Xu hướng nền kinh tế thế giới thời gian tới

Đương đầu với khủng hoảng

Nền kinh tế toàn cầu đang quay cuồng với cuộc khủng hoảng năng lượng lớn nhất kể từ những năm 1970. Cú sốc năng lượng đã đẩy lạm phát lên mức chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ và đang làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế trên toàn thế giới.

Dự báo rằng tăng trưởng thế giới sẽ giảm xuống 2,2% vào năm 2023 và quay trở lại mức tương đối khiêm tốn 2,7% vào năm 2024. Châu Á sẽ là động lực tăng trưởng chính vào năm 2023 và 2024, trong khi Châu Âu, Bắc Châu Mỹ và Nam Mỹ sẽ có mức tăng trưởng rất thấp.

Lạm phát gia tăng

Lạm phát cao hơn và tăng trưởng thấp hơn là cái giá quá đắt mà nền kinh tế toàn cầu đang phải trả cho cuộc chiến Nga - Ukraine. Mặc dù giá đã tăng lên do sự phục hồi nhanh chóng từ đại dịch và những hạn chế liên quan đến chuỗi cung ứng, nhưng lạm phát đã tăng vọt và trở nên phổ biến hơn nhiều trên khắp thế giới sau khi Nga phát động chiến lược quân sự đặc biệt tại Ukraine.

Do giá cả tăng bất ngờ, tiền lương thực tế đang giảm ở nhiều quốc gia, làm giảm sức mua. Điều này đang làm tổn thương mọi người ở khắp mọi nơi.

Nếu lạm phát không được kiểm soát, những vấn đề này sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn. Vì vậy, chống lạm phát phải là ưu tiên chính sách hàng đầu của các nền kinh tế thế giới.

Các ngân hàng trung ương trên khắp thế giới đang tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát và neo giữ kỳ vọng lạm phát trong nền kinh tế tương ứng của họ.

Chiến lược này đang bắt đầu được đền đáp. Ví dụ, ở Brazil, ngân hàng trung ương đã hành động nhanh chóng và lạm phát đã bắt đầu giảm trong những tháng gần đây.

Tại Mỹ, dữ liệu mới nhất dường như cũng cho thấy một số tiến bộ trong cuộc chiến chống lạm phát. Tuy nhiên, chính sách tiền tệ nên tiếp tục thắt chặt ở các quốc gia nơi lạm phát vẫn cao và trên diện rộng.

Trong cuộc chiến chống tăng giá, điều cần thiết là chính sách tài khóa phải song hành với chính sách tiền tệ. Các lựa chọn tài chính làm tăng thêm áp lực lạm phát sẽ dẫn đến lãi suất chính sách cao hơn để kiểm soát lạm phát.

Điều này có nghĩa là hỗ trợ chính sách để bảo vệ các hộ gia đình và doanh nghiệp khỏi cú sốc năng lượng nên được nhắm mục tiêu và tạm thời, bảo vệ các hộ gia đình và doanh nghiệp dễ bị tổn thương mà không gây thêm áp lực lạm phát và tăng gánh nặng nợ công.

Các chính phủ các nước đã làm rất nhiều để giảm bớt thiệt hại kinh tế do giá lương thực và năng lượng tăng cao, bao gồm cả trần giá, trợ cấp giá và thu nhập và giảm thuế.

Tuy nhiên, vì giá năng lượng có thể sẽ duy trì ở mức cao và không ổn định trong một thời gian, nên các biện pháp không có mục tiêu nhằm giữ giá thấp sẽ ngày càng trở nên khó khả thi và có thể ngăn cản việc tiết kiệm năng lượng cần thiết.

Thị trường năng lượng có nhiều rủi ro

Thị trường năng lượng vẫn là một trong những rủi ro giảm đáng kể xung quanh triển vọng này. Châu Âu đã trải qua một chặng đường dài để bổ sung trữ lượng khí đốt tự nhiên và hạn chế nhu cầu, nhưng mùa đông năm nay ở Bắc bán cầu chắc chắn sẽ đầy thách thức.

Tình hình có thể còn phức tạp hơn vào mùa đông năm 2023-2024, vì việc bổ sung trữ lượng khí đốt có thể khó khăn hơn vào năm tới. Giá khí đốt cao hơn, hoặc sự gián đoạn nguồn cung cấp khí đốt hoàn toàn, sẽ dẫn đến tăng trưởng yếu hơn đáng kể và lạm phát cao hơn ở châu Âu và thế giới vào năm 2023 và 2024.

Lãi suất có nhiều rủi ro và thách thức

Lãi suất tăng cũng sẽ đặt ra nhiều thách thức và rủi ro. Việc trả nợ sẽ tốn kém hơn đối với các công ty, chính phủ và hộ gia đình có nghĩa vụ nợ với lãi suất thay đổi hoặc khi nhận khoản nợ mới.

Trong tình trạng này, các quốc gia có thu nhập thấp đặc biệt lo ngại. Hơn một nửa trong số đó đã (hoặc có nguy cơ cao) lâm vào tình trạng khó khăn về nợ và hiện đang phải đối mặt với các điều kiện tài chính bị thắt chặt. Sự mất giá tiền tệ so với đồng đô la Mỹ ở nhiều quốc gia này và ở các thị trường mới nổi làm tăng thêm những rủi ro này.

Cuộc chiến của Nga tại Ukraine cũng đang làm trầm trọng thêm tình trạng mất an ninh lương thực toàn cầu bằng cách gây áp lực lên giá cả, nguồn cung cấp và khả năng chi trả lương thực.

Một số người dễ bị tổn thương nhất trên toàn cầu phải đối mặt với nguy cơ mất an ninh lương thực cao nhất và nhiều chính phủ thiếu phương tiện để giải quyết vấn đề này.

Giữ cho thị trường mở và lưu thông hàng hóa nông nghiệp, cũng như cung cấp viện trợ có mục tiêu tốt, nên là ưu tiên hàng đầu để tránh gián đoạn lương thực và nạn đói ở nhiều quốc gia này.

Chính sách phục hồi mạnh mẽ hơn

Các nhà hoạch định chính sách phải có những hành động chính sách táo bạo để đương đầu với những thời điểm đầy thách thức này. Bên cạnh các chính sách tiền tệ và tài khóa, đã đến lúc các chính phủ cần quay trở lại với các chính sách cơ cấu để giải quyết một số vấn đề cấp bách nhất hiện nay.

Đầu tiên, đầu tư vào an ninh năng lượng và đa dạng hóa nguồn cung cấp năng lượng là bắt buộc. Để ngăn chặn sự gián đoạn năng lượng, nhiều quốc gia đang tạm thời quay trở lại các nguồn năng lượng gây ô nhiễm và thải ra nhiều carbon hơn.

Tuy nhiên, giá năng lượng cao và những lo ngại về an ninh năng lượng cũng đang khuyến khích các chính phủ và doanh nghiệp đa dạng hóa các nguồn năng lượng và tăng cường đầu tư vào năng lượng tái tạo.

Tăng cường mạng lưới năng lượng và đầu tư vào hiệu quả năng lượng và công nghệ xanh sẽ cần được đặt lên hàng đầu trong các chương trình nghị sự chính trị để đảm bảo có thể đạt được các mục tiêu phát thải ròng bằng không.

Thứ hai, các chính phủ cần giữ cho thị trường mở và thương mại quốc tế lưu thông. Điều này sẽ tăng cường áp lực cạnh tranh và sẽ giúp giảm bớt những hạn chế về nguồn cung.

Ngược lại, theo đuổi các chính sách bảo hộ sẽ là một trở ngại nghiêm trọng đối với nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước nghèo nhất thế giới và sẽ gây thiệt hại đáng kể cho nền kinh tế toàn cầu.

Thứ ba, thúc đẩy việc làm là điều cần thiết để thúc đẩy tăng trưởng tiềm năng và đạt được sự phục hồi mạnh mẽ và toàn diện hơn. Ví dụ, chính phủ nên làm việc để giảm khoảng cách về tỷ lệ việc làm giữa nam giới và phụ nữ ở những quốc gia mà những khoảng cách này vẫn còn cao.

Đầu tư vào các kỹ năng cũng rất cần thiết để chống lại những tổn thất về vốn con người xảy ra trong đại dịch, đặc biệt là đối với những người dễ bị tổn thương nhất, đồng thời giải quyết tình trạng thiếu hụt kỹ năng dai dẳng và mới nổi mà nhiều quốc gia đang phải đối mặt.

Như vậy, nền kinh tế thế giờ vào năm 2023 vẫn đối mặt với sự suy giảm, cũng như lạm phát vẫn ở mức cao. Rủi ro vẫn còn đáng kể. Trong những thời điểm khó khăn và không chắc chắn này, chính sách một lần nữa đóng vai trò quan trọng: thắt chặt hơn nữa chính sách tiền tệ là điều cần thiết để chống lạm phát, và hỗ trợ chính sách tài khóa nên được nhắm mục tiêu và mang tính tạm thời hơn.

Đẩy nhanh đầu tư vào việc áp dụng và phát triển các nguồn và công nghệ năng lượng sạch sẽ rất quan trọng để đa dạng hóa nguồn cung cấp năng lượng và đảm bảo an ninh năng lượng. Việc tập trung đổi mới vào các chính sách cơ cấu sẽ cho phép các nhà hoạch định chính sách thúc đẩy việc làm và năng suất, cũng như thúc đẩy tăng trưởng cho tất cả mọi người.

Hạ Thảo (theo Pravda)