Niềm tin vào tiền số gần về 0 sau vụ sập FTX

“Binance sẽ sớm bắt đầu công khai bằng chứng thanh khoản và hoàn toàn minh bạch” Changpeng Zhao, CEO Binance, tuyên bố vào ngày 9/11, ngay sau khi vụ việc FTX bắt đầu vỡ lở. “Coinbase có đủ tiền mặt cho tất cả tài sản và người dùng có thể rút tiền của họ bất kỳ lúc nào”, Brian Armstrong, CEO Coinbase ra tuyên bố tương tự cùng ngày.

Vụ sập FTX là hệ quả của xung đột lợi ích giữa sàn giao dịch FTX và quỹ đầu tư Alameda Research. Có khả năng sàn này đã sử dụng sai nguồn vốn của khách hàng, mang tài sản người dùng đi cho vay, do đó không thủ khả năng chi trả khi nhiều người dùng đồng loạt muốn rút tiền về.

Vì vậy, Armstrong khẳng định Coinbase không tham gia vào “những hoạt động rủi ro” tương tự. CZ trong vài ngày tiếp theo cũng liên tục đưa ra các “Cam kết minh bạch” và cập nhật quá trình phát triển bằng chứng thanh khoản (proof-of-reserves). Những tuyên bố này là dấu hiệu cho thấy họ lo ngại hình ảnh tiền số xấu đi nhanh chóng, và các nhà đầu tư sẽ rút khỏi thị trường.

Sam Bankman-Fried từng là nhân vật sáng giá trong giới tiền số, sáng lập quỹ Alameda Researches và sàn giao dịch tiền số FTX. Ảnh: nypost.

Nhưng đây là mối lo của các nhà vận hành sàn giao dịch, hưởng lợi từ một thị trường sôi động thay vì “mùa đông tiền số” như hiện nay và có thể còn tệ hơn nữa sau vụ việc FTX. Nhiều người tin tưởng vào tiền số từ góc độ giá trị của bản thân công nghệ không chia sẻ nỗi lo này.

"Rất nhiều người trong lĩnh vực tiền số chào đón thị trường đi xuống, vì đây là sự trở lại bình thường khi các nhà đầu cơ không còn gì để hô hào, và sự chú ý trở về với những tiến bộ thực sự của công nghệ", Vitalik Buterin, nhà sáng lập Ethereum, trả lời phỏng vấn trên The Ezra Klein Show vào tháng 9.

Tin xấu cho đầu tư

Vụ sập FTX gây thiệt tổn hại nghiêm trọng, vì đây vốn là sàn giao dịch tiền số đứng thứ 2 thị trường chỉ sau Binance. Trước vụ việc, FTX được đánh giá là “blue-chip” trong ngành tiền số.

Từng có các thảo luận về việc tiền số có phải là dạng tài sản cần thiết trong mọi danh mục đầu tư hay không, nhưng bây giờ mọi chuyện đã ngã ngũ. "Rõ ràng là tiền số sẽ không còn chỗ trong danh mục của các tổ chức đầu tư", Hani Redha, nhà quản lý danh mục đầu tư đa tại Pinebridge Investments ở London, nói với Bloomberg.

Trong một cuộc phỏng vấn, Nikolaos Panigirtzoglou, chuyên gia phân tích thị trường của JPMorgan, cũng cho rằng luận điểm tiền số là một danh mục “đa dạng hóa” đã hoàn toàn đổ vỡ, và Bitcoin có thể sẽ rơi xuống mức 13.000 USD.

FTX từng là sàn giao dịch tiền số đứng thứ 2 trên thị trường và được định giá 32 tỷ USD, cho đến khi gặp sự cố thanh khoản vào ngày 7/11. Ảnh: Bloomberg.

Mark Dowding, Giám đốc đầu tư tại BlueBay Asset Management, cho biết chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi nhiều nhà đầu tư rút khỏi tiền số và giá tài sản lại lao dốc.

“FTX sập là diễn biến xấu cho bất cứ ai trong ngành công nghiệp tiền số. Niềm tin của người dùng đã bị lung lay. Các nhà quản lý sẽ thắt chặt hơn. Các thủ tục cấp phép trên toàn cầu sẽ khó khăn hơn”, sếp Binance viết trong một bức thư nội bộ gửi nhân viên.

CZ có lý do để lo ngại, khi không khó để thấy nhiều điểm tương đồng giữa Binance và FTX, hai sàn giao dịch tập trung lớn nhất trên thị trường hoạt động trong những môi trường pháp lý lỏng lẻo. Không ai hay biết về các hoạt động đầu tư mờ ám của FTX và Alameda Research trước khi Coindesk công bố báo cáo tài chính của quỹ nào vào ngày 2/11.

“Công ty hoạt động từ quần đảo Cayman, là sàn giao dịch tập trung lớn, CEO là tỷ phú tự thân. FTX hóa ra là lừa đảo, tôi đang nhìn thấy nhiều điểm tương đồng”, Gergely Orosz, cây viết blog The Pragmatic Engineer, cho biết.

Sam Bankman-Fried tại một hội thảo tiền số ở Bahamas đầu năm nay. Cựu CEO này nhiều lần khẳng định, cả trước Quốc hội Mỹ, rằng nền tảng FTX là an toàn. Ảnh: NY Times.

Theo dữ liệu từ CoinMarketCap, vốn hóa thị trường tiền số đến nay còn 835 tỷ USD, giảm gần 2.000 tỷ USD từ mức đỉnh hơn 2.800 tỷ USD vào tháng 11/2021. Một Bitcoin đang có giá khoảng 16.700 USD, rơi từ đỉnh hơn 69.000 USD vào cuối năm ngoái. Bức tranh đầu tư đã thay đổi hoàn toàn, trong khi dưới góc độ một đơn vị tiền số, một Bitcoin bây giờ không khác gì so với một năm trước.

Không có gì thay đổi

Đợt bùng nổ và suy thoái hay “boom-bust” này gợi nhớ đến bong bóng dot-com những năm 1990 và sau đó đổ vỡ trong năm 2002-2003.

“Bản thân công nghệ, tiến bộ dần dần và ổn định, không giải thích hoặc tương quan với cơn điên cuồng đầu cơ hoặc sự phá sản về sau”, giáo sư Neal Koblitz, đồng tác giả của mật mã đường cong Elliptic đằng sau chữ ký số của Bitcoin và là người đã từng cố vấn cho Ethereum vào năm 2014, trao đổi với Zing.

Ethereum là một ví dụ khác. Bản cập nhật The Merge, chuyển chuỗi khối Ethereum sang bằng chứng cổ phần, được nhiều người trong giới tiền số coi là bước phát triển quan trọng nhất của công nghệ này trong vài năm trở lại đây.

Nhưng ETH mất giá ngay sau khi bản cập nhật ra mắt. “Tôi thực sự ngạc nhiên khi giá ETH giảm sau The Merge”, nhà sáng lập ETH nói trên The Ezra Klein Show.

ETH hiện có giá khoảng 1.200 USD, giảm từ mức đỉnh hơn 4.500 USD vào cuối năm ngoái, ngay cả sau khi trải qua một cải tiến lớn, cho thấy sự không liên quan giữa phát triển công nghệ và tỷ giá chuyển đổi từ tiền số sang USD.

Một hệ thống tài chính phi tập trung, không phụ thuộc vào việc bất kỳ cơ quan chính phủ nào có các hành vi có trách nhiệm, vẫn là điểm hấp dẫn của công nghệ tiền số. Ảnh: insider.

Trong vài năm qua khi thị trường liên tục biến động, thì những giá trị mà công nghệ tiền số hứa hẹn về cơ bản không thay đổi. “Một số lý tưởng ban đầu về phi tập trung hóa đã tỏ ra không thực tế. Chuỗi khối vẫn cần phải có một nhóm quản trị viên xử lý các sự cố phần mềm, thiết kế các bản nâng cấp và cải tiến kỹ thuật”, giáo sư Koblitz cho biết.

“Tuy nhiên ý tưởng cơ bản về một hệ thống tài chính phi tập trung không phụ thuộc vào hành vi của bất kỳ cơ quan chính phủ nào vẫn là hợp lý. Nhiều người lo ngại rằng hệ thống tài chính thế giới phụ thuộc quá nhiều vào USD và đầu tư vào nợ của Mỹ”.

Chuyên gia mã hóa cho biết ông đồng ý với Buterin, rằng những người tin vào giá trị xã hội của các hệ thống tiền số có lý do để chào đón “mùa đông”, vì sự chú ý của công chúng sẽ không còn nằm ở tỷ giá chuyển đổi, mà hướng về những tiềm năng có ý nghĩa hơn của công nghệ.

“Nhưng bong bóng vỡ đã phơi bày mặt trái của đầu cơ, và hy vọng rằng 'mùa đông' hiện tại sẽ dẫn đến một số nghiên cứu về các biện pháp kỹ thuật hạn chế đầu cơ để ngăn chặn sự dao động mạnh về giá trị tiền số trong tương lai”, Koblitz nói.