Chiếc huy chương và sự chọn lựa

Còn nhớ, hôm trao giải LHSKKNTQ, khi cái tên Minh Béo được xướng tên nhận giải, cả khán phòng im lặng, trái ngược hẳn không khí hân hoan rộn ràng trước đó khi nhiều nghệ sĩ khác được gọi tên. Nhưng cộng đồng mạng thì không phản ứng chừng mực như những người trong nghề tại buổi trao giải, mà bày tỏ sự bức xúc giận dữ, bởi, theo họ, Minh Béo vốn đã có các scandal bê bối đến mức từng vướng vòng lao lý trước đó.

Không nói ra, nhưng trong giới sân khấu ai cũng hiểu mỗi kỳ liên hoan là cơ hội để săn huy chương vốn được trao khá rộng rãi, phục vụ đắc lực cho các đợt bình xét danh hiệu nghệ sĩ ưu tú, nghệ sĩ nhân dân, vốn rất cần số lượng huy chương nhất định mới “đạt chuẩn”! Màu của chiếc huy chương của những LHSKKNTQ lâu nay, thực ra nó cũng bay ít nhiều rồi, không là sự quan tâm của công chúng, đến khi cái tên Minh Béo được trao giải huy chương bạc. Sự việc này gây tranh cãi và đẩy ban tổ chức liên hoan cũng như các cơ quan chức năng liên quan vào thế khó xử, bối rối cho chuyện chưa có tiền lệ này. Có lẽ không ai ngờ phản ứng của cộng đồng mạng lại dữ dội đến mức ấy.

Đến mức ông Trần Hướng Dương, Cục Phó Cục Nghệ thuật biểu diễn (đơn vị tổ chức LHSKKNTQ) đã phải đăng đàn trả lời báo chí rằng, công ty sân khấu của diễn viên Minh Béo đủ điều kiện tham gia liên hoan sân khấu. Kết quả Minh Béo đạt được tại Liên hoan Sân khấu Kịch nói toàn quốc 2021 khu vực phía Nam phụ thuộc vào chất lượng nghệ thuật của vở diễn. Ông Dương nói thêm về mặt quản lý nhà nước khi công dân vi phạm pháp luật, bị xử lý, khi tái hoà nhập cộng đồng nên được tạo điều kiện để họ được lao động, làm việc, hướng thiện, đóng góp cho xã hội. NSND Trần Minh Ngọc, Chủ tịch hội đồng giám khảo LHSKKNTQ bày tỏ rằng sau khi liên hoan bế mạc, khán giả mới có ý kiến thì bấy giờ, chuyện không còn thuộc quyền của ban giám khảo. Việc công nhận, giữ kết quả hay rút lại giải thưởng là do ban tổ chức quyết định.

Mới đây thôi, chỉ hơn một tháng trước, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chính thức ban hành Quy tắc ứng xử của người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật. Bộ quy tắc đưa ra mục tiêu xây dựng chuẩn mực hành vi ứng xử cho những người hoạt động nghệ thuật để "nhân cái đẹp, dẹp cái xấu". Còn nhớ, từ lúc soạn thảo bộ quy tắc này, Thứ trưởng Bộ VH-TT&DL Tạ Quang Đông từng cho biết bộ quy tắc này chỉ là cái khung về quy tắc ứng xử, không phải văn bản có tính quy phạm pháp luật, do vậy sẽ không có các quy định liên quan đến chế tài xử phạt như “cấm sóng”, “cấm diễn”…Tuy nhiên ông Đông cũng cho rằng đây sẽ là cơ sở để các bộ, ban, ngành xây dựng những quy tắc riêng cũng như ban hành các định chế riêng để áp dụng với thành viên, hội viên trực thuộc.

Nhìn sang nước láng giềng, các cơ quan quản lý nghệ thuật Trung Quốc tỏ ra rất cứng rắn, không nương tay cho các nghệ sĩ “có vết nhơ”. Một loạt quy định khắt khe được đưa ra nhằm chấn chỉnh hoạt động của nghệ sĩ. Năm 2021, “phong sát” (cấm sóng, hạn chế hoạt động nghệ thuật) trở thành “chuyện cơm bữa” trong làng giải trí Trung Quốc, khi mà một loạt ngôi sao vướng phải scandal nghiêm trọng về đạo đức và pháp luật.

Có nghệ sĩ tặc lưỡi bảo chuyện của Minh Béo đã xảy ra trước khi có bộ quy tắc ửng xử, cho nên cũng… khó xử! Sự chọn lựa của ban giám khảo cuộc liên hoan cũng đã xong, bây giờ, quan trọng là sự chọn lựa của khán giả! Mà hiện tại thì sự chọn lựa công chúng không giống sự chọn lựa của ban giám khảo liên hoan kịch nói.

Showbiz Việt vốn không ít scandal, đến mức người ta bảo sóng sau xô sóng trước liên tục, rồi thì kiểu gì chuyện cũng nhạt, dư luận cũng dễ quên. Nhưng cũng có những chuyện dư luận công chúng không thể bỏ qua, cho thấy người nghệ sĩ khi vướng scandal cũng không thể hình dung được hết hậu quả kéo dài như thế nào từ những sai lầm nghiêm trọng của mình. Mà trường hợp của Minh Béo, sự trừng phạt của pháp luật còn có thời hạn, còn của dư luận khán giả, thì thật khó!

Âu cũng là bài học đắt giá không bao giờ cũ cho người hoạt động nghệ thuật, khi những chiếc huy chương không thể cứu vãn được hình phạt lớn nhất chính là sự quay lưng của công chúng.