Canh tân áo dài thập niên 1930, phá nguyên tắc “che cổ, bịt tóc” ngàn xưa
Dòng chảy - Ngày đăng : 09:10, 12/05/2022
Theo dòng chảy của lịch sử, áo dài phụ nữ Việt Nam đã trải qua 3 đợt canh tân lớn. Lần đầu tiên diễn ra vào những năm 30 thế kỷ XX, lần 2 vào những năm 60 - 70 và lần 3 vào những năm 90 cũng vào thế kỷ này.
Cuộc canh tân áo dài đầu tiên diễn ra trong bối cảnh quan niệm về thẩm mỹ về vẻ đẹp của người phụ nữ bắt đầu thay đổi do sự tiếp xúc giữa văn hóa cổ truyền Việt Nam và văn hóa phương Tây. Áo dài lúc này đã trở thành phần thi để đánh giá vẻ đẹp của các thí sinh trong các cuộc thi sắc đẹp...
Trong bối cảnh như vậy, áo dài Việt Nam bước vào giai đoạn cách tân biến đổi theo xu hướng là cải biến áo dài thành thị tiếp nhận những nhân tố mới ở phương Tây.
Với việc cách tân áo dài năm thân truyền thống một cách “táo bạo”, họa sĩ Cát Tường đã phá đi cái nguyên tắc “che cổ, bịt tóc” ngàn xưa của người Việt. Áo dài của ông rất Âu hóa nên được những phụ nữ cấp tiến đón nhận.
Những cách tân trong kiểu dáng cắt may Áo dài Lemur của Cát Tường hướng đến các chuẩn mực mới về hình thể của người phụ nữ; giải phóng cơ thể; chú trọng yếu tố cá nhân, vệ sinh và thẩm mỹ.
Từ cách tiếp cận chuẩn mực của người phương Tây theo tỉ lệ hình thể, dưới nhãn quan của người nghệ sĩ, Cát Tường đã cách tân Áo dài hướng đến tiêu chí làm nổi bật vòng 1 (ngực), phân biệt với vòng 2 (eo). Cát Tường cũng quan niệm, một người con gái đẹp mà “không có ngực” thì không thể là người đẹp hoàn toàn được.
Bên cạnh đó, để tạo sự thon thả cho vùng bụng, Cát Tường đã tìm cách khắc phục nhược điểm của chiếc quần giải rút bằng cách thu hẹp phần cạp và phần trên của ống quần, đồng thời làm tôn vòng 3 mà ông nói ý nhị “như thế những vẻ đẹp thiên nhiên của từng người mới lộ ra”.
Cùng với việc làm nổi bật tỉ lệ 3 vòng, “Áo dài Le Mur” của Cát Tường cũng hướng đến việc tôn chiều cao và tạo cảm giác mềm mại cho người mặc.
Nhận thấy nhược điểm của “đàn bà Việt Nam phần nhiều lùn… khó làm tôn vẻ đẹp của mình lên được”, Cát Tường đã “hiến” một bài thể dục bác sĩ Pagès. Đồng thời ông cũng thu hẹp tà áo từ bụng trở xuống để làm mất vẻ “lòe xòe” và tạo sự thanh cảnh…
Bên cạnh đó, nhằm đem lại “một phần giá trị và hạnh phúc cho phụ nữ”, những phá phách thiết kế của Cát Tường đã không dừng lại ở chỗ tạo cho nữ giới nói chung có cơ hội điểm trang, phô diễn những đường nét của phái đẹp mà còn phá vỡ sự “giống nhau” và “tùy mực thước thân hình của mỗi bạn” để có kiểu vẽ riêng.
Với phụ nữ béo, ông thiết kế gọn ghẽ, họa tiết nhỏ, dọc, ngược lại phụ nữ cao gầy lại lựa chọn tay bèo, phồng, viền ngang ở tà và các họa tiết ngang nhằm tạo cảm giác cân đối…
Không dừng lại ở đó, họa sĩ Cát Tường còn gợi ý những phụ kiện đi kèm “Áo dài Le Mur” như giày cao gót, ví cầm tay, áo lót nâng ngực, chiếc khăn sam. Bên cạnh đó, Cát Tường cũng gợi ý những kiểu tóc mới và các nhu cầu làm đẹp khác.
Thay cho nguyên tắc “che cổ, giấu tóc”, cùng với chiếc “cổ mở” của chiếc áo dài, phụ nữ Việt Nam đã từng bước từ rẽ tóc mái lệch nhưng vẫn giấu tóc trong khăn vấn sang búi hoặc kẹp tóc (bỏ chiếc khăn vấn) và cuối cùng là thả tóc tự do và uốn tóc “phi dê”.
Từ những gợi ý của Cát Tường, việc làm đẹp và nhu cầu làm đẹp cho chị em dần thay đổi. Các mỹ viện bắt đầu xuất hiện, không chỉ làm đẹp cho mái tóc (uốn, nhuộm màu đen, hung, bạch kim) mà con lấy cao trắng răng, nâng vú, làm rậm lông mày, uốn mi, xóa tàn nhan. Bắt đầu xuất hiện những cơ sở làm đẹp theo khoa phẫu thuật thẩm mỹ Âu Tây, giúp tăng vẻ đẹp tự nhiên cho chị em…
Dù tạo nên dấu ấn đặc biệt trong phương diện mỹ thuật, làm dấy lên phong trào ăn mặc tân thời và tác động lớn tới việc làm đẹp của chị em, nhưng “Áo dài Le Mur” gặp phải sự chống đối khá kịch liệt của những nhà nho hủ cựu. Phải một thời gian sau đó, “Áo dài Le Mur” mới thuyết phục phụ nữ từ Bắc tới Nam, ” khi nó được họa sĩ Lê Phổ chỉnh chu thêm vài chi tiết.