Khan hiếm voi con, Đắk Lắk tìm cách 'níu' voi ở lại với người

Luẩn quẩn đời voi

Cuối tháng 12/2021, Trung tâm Bảo tồn voi Đắk Lắk đã tiếp nhận và chăm sóc thêm một voi cái 48 tuổi, có tên H’Plú. Theo các nài voi, H’Plú đã già, bị mua bán qua nhiều đời chủ (tại Đắk Lắk, Lâm Đồng) và sức cùng lực kiệt sau nhiều năm “cày ải” phục vụ khách trong các khu du lịch.

Voi H’Plú được đưa về chăm sóc tại Trung tâm Bảo tồn voi Đắk Lắk.

Trước đó, vào tháng 9/2021, voi cái Khăm Phanh (43 tuổi) cũng được Trung tâm Bảo tồn voi Đắk Lắk đưa từ xã Ea Rbin (huyện Lắk) về để chăm sóc. Không phải phục vụ du lịch, không bị bán qua tay nhiều chủ nhưng voi Khăm Phanh chỉ luẩn quẩn trong khu rừng gần nhà của chủ nhân, đến nay đã “quá lứa lỡ thì” nhưng chưa từng sinh sản.

Theo tìm hiểu của PV Infonet, ngoài Khăm Phanh và H’Plú, trong quần thể voi nhà tại Đắk Lắk còn có hơn 20 cá thể voi cái khác đã quá tuổi sinh sản. Hơn 30 năm qua, trong quần thể voi nhà của Đắk Lắk chưa xuất hiện voi con.

Một chú voi được chăm sóc tại Trung tâm Bảo tồn voi Đắk Lắk.

Từ ngày thành lập (năm 2011) đến nay, Trung tâm Bảo tồn voi Đắk Lắk đã nỗ lực để thực hiện các nhiệm vụ được giao phó. Đơn vị này cũng phối hợp với các chuyên gia, tổ chức trên thế giới như Tổ chức Động vật châu Á (AAF); Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Thế giới (WWF), triển khai nhiều biện pháp để giúp voi nhà mang bầu, sinh sản với hy vọng duy trì, phát triển quần thể voi nhà.

Thế nhưng, công tác bảo tồn voi gặp rất nhiều khó khăn, thách thức. Toàn bộ voi cái trong quần thể voi nhà tại Đắk Lắk đã quá tuổi sinh sản nên trong 3 lần sinh nở gần đây nhất, voi mẹ đều “vượt cạn” không thành khiến voi con chết ngạt.

Phía Trung tâm Bảo tồn voi Đắk Lắk cho biết, voi trưởng thành, thích hợp sinh sản trong độ tuổi từ 13-35 năm tuổi. Thế nhưng, độ tuổi trung bình của quần thể voi nhà ở Đắk Lắk hiện đã từ 39-45 tuổi. Trong khi không có thế hệ voi con ra đời thì những con voi già yếu lần lượt chết đi, khiến quần thể voi nhà đứng trước nguy cơ bị xóa sổ trong nay mai.

“Níu” voi ở lại

Theo ông Trần Xuân Phước, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn voi Đắk Lắk, voi nhà đều thuộc quyền sở hữu của người dân hoặc các doanh nghiệp du lịch. Trước đây, đa số voi nhà đều phải “cày ải” trong các khu du lịch để “cõng” khách. Hơn thế, hầu hết mỗi gia đình chỉ sở hữu một con voi nên quần thể voi nhà tại Đắk Lắk không có cơ hội ghép đôi, tiếp xúc với nhau để giao phối, sinh sản đúng độ tuổi.

Trước đây, voi nhà bị sử dụng để phục vụ khách du lịch nên không có cơ hội sinh sản. (Ảnh tư liệu)

Cũng theo ông Phước, sau nhiều lần hỗ trợ để voi nhà sinh sản không thành, hiện Trung tâm Bảo tồn voi Đắk Lắk đang xây dựng kế hoạch để xin chủ trương về việc mua 4 voi cái 10-15 tuổi từ Myanmar đưa về Đắk Lắk. “Chúng tôi đang xây dựng kế hoạch mua voi trẻ đưa về tỉnh. Giá cả thì phải trao đổi trực tiếp với nước bạn mới biết cụ thể được”, ông Phước chia sẻ.

Ngoài những nỗ lực của Trung tâm Bảo tồn voi, công tác bảo tồn quần thể voi nhà, “níu” voi ở lại với người cũng được các cấp chính quyền tại Đắk Lắk quan tâm, tạo điều kiện để hỗ trợ.

Đặc biệt, trong kỳ họp thứ 3 HĐND tỉnh Đắk Lắk nhiệm kỳ 2021-2026 mới đây, tỉnh đã thông qua nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số chính sách bảo tồn voi, trong có bổ sung về chính sách phúc lợi cho voi.

Theo đó, khi voi nhà sinh sản sẽ được hỗ trợ 500.000 đồng/chủ voi cái/ngày và 600.000 đồng/chủ voi đực/ngày trong thời gian 30 ngày voi gặp gỡ, giao phối.

Trong thời gian voi mang thai và sinh sản, hỗ trợ 300.000 đồng/ngày trong 10 tháng đầu thai kỳ; 600.000 đồng/ngày từ tháng 11 thai kỳ đến tháng thứ sáu sau khi voi sinh con đối với chủ voi cái…

Ngoài ra, vào ngày 15/12/2021, UBND tỉnh Đắk Lắk đã tổ chức lễ ký kết hợp tác với Tổ chức Động vật Châu Á về mô hình du lịch thân thiện với voi.

Theo thỏa thuận hợp tác, UBND tỉnh Đắk Lắk sẽ thực hiện các biện pháp cần thiết trong phạm vi chức năng, quyền hạn để hạn chế tối đa và hướng tới không tổ chức các hoạt động ảnh hưởng đến phúc lợi voi nhà.

Cụ thể, tỉnh Đắk Lắk sẽ không tổ chức các hội thi voi, không đưa voi diễu hành nhiều giờ trên đường nhựa hoặc bê tông, không dùng voi để tái hiện cảnh săn bắt và thuần dưỡng voi, không tổ chức du lịch cưỡi voi…

Đàn voi diễu hành trên phố trong một dịp lễ hội ở Đắk Lắk. (Ảnh tư liệu)

Tổ chức Động vật Châu Á sẽ vận động các nguồn lực hợp pháp nhằm hỗ trợ kỹ thuật, tài chính để mang lại phúc lợi cho các hộ dân mưu sinh nhờ nguồn thu du lịch từ voi. Từ đó, các đơn vị sẽ tổ chức mô hình du lịch sinh thái thân thiện với voi, góp phần bảo tồn voi nhà tại Đắk Lắk.

Để tiếp tục giải quyết khó khăn cho công tác bảo tồn voi giai đoạn 2022-2026, tỉnh Đắk Lắk cam kết ủng hộ những đề xuất của tổ chức Tổ chức Động vật Châu Á. Từ đó, hướng tới xây dựng và triển khai mô hình du lịch sinh thái thân thiện với voi, chấm dứt sử dụng loại hình du lịch cưỡi voi cũng như các hoạt động ảnh hưởng đến phúc lợi của voi, góp phần bảo tồn voi nhà tại địa phương.

Hy vọng rằng, với những nỗ lực của chính quyền địa phương cũng như các cơ quan chuyên môn, công tác bảo tồn voi, đặc biệt là bảo tồn quần thể voi nhà sẽ sớm có kết quả khả quan để “níu” voi ở lại với người, giữ lấy nét văn hóa truyền thống đặc sắc, riêng biệt của đồng bào dân tộc thiểu số Đắk Lắk.

Trần Nhân