Những thất bại công nghệ sẽ ảnh hưởng đến năm 2023

Chủ đề chính đằng sau tất cả các thảm họa công nghệ trong năm vừa qua là chính sách quản lý không hiệu quả, theo MIT Technology Review. Sau khi mua lại Twitter, Elon Musk đã làm gián đoạn nhiều hoạt động kiểm duyệt và quản lý nội dung trên nền tảng mạng xã hội, thay vào đó là những quyết định bốc đồng và mang động cơ cá nhân, làm số lượng phát ngôn thù ghét gia tăng và nhiều người dùng tìm cách “di cư”.

Cũng nhờ hoạt động từ Bahamas và lợi dụng chính sách quản lý lỏng lẻo, sàn giao dịch tiền số FTX đã có thể gian lận hàng tỷ USD của khách hàng để thực hiện những hoạt động mua bán và đầu tư mờ ám, theo các cáo buộc đến nay với Sam Bankman-Fried, nhà sáng lập sàn giao dịch.

Vụ sập FTX làm xấu ngành tiền số hơn nữa

Hứa hẹn ban đầu của FTX là một sàn giao dịch tiện lợi, nhanh chóng và hoàn toàn minh bạch nhờ “công cụ quản lý rủi ro tự động”, theo lời Sam Bankman-Fried, sẽ kiểm tra tất cả người dùng để xem họ có thực sự đủ tiền để trang trải các giao dịch tiền số hay không.

Nhưng đằng sau vẻ bề ngoài hào nhoáng, FTX dường như chỉ là một vụ biển thủ kiểu cũ. Theo các nhà điều tra Mỹ, Bankman-Fried đã lấy tiền của khách hàng để mua những ngôi nhà sang trọng, quyên góp chính trị và mua số lượng lớn các đồng tiền số kém thanh khoản. Tất cả đã sụp đổ vào tháng 11 sau khi sàn giao dịch không đủ tiền trả nợ khách hàng.

“Vụ việc này sẽ khiến ngành tiền số đi lùi và mất cơ hội trở thành danh mục đầu tư của các quỹ. Nhiều dự án vận hành dựa trên khối lượng giao dịch của Alameda và FTX sẽ biến mất”, Eric Falkenstein, Tiến sĩ kinh tế tài chính Đại học Northwestern, trao đổi với Zing.

Sam Bankman-Fried, từng là một trong những tỷ phú tiền số trẻ tuổi nhất, bị bắt ở Bahamas vì các tội danh gian lận và rửa tiền. Ảnh: nbcnews.

John Ray, người được bổ nhiệm để giám sát quy trình phá sản của công ty, nói rằng công nghệ của FTX “không phức tạp chút nào”, cũng như không phải lừa đảo tinh vi. “Đây chỉ là vụ việc lấy tiền của khách hàng và sử dụng cho mục đích riêng”, Ray cho biết.

Như nhà kinh tế học đoạt giải Nobel Paul Krugman đã chỉ ra, hầu hết nhà đầu tư vào tiền số không trực tiếp xử lý qua các giao dịch ngang hàng, mà đặt niềm tin vào các sàn giao dịch. Vì vậy, khi FTX sập, nhiều nhà đầu tư mất niềm tin vào các sàn giao dịch và rút tiền ồ ạt. Trong tháng qua, lượng Bitcoin bị rút khỏi các sàn giao dịch gần gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái, theo CryptoSwap.

Diễn biến này đang ảnh hưởng đến một loạt các quỹ đầu tư và sàn giao dịch khác như Genesis hay Gemini, thậm chí có thể gây phá sản “dây chuyền” nếu các sàn giao dịch gặp sự cố không đủ thanh khoản.

“Hy vọng rằng thị trường tiền số đi xuống hiện tại sẽ dẫn đến một số nghiên cứu về cách sử dụng các biện pháp kỹ thuật để hạn chế đầu cơ, ngăn chặn sự dao động mạnh về giá trị", nhà mật mã học Neal Koblitz, người đã từng cố vấn cho Ethereum vào năm 2014, cho biết.

Thương vụ Twitter của Elon Musk

Vào tháng 10, khi tỷ phú giàu nhất thế giới vào thời điểm đó mua Twitter, ông đã hứa sẽ đem đến “tự do ngôn luận” cho nền tảng.

Musk sau đó đã sa thải hầu hết nhân viên của Twitter và công bố “bí mật Twitter”, các tin nhắn giữa các cựu giám đốc điều hành nền tảng khi họ quyết định có nên cấm Donald Trump hay chặn tin tức về máy tính xách tay của Hunter Biden hay không. Vị tỷ phú cũng để những nhân vật gây tranh cãi như Trump hay Kanye West quay trở lại nền tảng.

Elon Musk đang phải cân nhắc từ chức sau khi Twitter gặp nhiều phản ứng trái chiều từ người dùng và các nhà quảng cáo. Ảnh: The Verge.

“Sản phẩm cốt lõi của mọi mạng xã hội là kiểm duyệt nội dung, đó là thứ xác định trải nghiệm người dùng", nhà báo Nilay Patel đã viết. Khi nội dung thù ghét gia tăng Twitter, các nhà quảng cáo hàng đầu, trong đó có Apple, đã ra đi và vẫn chưa quay trở lại.

Sau khi Musk tổ chức bỏ phiếu với câu hỏi “Tôi có nên từ chức khỏi Twitter không?", tỷ phú đã nhận về 57,5% số phiếu nói rằng ông nên từ chức. Dù vậy, vẫn còn các lo ngại về sự xuống cấp của Twitter trong tương lai, cả về nội dung lẫn cơ sở hạ tầng nền tảng.

Các kỹ sư Twitter dự báo rằng cơ sở hạ tầng của Twitter đang xuống cấp, mới đây nhất là vấn đề lỗi hiển thị bài chia sẻ và lỗi xác thực tài khoản. Với tình hình nhân sự hiện nay, các lỗi kỹ thuật của Twitter đang tích tụ và có thể trở thành vấn đề nghiêm trọng hơn, một kỹ sư ẩn danh do vẫn đang làm việc tại Twitter nói với Technology Review.

Nếu nền tảng này sập, một nguy cơ mà Elon Musk từng thừa nhận, tất cả thông tin được lưu trữ, từ các tội ác chiến tranh, thảo luận các vấn đề chính trị đến chia sẻ tin tức đều sẽ bị xóa sổ theo, theo Ciaran O'Connor, nhà phân tích tại tổ chức tư vấn Strategic Dialogue (ISD).

AI ngôn ngữ “dối trá”

Vào tháng trước, Meta đã phát hành một mô hình ngôn ngữ lớn, hay AI có thể giao tiếp trôi chảy bằng văn bản như con người. AI này có tên là Galactica, và chỉ tồn tại ba ngày trước những lời chỉ trích từ công chúng do liên tục tạo ra các văn bản tin giả và mang tính xúc phạm.

Người dùng phát hiện Galactica đã tạo ra những trang Wiki tin giả, nhiều chủ đề chứa thông tin sai sự thật và có thể gây hiểu nhầm. Điểm đặc biệt đáng lo ngại là mô hình này tạo ra các văn bản sai nhưng nghe có vẻ đúng và có căn cứ, theo Michael Black, nhà nghiên cứu máy học tại Viện Max Planck, Đức.

Mark Zuckerberg, Giám đốc điều hành Meta, bị châm biếm trên mạng xã hội sau khi AI của công ty này tạo ra nhiều tin giả. Ảnh: Twitter.

Đây là vấn đề mà Microsoft từng gặp phải với chatbot AI có tên Tay, và là điểm yếu thường thấy ở các mô hình ngôn ngữ hiện nay. Chúng có thể nói ra các câu hoặc đoạn văn đúng cấu trúc ngữ pháp nhưng vô nghĩa hoặc sai sự thật về nội dung. Về mặt tích cực, điểm yếu này đã thúc đẩy một công ty khác phát triển một AI ngôn ngữ có khả năng nhận sai, có tên là ChatGPT, giúp người dùng biết mình đang nhận thông tin không xác thực.

Chatbot này sẽ nói rằng “Tôi không chắc” nếu thông tin mà nó đưa ra không đến từ một nguồn đáng tin cậy. ChatGPT cũng từ chối trả lời các câu hỏi về các chủ đề chưa được đào tạo. Đại diện công ty phát triển ChatGPT cho biết còn rất lâu nữa mới có thể giải quyết được vấn đề “nói dối” của các AI ngôn ngữ, vì hiện không có cách nào để đào tạo một mô hình biết phân biệt giữa sự thật và hư cấu.

AI ngôn ngữ là công nghệ tiềm năng, nhưng sẽ chưa hữu ích trong tương lai gần, một giám đốc phụ trách dự án ChatGPT cho biết.