4 khu vực của Ukraine ‘xin gia nhập’ Nga có vai trò quan trọng như thế nào?
Đối ngoại - Ngày đăng : 13:16, 01/10/2022
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã ký thỏa thuận sáp nhập 4 vùng lãnh thổ tại Ukraine gồm Donetsk, Lugansk, Kherson và Zaporizhzhia vào Nga. Các thỏa thuận được ký kết tại một buổi lễ ở Điện Kremlin, 3 ngày sau khi các cuộc trưng cầu dân ý được tiến hành ở 4 khu vực này.
Ukraine và các đồng minh phương Tây kiên quyết phản đối kế hoạch tổ chức trưng cầu dân ý về việc sáp nhập vào Nga. Bốn tỉnh đòi ly khai là khu vực có ngành công nghiệp phát triển, đất nông nghiệp phong phú và đường dẫn nước ngọt quan trọng cho bán đảo Crimea.
Donetsk và Lugansk là hai nước cộng hòa tự xưng được Nga công nhận độc lập ở Donbas, miền Đông Ukraine, trong khi Kherson và Zaporizhzhia đã nằm dưới sự kiểm soát của lực lượng Nga ngay sau khi cuộc xung đột ở Ukraine nổ ra hồi cuối tháng 2.
Kherson
Kherson là một tỉnh ở phía nam của Ukraina, nằm ngay phía Bắc của Crimea, giáp với biển Đen, diện tích của khu vực là 28.461 km2 và dân số 1.016.707 người. Kherson là khu vực đầu tiên của Ukraine bị Nga chiếm đóng kể từ khi nổ ra cuộc xâm lược. Thủ phủ của vùng là thành phố cùng tên, Kherson, nằm trên bờ Tây của sông Dnepr.
Kherson là vùng kinh tế phát triển của Ukraine, được coi là “vựa trái cây” của cả nước vì phần lớn kinh tế của vùng là sản xuất nông nghiệp và công nghiệp chế biến với lượng hàng hóa nông sản xuất khẩu ra châu Âu thuộc hàng lớn nhất Ukraine.
Trong cuộc trưng cầu dân ý năm 1991, 90,13% phiếu bầu ở Kherson đã ủng hộ độc lập của Ukraine. Thành phần dân cư của Kherson đa số là người Ukraine (chiếm 82%), còn lại là người gốc Nga, Belarus và Meskhetian gốc Thổ Nhĩ Kỳ.
Thành phố thủ phủ Kherson phát triển ổn định trong suốt thế kỷ 19 phần lớn nhờ vào vận tải biển và đóng tàu, và nó vẫn là một trung tâm đóng tàu lớn trong thế kỷ 21. Các ngành công nghiệp khác bao gồm kỹ thuật, lọc dầu và sản xuất vải bông. Kherson có một số viện đào tạo và nghiên cứu nổi tiếng.
Từ giữa thế kỷ 15 đến thế kỷ 18, lãnh thổ này nằm dưới sự kiểm soát của Hãn quốc Crimean. Sau cuộc chiến tranh Nga-Thổ Nhĩ Kỳ 1768-1774, theo Hiệp ước Kuchuk-Kainarji, các vùng đất giữa Dnepr và Nam Bug trở thành một phần của Đế quốc Nga.
Các ngành công nghiệp chính của Kherson là cơ khí và gia công kim loại, nhiên liệu, ánh sáng, công nghiệp chế biến và thực phẩm, sản xuất thủy tinh và công nghiệp hóa chất. Du lịch cũng được phát triển. Nhà máy đóng tàu Kherson là một trong những xưởng lớn nhất ở Ukraine và Châu Âu. Kherson là một trung tâm giao thông quan trọng với các cảng biển và sông, nhà ga, sân bay (các chuyến bay thường xuyên đến Kyiv, Istanbul, Krakow).
Donetsk và Luhansk
Khu vực Donbas, bao gồm Donetsk và Luhanks. Vào cuối thế kỷ 18, nhiều người Nga, Serb và Hy Lạp đã di cư đến khu vực này. Vào thời điểm đó, Nga đặt tên cho các vùng lãnh thổ bị chinh phục là “Nước Nga mới”.
Donetsk nằm ở phía Đông Ukraine, có diện tích 26,517 km2 và dân số hơn 4 triệu người, đa phần là người Ukraine và người Nga, một số ít người gốc Serbia và Thổ Nhĩ Kỳ. Ngôn ngữ chính là tiếng Nga với 93% người sử dụng.
Tài nguyên than đá được phát hiện tại đây năm 1721 và khai thác mạnh vào cuối thế kỷ 19, nhanh chóng biến vùng Donetsk thành khu vực quan trọng khi cách mạng Công nghiệp mở rộng khắp châu Âu.
Vào tháng 3 năm 2014, sau vụ Euromaidan và cuộc cách mạng Ukraine năm 2014, các vùng rộng lớn của Donbas đã trải qua tình trạng bất ổn lớn. Sau khi Tổng thống Yanukovych của Ukraine bỏ trốn và xin tị nạn tại Nga, lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn đã tiếp quản Cơ quan Hành chính nhà nước, tòa nhà chính của chính phủ ở Donetsk và tự xưng là Cộng hòa nhân dân Donetsk (DPR).
Kể từ năm 2014, hơn 14.000 người đã thiệt mạng trong các cuộc giao tranh ở vùng Donbas giữa lực lượng ly khai thân Nga và Ukraine. Ukraine và phương Tây cáo buộc Nga hậu thuẫn cho phe ly khai cả về quân sự và tài chính. Trừ Nga, nhà nước DPR không được Liên hiệp quốc công nhận. Hiện tại 55% diện tích vùng này do Nga và các lực lượng thân Nga kiểm soát.
Cũng như Donetsk, Lugansk là nước cộng hòa tự xưng ở Donbass. Từ năm 1970, thành phố này được đổi tên thành Voroshilovgrad để ghi công Nguyên soái Liên Xô Kliment Yefremovich Voroshilov, người từng giữ chức vụ Chủ tịch Đoàn chủ tịch Xô viết tối cao. Đến năm 1990, chính quyền Ukraine đổi lại tên cũ của thành phố là Luhansk. Thành phố hiện thuộc sự kiểm soát của lực lượng ly khai Cộng hòa Nhân dân Luhansk (LPR), chống lại chính quyền Kiev.
Tính đến năm 2021, dân số ước tính là 399.559 người, khiến Luhansk trở thành thành phố đông dân nhất trong khu vực và lớn thứ 12 ở Ukraine. Nằm ở lưu vực Donets, Luhansk đã phát triển thành một trung tâm công nghiệp quan trọng của Đông Âu. Tình trạng bất ổn ở Luhanks diễn ra từ năm 2014 khi phe thân Nga nổi dậy. Trong cuộc chiến ở Donbas, quân ly khai chiếm giữ các tòa nhà chính phủ trong khu vực, tuyên bố là Cộng hòa Nhân dân Luhansk (LPR) sau cuộc trưng cầu dân ý bị cho là vi hiến với Ukraine và không được bất kỳ chính phủ nào lẫn Liên hiệp quốc công nhận.
Khu vực Donbass nói chung và 2 vùng Donetsk và Lugansk nói riêng là mục tiêu của chiến dịch quân sự của Nga. Theo báo New York Times, việc kiểm soát Lugansk giúp Nga bố trí lực lượng xa hơn về phía tây, về phía thành phố Kramatorsk ở Donetsk, một trong những thành phố lớn cuối cùng ở Donbass còn nằm dưới sự kiểm soát của Ukraine.
Zaporizhzhia
Zaporizhzhia nằm ở đông nam Ukraina, nằm bên bờ sông Dnepr, có diện tích 27.183 km2, dân số theo thống kê năm 2021 là hơn 1,6 triệu người. Đây là vùng công nghiệp và nông nghiệp quan trọng của Ukraine.
Trong cuộc trưng cầu dân ý về độc lập của Ukraine năm 1991, 90,66% số phiếu của cư dân vùng đã ủng hộ độc lập cho Ukraine.
70% diện tích toàn vùng bị Nga chiếm đóng kể từ khi xảy ra xung đột, bao gồm toàn bộ bờ biển, nhưng khu vực thủ phủ của vùng và 3 thành phố lớn khác cùng phần lớn dân số vẫn thuộc quyền quản lý của Ukraine.
Thành phố thủ phủ Zaporizhzhia trở thành tâm điểm chú ý của thế giới sau khi giao tranh ở khu vực lân cận nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu, làm gián đoạn nguồn cung cấp điện và làm dấy lên lo ngại về một thảm họa phóng xạ.
Tháng 7/2022 tại Hội nghị Quốc tế về Phục hồi Ukraine (URC 2022) được tổ chức tại Lugano, Thụy Sĩ, CH Séc, Phần Lan và Thụy Điển đã cam kết hỗ trợ tái thiết vùng Zaporizhia. Tuy nhiên, việc này có thể phải đình trệ khi Zaporizhzhia trưng cầu dân ý để gia nhập Nga.