Những phiên chợ 'độc lạ' đầu năm mới của người Việt

Đối với người Việt Nam, chợ là không gian văn hóa và là nơi gắn bó với đời sống của biết bao thế hệ. Và đi chợ Tết vào dịp đầu năm mới để cầu sự may mắn, suôn sẻ đã trở thành một trong những thú vui Xuân của người Việt. Vì mỗi năm chợ chỉ họp một lần vào dịp Tết, phục vụ khách du xuân nên những phiên chợ này luôn mang nét độc đáo, có một không hai.

Dưới đây là 6 phiên chợ độc lạ nhất Việt Nam vào dịp mỗi đầu năm mới.

Chợ Gò (Bình Định): Mùng 1 Tết

Để tưởng nhớ công lao của nhà Tây Sơn cùng ý nghĩa của lễ hội dân gian được đích thân vua Quang Trung khai mạc, cứ đến mùng 1 Tết Nguyên đán hàng năm, người dân thôn Phong Thạnh, thị trấn Tuy Phước (huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định) lại tổ chức phiên chợ Gò đặc biệt.

Khi tiếng pháo giao thừa vừa dứt, người dân các vùng phụ cận mang đến chợ những sản vật địa phương như gánh rau, các loại trái cây, thực phẩm, nhưng nhiều nhất vẫn là cau trầu. Người bán bán hàng để lấy lộc đầu năm, còn người mua mua hàng cũng vì muốn “mua” lộc đầu năm.

Theo tục lệ, khách thường mua 12 lá trầu để tượng trưng cho 12 tháng trong năm, cùng 2 trái cau chín đỏ, một ít vôi và một chùm sung với ý nói lên sự sung túc giàu sang của gia đình trong năm mới.

Điều đặc biệt ở chợ Gò là người bán không hề nói thách và người mua cũng không hề mặc cả, thể hiện ý nghĩa hai bên đang trao và nhận những điều tốt đẹp nhất trong dịp đầu năm.

Chợ Đình Cả (Hải Dương): Mùng 2 Tết

Vào sáng mùng 2 Tết hàng năm, tại xã Tân Hương, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương, diễn ra phiên chợ đặc biệt họp một năm duy nhất một lần trước khu vực Đình Cả. Chợ Đình Cả thu hút hàng nghìn người trong và ngoài xã tham gia.

Dọc tuyến đường dẫn vào chợ, đông đảo người bán đủ mặt hàng, từ thực phẩm thịt cá, rau xanh, hoa quả, bún, bánh... đến những quầy hàng đồ chơi, giải trí. Người bán đều ngồi ngay ven đường, thuận tiện cho khách mua sắm.

Điều lạ là tại phiên chợ duy nhất này, chính quyền địa phương không đứng ra tổ chức họp chợ, không thu phí chợ, không thu vé xe. Người bán, người mua, người đến chợ du xuân đều muốn mua ít nhất là một món đồ nhỏ.

Chợ Bích La (Quảng Trị): Mùng 2 Tết

Chợ đình Bích La (tại làng Bích La, xã Triệu Đông, huyện Triệu Phong, Quảng Trị) được xem là phiên chợ đặc biệt, bởi chỉ diễn ra một lần duy nhất trong năm. Từ tối mùng 2 Tết Nguyên đán, chợ đình Bích La tập trung rất đông người đến tham dự, phiên chợ sẽ diễn ra đến sáng mùng 3 Tết.

Tại chợ, nhân dân trong làng Bích La mang những sản vật do chính người dân làm ra từ đồng đất quê hương để bày bán. Ai đến chợ cũng cố gắng mua cho được một thứ gì đó với mục đích cầu may mắn. Nét độc đáo của phiên chợ này là người bán không bao giờ nói thách nên người mua cũng không bao giờ trả giá.

Ngoài ra, trong phiên chợ còn có các ông đồ khăn áo chỉnh tề ngồi mài mực cho chữ. Người dân tới xin chữ đầu năm, ông đồ chỉ cho không bán, đáp lại tình cảm đó, du khách có thể tặng cho người viết thư pháp bằng những bao mừng tuổi.

Chợ Gia Lạc (Thừa Thiên - Huế): Ngày 3 Tết

Chợ Gia Lạc, còn gọi là phiên chợ Hoàng gia, có từ thời vua Minh Mạng (1820-1840), do hoàng tử thứ tư của Vua Gia Long là Định Viễn công Nguyễn Phước Bình sáng lập, với mong muốn cho người dân được thưởng thức những món ngon cung đình.

Chợ họp mỗi năm một phiên, vào 3 ngày Tết, với nhiều món ăn cung đình và đặc sản của các địa phương như: thịt heo quay, các loại bánh mứt, chuối ngự Nam Giao, quýt ngọt Hương Cần, trầu hương chợ Dinh, cau Nam Phổ... Khi đi chợ, người ta không nói từ “mua, bán” mà thay vào bằng từ “biếu, tặng”.

Hiện nay, chợ Gia Lạc thường họp tại ngã ba làng Nam Phổ, cách cầu Tràng Tiền khoảng 3km, thu hút đông đảo người dân về tham gia mua sắm, giao lưu.

Lệ thường người đi phiên chợ Gia Lạc mùng 1 Tết sẽ mua một trái cau, một ngọn trầu với mong muốn bình an trong năm mới, sau đó mới mua đặc sản của chợ theo sở thích.

Đầu xuân, đi chợ Tết Gia Lạc đã trở thành truyền thống lâu đời của người dân Huế, họ đi chợ cốt mong được cái lộc đầu năm, sự may mắn suôn sẻ, sắm những vật dụng cần thiết cho gia đình, tham gia các trò chơi dân gian để thử vận đầu năm...

Chợ Chuộng (Thanh Hóa): Mùng 6 Tết

Mỗi năm, chợ Chuộng (xã Đông Hoàng, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa) chỉ họp duy nhất một phiên vào ngày mùng 6 Tết Nguyên đán.

Tại chợ Chuộng, nhiều mặt hàng được các tiểu thương mang đến bày bán như: rau xanh, hoa quả, đồ ăn dân dã (bánh đa đỏ)...

Đặc biệt, cà chua là mặt hàng không thể thiếu được bày bán ở khắp mọi nơi trong chợ. Bởi tại chợ Chuộng, ai đến chợ bị nhiều cà chua ném vào người thì năm mới người đó sẽ gặp nhiều may mắn, có nhiều lộc, nhiều tài.

Chợ Viềng (Nam Định): Mùng 7 và mùng 8 Tết

Xưa nay, chợ Viềng (Nam Định) nổi tiếng là chợ cầu may. Chợ Viềng mỗi năm chỉ họp một lần và họp vào lúc nửa đêm. Theo đó, cứ vào đêm mùng 7, rạng sáng mùng 8 tháng Giêng âm lịch, Chợ Viềng lại được họp tại thị trấn Nam Giang, huyện Nam Trực và xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định.

Chợ Viềng bán nhiều mặt hàng từ cây cảnh, cây giống, đến các đồ nông cụ, sản xuất nông nghiệp như thúng, mủng, quang gánh, liềm, cuốc xẻng... Nhiều người cho rằng, mua những vật dụng này tại phiên chợ họp duy nhất một lần trong năm sẽ giúp họ có một mùa màng bội thu, no đủ.

Người mua cây cảnh tại chợ Viềng với ý nghĩa lấy lộc đầu năm, từ cây cảnh cho tới các cây ăn quả. Ngoài ra, chợ Viềng cũng bán thịt trâu, bò. Thịt bò là lễ vật dâng mẫu Liễu Hạnh, nên mua thịt bò tại phiên chợ Viềng người mua cũng cảm thấy như xin được may mắn.

Có 4 chợ Viềng:

Chợ Viềng gần phủ Dầy, ở huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định - còn gọi là chợ Viềng Phủ.

Chợ Viềng ở gần chùa Bi, ở huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định - còn gọi là chợ Viềng Chùa (hay Viềng Tỉnh)

Chợ Viềng ở xã Mỹ Trung, huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định - nay chỉ còn tồn tại như một địa danh.

Chợ Viềng ở thôn Hải Lạng, xã Nghĩa Thịnh, huyện Nghĩa Hưng, tỉnh Nam Định (còn gọi là Viềng Lạng) họp vào ngày mùng 7 Tết, nay rất ít người biết tới.

Phạm Duy(tổng hợp)