Phần Lan, Thụy Điển sẽ giúp NATO tiếp cận gần hơn các căn cứ quân sự lớn của Nga

Vào tháng 5, Phần Lan và Thụy Điển cùng nộp đơn xin gia nhập NATO, một động thái lịch sử được thúc đẩy bởi cuộc tấn công của Nga vào Ukraine.

Khả năng họ gia nhập liên minh sẽ chấm dứt nhiều thập kỷ không liên kết quân sự đến từ 2 nước này và 'sắp xếp' lại môi trường an ninh ở Bắc Âu.

John Deni, thành viên cấp cao của Trung tâm Scowcroft tại Hội đồng Đại Tây Dương kiêm nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược của Trường Cao đẳng Chiến tranh Mỹ cho biết: “Việc Phần Lan và Thụy Điển trở thành thành viên của NATO có thể sẽ làm phức tạp thêm việc lập kế hoạch quân sự cho Nga, đặc biệt là khi tiến hành các hoạt động quân sự tấn công nhằm vào các quốc gia NATO ở vùng đông bắc châu Âu".

Việc Phần Lan gia nhập liên minh sẽ giúp tăng gấp đôi biên giới trên bộ của NATO với Nga từ 750 lên 1.600 dặm và mở rộng ranh giới của NATO với Bán đảo Kola, một phần quan trọng trong kiến trúc an ninh của Nga, đây cũng là khu vực mà Moscow coi là pháo đài quân sự.

Hệ thống tàu ngầm

Tàu ngầm Kaluga lớp Kilo của Nga trong lễ duyệt binh ở Severomorsk, ngày 27 tháng 7 năm 2014 (Ảnh: Business Insider)

Bán đảo Kola là nơi tập trung vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới. Từ bán đảo Kola có thể tiếp cận được 2 vùng biển Barents, Biển Bắc và cảng biển duy nhất của Nga ở Bắc Cực - nơi không có băng quanh năm.

Bán đảo này là nơi đóng quân của Hạm đội Phương Bắc của Nga, nơi có phần lớn các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của nước này. Hạm đội là một thành phần quan trọng trong bộ ba hạt nhân của Nga.

Vào năm 2020, Tổng thống Vladimir Putin đã nâng Hạm đội phương Bắc lên thành một quân khu hành chính quân sự độc lập ngang với bốn quân khu khác của Nga - Tây, Nam, Trung và Đông - nêu bật tầm quan trọng của Bán đảo Kola đối với Moscow.

Bán đảo Kola có nhiều căn cứ và cơ sở quân sự hỗ trợ Hạm đội phương Bắc và đóng vai trò là nơi đóng quân cho các hoạt động của lực lượng này ở vùng cao phía bắc, nơi mà các quan chức NATO cho là trọng tâm trong phòng thủ của Nga.

Tài sản đáng gờm nhất của Hạm đội Phương Bắc là khoảng 20 tàu ngầm đang hoạt động, trong đó có nhiều tàu chạy bằng năng lượng hạt nhân. Chủ lực của nó là các tàu ngầm lớp Borei và lớp Yasen thế hệ thứ tư.

Tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân lớp Yasen của Hạm đội phương Bắc Nga tại căn cứ quê nhà ở Severomorsk, ngày 1 tháng 6 năm 2021 (Ảnh: Business Insider)

Các tàu ngầm mang tên lửa đạn đạo chạy bằng năng lượng hạt nhân lớp Borei là một trong số những tàu ngầm mới nhất của Nga và mỗi chiếc có thể mang 16 tên lửa đạn đạo và tối đa 96 đầu đạn hạt nhân. Hai tàu ngầm lớp Borei được triển khai cùng Hạm đội Phương Bắc và ba chiếc nữa đang được xây dựng và sẽ gia nhập hạm đội trong vòng một thập kỷ.

Tàu ngầm tên lửa dẫn đường chạy bằng năng lượng hạt nhân lớp Yasen được đưa vào hoạt động lần đầu tiên vào năm 2013. Biến thể mới nhất của nó, Yasen-M, đã được đưa vào hoạt động năm ngoái. Hạm đội Phương Bắc có hai tàu ngầm Yasens, ba chiếc nữa đang trong giai đoạn hoàn thiện.

Tàu Yasens mang một hỗn hợp tên lửa hành trình thông thường có thể tấn công các mục tiêu trên đất liền hoặc trên biển - những vũ khí tầm xa mà các quan chức NATO tin rằng Nga có thể sẽ sử dụng để chống lại các cảng và cơ sở hạ tầng khác.

Phần lớn các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân của Hạm đội Phương Bắc được đóng tại trụ sở chính của hạm đội ở Severomorsk thuộc Vịnh Kola. Ngoài ra còn có các căn cứ tàu ngầm ở Zaozyorsk, chỉ cách Na Uy khoảng 40 dặm, ở Gadzhiyevo trên Vịnh Olenya, ở Zapadnaya Litsa, và ở Vidyaevo.

Sân bay vũ trụ Plesetsk, nơi chứa các tổ hợp tên lửa đạn đạo nhiệt hạch RS-24 Yars, cũng nằm trên bán đảo, cũng như một số căn cứ không quân có thể hỗ trợ máy bay ném bom chiến lược.

Hỗ trợ hạt nhân

Một biệt đội chống ngầm tại căn cứ chính của Hạm đội Phương Bắc Nga ở Severomorsk, ngày 1 tháng 2 năm 2019 (Ảnh: Business Insider)

Năm 2012, Putin ra lệnh hiện đại hóa kho vũ khí quân sự của Nga, trong đó ưu tiên vũ khí hạt nhân. Sự tập trung rất lớn của các loại vũ khí này ở Bán đảo Kola đã dẫn đến một chương trình nâng cấp, mở rộng và hiện đại hóa các cơ sở hải quân và không quân của khu vực.

Theo đánh giá năm 2018 về hình ảnh vệ tinh của The Barents Observer, Moscow đang xây dựng 50 boongke vũ khí gia cố để lưu trữ tên lửa hạt nhân và tên lửa thông thường tầm xa trên Vịnh Okolnaya của bán đảo, đây là kho vũ khí lớn nhất miền bắc nước Nga.

Bộ Quốc phòng Nga cũng đang mở rộng các căn cứ ở Bán đảo Kola để hỗ trợ tốt hơn cho các tàu ngầm lớp Borei và lớp Yasen.

Các cơ sở hạ tầng cho tàu ngầm và các cơ sở bốc dỡ đặc biệt cho đầu đạn hạt nhân và tên lửa đạn đạo đang được xây dựng ở nhiều căn cứ tàu ngầm trên bán đảo, khắc phục những thiếu sót trong hoạt động của Hạm đội phương Bắc thời Liên Xô.

Nga cũng đang hiện đại hóa một trong ba căn cứ không quân gần Severomorsk. Việc nâng cấp căn cứ không quân Severomorsk-1 sẽ cải thiện nhận thức của quân đội Nga về khu vực và mở rộng phạm vi hoạt động khi khu vực Bắc Cực trở nên dễ tiếp cận hơn.

Tình hình ngày càng trở nên căng thẳng

Máy bay chiến đấu của Lực lượng Thủy quân Lục chiến Mỹ và Không quân Phần Lan bay trên Căn cứ Không quân Rissala ở Phần Lan, ngày 18 tháng 6 năm 2021 (Ảnh: Business Insider)

Phần Lan và Thụy Điển đã hợp tác chặt chẽ với NATO. Cả hai đều là Đối tác Cơ hội của NATO, mối quan hệ đối tác thân thiết nhất mà một nước không phải là thành viên có thể có với liên minh và cả hai đều là một phần của Lực lượng Ứng phó của NATO. Việc trở thành thành viên NATO sẽ làm 'sâu sắc' thêm mối quan hệ hợp tác của họ.

"Nga có thể sẽ lo ngại về sự 'gần gũi' của NATO với các lực lượng Nga ở Bán đảo Kola trong thời bình và xung đột" Deni nói. Ông cũng nói thêm rằng tư cách thành viên của Phần Lan có thể cho phép NATO "có được một góc nhìn rộng hơn về các hoạt động của Nga ở Bán đảo Kola".

Bất chấp tầm quan trọng của bán đảo đối với Nga, Deni vẫn nghi ngờ rằng Moscow sẽ cần "tăng cường khả năng răn đe quân sự ở phía bắc" nếu Thụy Điển và Phần Lan gia nhập liên minh.

"Mối đe dọa của NATO chống lại Nga thực sự không tồn tại ở Bắc Âu, ngay cả khi Phần Lan và Thụy Điển gia nhập liên minh", ông Deni cho biết.

Các quan sát viên của OSCE gặp gỡ các thành viên của một lữ đoàn Thụy Điển-Phần Lan trong một cuộc tập trận ở Na Uy vào tháng 3 năm 2022 (Ảnh: Business Insider)

“Thay vào đó, mối đe dọa do phương Tây gây ra liên tục được Điện Kremlin thổi phồng để nâng cao vị thế trong nước và biện minh cho các khoản chi tiêu quân sự khổng lồ”, ông Deni nói với tờ Insider.

Tuy nhiên, kế hoạch quân sự của Nga cho các hoạt động ở Biển Baltic và ở Bắc Cực sẽ phức tạp hơn nếu Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO, vì họ "có thể sẵn sàng hơn và có thể chia sẻ thông tin với NATO về các hoạt động của Nga ở hai khu vực này", ông Deni cho biết.

Nếu Thụy Điển và Phần Lan gia nhập NATO, liên minh này sẽ gần như bao vây hoàn toàn Biển Baltic, tướng Christopher Cavoli nói với Ủy ban Dịch vụ Vũ trang Thượng viện vào ngày 26/5.

Theo Business Insider