Con đường đưa SK từ công ty dệt may đến chaebol lớn của Hàn Quốc

SK Inc. (trước đây là SK Group) là một trong ba chaebol lớn nhất Hàn Quốc. Chữ SK không phải viết tắt của “South Korea” (Hàn Quốc) mà là “Sunkyong”, công ty dệt may tiền thân của tập đoàn. SK nổi lên từ sau chiến tranh Triều Tiên, khi chính phủ giao trọng trách cho một số công ty nhất định để dẫn đầu các ngành công nghiệp mà họ cho là có thể giúp đất nước thoát khỏi đói nghèo.

SK Inc. không nổi tiếng với người nước ngoài như ba chaebol đồng hương là Samsung, Hyundai và LG. Đó là vì họ tập trung kinh doanh năng lượng, hóa chất và bán dẫn. Trong nước, SK Inc. nổi tiếng với việc sở hữu nhà mạng lớn nhất Hàn Quốc SK Telecom và các trạm xăng dầu. SK Hynix là nhà sản xuất memory chip lớn thứ hai cả nước, chỉ sau Samsung Electronics. Rất có khả năng laptop của bạn đang sử dụng một trong các con chip của SK Hynix.

Là chaebol lớn thứ ba Hàn Quốc, đế chế SK Inc. gồm khoảng 80 công ty, chia thành ba nhóm: năng lượng và hóa chất, bán dẫn và công nghệ, tiếp thị và dịch vụ. Năm 2020, doanh thu SK Inc. đạt 81,8 nghìn tỷ won (hơn 86 triệu USD). Trong bảng xếp hạng Global 500 của Fortune, SK Inc. đứng thứ 97 toàn cầu.

Xuất thân khiêm nhường

Chặng đường phát triển SK Inc. thành chaebol lớn thứ ba Hàn Quốc bắt đầu từ những năm 1950 và càng ấn tượng hơn nếu xét tới xuất phát điểm khiêm tốn của tập đoàn. SK tiền thân là Sunkyong Textiles, thành lập năm 1953, ngay sau Thế chiến II, chuyên về dệt may. Nhà sáng lập Jong Kun Chey nhanh chóng nhận ra quần áo và các loại hàng may mặc khác sẽ đón nhận nhu cầu cao từ người dân do nước này đang tái thiết sau cuộc nội chiến.

Ông bắt đầu sản xuất trong năm tại một nhà máy nhỏ chỉ với 15 khung dệt. Công ty sớm kết hợp sợi nhân tạo vào sản xuất, từ đó tiến vào thị trường lụa nhân tạo béo bở. Họ tiếp tục đầu tư trang thiết bị mới và đến đầu thập niên 60, đã mở rộng hơn 300 khung dệt. Sunkyong còn ra mắt thương hiệu đầu tiên, dòng chăn ga gối đệm lụa Phonenix, năm 1958.

Hàn Quốc đầu những năm 1960 vẫn còn nghèo khó với thu nhập bình quân đầu người hơn 100 USD. Tuy vậy, sự xuất hiện của chính phủ quân đội và các kế hoạch 5 năm đã thay đổi đất nước một cách ngoạn mục. Sunkyong vẫn là một nhà sản xuất dệt may tương đối nhỏ nhưng nung náu tham vọng đa dạng hóa. Trong suốt thập kỷ, ông Chey dẫn dắt công ty lấn sang các lĩnh vực mới, đáng chú ý là sản xuất sợi polyester năm 1969. Cùng năm, họ thành lập liên doanh Sunkyong Artificial Textiles với Deijin Japan. Đến cuối năm, liên doanh bắt đầu xuất khẩu sợi nhân tạo sang Đức và Nhật Bản. Dù các hoạt động này vẫn nằm trong lĩnh vực dệt may ban đầu của Sunkyong, các dự án kinh doanh khác cho thấy biểu hiện của một chaebol cơ bản. Năm 1973, công ty mua lại khách sạn Walkerhill của Seoul.

Đây cũng là năm đánh dấu bước ngoặt đối với Sunkyong khi nhà sáng lập Jong Kun Chey qua đời do đau tim ở tuổi 47. Người em trai Jong Hyon Chey đứng lên nối nghiệp. Ông Chey từng muốn trở thành nhà báo nội chính nhưng lại theo học ngành hóa học tại Đại học Wisconsin và lấy bằng M.B.A tại Đại học Chicago.

Ông Chey nhanh chóng biến Sunkyong thành một trong các tập đoàn lớn nhất Hàn Quốc. Ngay từ đầu, ông đã tạo sự khác biệt với các chaebol khác: đó là thay vì chớp mọi cơ hội để mở rộng, ông đưa ra chiến lược tích hợp theo chiều dọc, tìm cách kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng sản xuất, bao gồm cả cung ứng vật liệu thô. Để làm được điều đó, ông mở công ty Sunkyong Petroleum năm 1973. Năm 1975, ông điều chỉnh chiến lược quản trị dưới tên gọi “Từ dầu mỏ đến sợi”.

Trong số các bước đi đầu tiên của chiến lược tích hợp theo chiều dọc là thành lập SKC Company năm 1976 để sản xuất phim polyester. Đến cuối thập niên 70, SKC bắt đầu gặt hái các thành tựu: chẳng hạn, năm 1979 là doanh nghiệp đầu tiên của Hàn Quốc, thứ tư của thế giới sản xuất băng từ cho máy ghi VHS. Khi việc kinh doanh vượt khỏi thị trường dệt may, Sunkyong Textiles đổi tên thành Sunkyong Ltd. năm 1975.

Kinh doanh xăng dầu và viễn thông

Một bước tiến lớn nữa trong chiến lược tích hợp theo chiều dọc xảy ra năm 1980 khi Sunkyong mua lại 50% cổ phần trong tập đoàn xăng dầu Hàn Quốc (Korea Petroleum). Ngay sau đó, bộ máy quản trị Korea Petroleum được chuyển sang Sunkyong. Thời điểm ấy, Hàn Quốc bắt đầu tăng trưởng mạnh, chuyển mình thành một trong các trung tâm kinh tế và công nghiệp dẫn đầu thế giới chỉ sau hơn hai thập kỷ. Nó cho phép Sunkyong phát triển thành một trong những tập đoàn lớn nhất cả nước. Korea Petroleum đổi tên thành Yunkong Co. Ltd năm 1982 rồi lên sàn chứng khoán Hàn Quốc năm 1984.

Song song với phát triển lĩnh vực kinh doanh mới, Sunkyong mở rộng đôi cánh quốc tế với việc thiết lập hàng loạt chi nhánh tại nước ngoài. Đầu những năm 1990, SK hoàn thành chiến lược tích hợp theo chiều dọc. Công ty vươn lên thành chaebol lớn thứ năm Hàn Quốc, sau Hyundai, Samsung, Lucky-Goldstar (LG), Daewoo với hơn 14 tỷ USD doanh thu.

Khi tìm kiếm thị trường mới, Sunkyong để mắt đến thị trường viễn thông di động giàu tiềm năng và thành lập Daehan Telecom năm 1991. Công ty được nhận hợp đồng di động từ chính phủ năm 1992 song phải hủy bỏ do đối mặt với cáo buộc được ưu ái. Khi ấy, con trai ông Chey vừa kết hôn với con gái Tổng thống Hàn Quốc đương thời Roh Tae Woo.

Dù vậy, tham vọng viễn thông của Sunkyong không vì thế mà dập tắt. Năm 1997, công ty đạt mục đích khi mua lại Korea Mobile Telecom, sau đó sáp nhập Daehan với Korea Mobile, đổi tên thành SK Telecom. Thương vụ ngay lập tức đưa Sunkyong thành nhà cung cấp dịch vụ di động lớn nhất Hàn Quốc với 50% thị phần.

Sunkyong đổi tên thành SK Group năm 1998. Cũng trong năm này, ông Jong Hyon Chey qua đời ở tuổi 68. Khi đó, SK Group đang là chaebol lớn thứ tư Hàn Quốc với doanh thu hơn 30 tỷ USD. Sau này, mạng lưới công ty của Sunkyong đều chuyển sang thương hiệu SK.

Những năm gần đây, SK Inc. quen thuộc hơn với Việt Nam khi tăng cường đầu tư vào các công ty trong nước. Chẳng hạn, SK Inc. mua lại 16,26% cổ phần của công ty nắm giữ cổ phần VinCommerce với số tiền 410 triệu USD vào đầu tháng 4. Người phát ngôn cho biết tập đoàn tích cực đầu tư vào Việt Nam do tiềm năng tăng trưởng lớn.

Du Lam