Báo động tình trạng lạm dụng kháng sinh và những hậu quả khó lường
Tin Y tế - Ngày đăng : 17:15, 01/06/2022
Các loại vi khuẩn gây bệnh kháng thuốc đang là vấn đề toàn cầu, đặc biệt là ở các nước đang phát triển trong đó có Việt Nam. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ước tính đến năm 2050, tỉ lệ tử vong do siêu vi khuẩn kháng thuốc có thể lên đến 10 triệu người/năm.
Lạm dụng kháng sinh tăng
Tại Bệnh viện Bạch Mai, trung bình có khoảng 40-60% ca chuyển tuyến đều đối mặt với tình trạng kháng kháng sinh. Tình trạng kháng kháng sinh đang tăng cao một cách đáng báo động theo từng năm.
Nếu như những năm trước, tỷ lệ bệnh nhân kháng kháng sinh từ tuyến dưới chỉ gặp vài ca, nhưng đến nay, nhiều ca chuyển từ tuyến dưới lên bệnh viện khi được cấy vi khuẩn ngay từ lúc vừa mới tiếp nhận đã phát hiện vi khuẩn kháng thuốc.
Một bệnh nhân nam (71 tuổi, ở Ninh Bình) có tiền sử đái tháo đường, gút vẫn đang ở trong tình trạng khá nguy kịch do kháng kháng sinh. Trước khi chuyển lên tuyến trên, bệnh nhân này có biểu hiện sốt, ho, khó thở và đã được gia đình đưa vào Bệnh viện đa khoa tỉnh Ninh Bình điều trị viêm phổi.
Tuy nhiên, sau 10 ngày, tình trạng của bệnh nhân vẫn không cải thiện, biểu hiện nhiễm trùng ngày càng nặng, kém đáp ứng kháng sinh nên được chuyển lên tuyến cao hơn để điều trị.
Tại Bệnh viện Bạch Mai, các bác sĩ phải làm kỹ thuật đặc biệt định danh vi khuẩn, đánh giá xem vi khuẩn có kháng kháng sinh không từ đó đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả hơn. Bệnh nhân nhiễm trùng nặng, viêm phổi, phụ thuộc máy thở nên được lấy đờm ra cấy xem có vi trùng kháng thuốc không.
Đồng thời, phải sử dụng kỹ thuật cao hơn như PCR đa mồi để tìm các mầm bệnh từ phổi. Sau đó đánh giá xem kháng sinh nào có thể giá trị cho bệnh nhân này.
Mới đây, Bệnh viện Nhi Đồng Thành phố (TP.HCM) vừa điều trị thành công cho bé gái 4 tuổi - ngụ huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai - vì bị nhiễm trùng huyết nặng, viêm phổi và đề kháng kháng sinh. Trước đó, bệnh nhi bị sốt, song do e ngại dịch COVID-19 nên gia đình không đưa bé đến bệnh viện mà tự ý mua thuốc điều trị.
Do bệnh tình không thuyên giảm, gia đình mới đưa bé đến bệnh viện địa phương điều trị. Tại đây, bé phải lọc máu liên tục 14 lần nhưng bệnh vẫn không cải thiện nên bé đã được chuyển đến Bệnh Viện Nhi Đồng Thành phố.
Lúc nhập viện, bé đã trong tình trạng xuất huyết não, nhiễm trùng nặng, di chứng tăng huyết áp, nhiễm vi khuẩn siêu đa kháng. Bệnh nhi đề kháng tất cả các loại kháng sinh trong kháng sinh đồ tại bệnh viện. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do trước đó bé được người nhà cho uống kháng sinh kéo dài, dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh.
Bệnh viện Nhi Đồng Thành phố đã hồi sức tích cực cho bé trong thời gian gần 2 tháng, bé đã vượt qua đợt xuất huyết não và ổn định dần huyết áp.
Nhiều bệnh nhân mắc bệnh mãn tính kháng thuốc
Bác sĩ Nguyễn Hữu Quân - khoa cấp cứu A9, Bệnh viện Bạch Mai - cho biết hiện nay tình trạng tự ý mua thuốc kháng sinh điều trị của người dân rất đáng báo động. Đặc biệt với những người mắc bệnh mãn tính, dễ nhiễm trùng như người có tiền sử đái tháo đường, gút như bệnh nhân này thì khi đã tự ý sử dụng kháng sinh điều trị nhiều, khi có bệnh lý do vi khuẩn sẽ rất dễ kháng kháng sinh.
Đối với kháng sinh khi chúng ta sử dụng càng rộng rãi thì vi khuẩn càng nhờn thuốc nên có xu hướng tăng kháng sinh lên, chi phí cũng tăng theo.
Tình trạng bệnh nhân kháng thuốc xảy ra nhiều bệnh viện chứ không chỉ ở trung tâm lớn. Đây là một thực trạng đáng buồn. Nhiều bệnh nhân vào viện vì một bệnh khác nhưng nhiễm trùng tăng lên nhanh, gặp vi trùng kháng kháng sinh khiến bệnh nhân nguy kịch và tử vong do nhiễm trùng chứ không phải do bệnh lý lúc bệnh nhân nhập viện.
Các bác sĩ khuyến cáo người dân, thói quen tự dùng kháng sinh đang gây nguy hại cho chính người bệnh. Bên cạnh đó, khi gặp vi khuẩn kháng thuốc cũng rất khó khăn cho bác sĩ vì phải lựa chọn kháng sinh phù hợp và nhiều loại kháng sinh dùng rồi kháng thì không dùng được nữa, phải dùng thuốc đắt tiền hơn, chi phí cao hơn, phối hợp nhiều loại thuốc.
Cơ hội và tiên lượng cho người bệnh bị ảnh hưởng, nguy cơ tử vong tăng lên so với nhóm bệnh nhân không kháng kháng sinh.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, trong đó nguyên nhân quan trọng là thói quen sử dụng thuốc của người dân. Khi ho, sốt, hay có vấn đề bất ổn về sức khỏe thì người dân thường ra hàng thuốc đề nghị bán kháng sinh. Khi dùng kháng sinh không đúng sẽ tạo cơ hội cho vi khuẩn kháng thuốc, làm người bệnh mất chi phí, mất cơ hội chữa bệnh tốt.
Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng - Trung tâm cao áp oxy Việt - Nga - cho rằng trước đây tình trạng kháng kháng sinh tại Việt Nam đã đáng báo động, trong bối cảnh dịch bệnh còn đáng lo ngại hơn rất nhiều.
Chúng ta phải siết chặt việc bán thuốc kháng sinh ở các hiệu thuốc, không để tình trạng bán thuốc kháng sinh không có đơn của bác sĩ tràn lan như hiện nay. Bên cạnh đó, người dân cũng cần trang bị kiến thức để chăm sóc sức khỏe của bản thân.
Các bác sĩ lưu ý riêng mỗi cá nhân khi sử dụng kháng sinh cần lưu ý: Chỉ uống thuốc đúng theo đơn bác sĩ, không tự ý mua và dùng kháng sinh khi chưa có ý kiến của bác sĩ điều trị; khi được bác sĩ kê đơn có thuốc kháng sinh, luôn uống đủ liều lượng đã được kê, không bỏ dở nửa chừng, ngay cả khi cảm thấy bệnh đã đỡ nhiều.
Các bác sĩ nhấn mạnh không dùng thuốc kháng sinh thừa từ lần sử dụng trước; không chia sẻ thuốc kháng sinh trong toa thuốc đang dùng cho người khác uống, ngay cả khi đó là người thân của mình. Vì khi chia sẻ, sẽ thiếu liều thuốc cần uống và vô tình tạo cơ hội cho vi khuẩn mạnh mẽ lên và kháng lại các thuốc điều trị. Điều này gây nguy hiểm cho chính bản thân, cho gia đình và cộng đồng.