để áp dụng giảm trừ giá bán khi ký kết hợp đồng mua bán sách giáo khoa, tiết kiệm chi phí, giảm giá thành sách.

"Thực hiện rà soát cơ cấu chi phí và giá thành, định mức, kế hoạch sản xuất kinh doanh, thực hiện tiết kiệm chi phí, thực hiện tái cấu trúc và nâng cao công tác quản trị doanh nghiệp... thực hiện đúng yêu cầu của Bộ GD-ĐT. Từ đó, xác định lại và điều chỉnh giảm tỷ lệ tăng giá sách giáo khoa cũ, giá sách giáo khoa lớp 1 (mới) theo hướng tính đúng, tính đủ chi phí hợp lý và chống độc quyền, thao túng giá đối với sách giáo khoa", Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh.

Đề nghị thanh tra các yếu tố hình thành giá sách giáo khoa

Thanh tra Chính phủ đề nghị Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với Bộ GD-ĐT tổ chức thanh tra, kiểm tra các yếu tố hình thành giá sách giáo khoa từ năm 2011 của Công ty TNHH MTV Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam về: Giá giấy in sách giáo khoa, tỷ lệ chiết khấu, phân bổ chi phí chung, cơ cấu chi phí và giá thành, định mức kinh tế kỹ thuật đang áp dụng để xác định giá sách giáo khoa...

"Trường hợp có dấu hiệu vi phạm pháp luật thì chuyển cơ quan điều tra để xử lý", cơ quan thanh tra nêu quan điểm.

Bộ Tài chính cũng chủ trì, phối hợp với Bộ GD-ĐT trình các cơ quan có thẩm quyền để bổ sung sách giáo khoa vào danh mục hàng hóa do Nhà nước định giá để quản lý theo quy định của pháp luật.

Thế Kha