Các yếu tố nguy cơ và nguyên nhân gây ung thư ở người trẻ

Ung thư xảy ra do những thay đổi (đột biến) trong các gen bên trong tế bào của chúng ta. Các gen, được tạo thành từ DNA, kiểm soát gần như tất cả mọi thứ mà tế bào của chúng ta làm. Một số gen kiểm soát thời điểm các tế bào của chúng ta phát triển, phân chia thành các tế bào mới và chết đi. Những thay đổi trong các gen này có thể khiến các tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát, đôi khi có thể dẫn đến ung thư.

Yếu tố nguy cơ là bất cứ điều gì làm tăng khả năng mắc bệnh, chẳng hạn như ung thư. Bệnh ung thư khác nhau có các nguy cơ khác nhau. Trong nhiều trường hợp, không rõ nguyên nhân gây ra những thay đổi gen dẫn đến ung thư.

Thừa hưởngđột biến gen di truyền

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, một số người thừa hưởng đột biến gen từ cha hoặc mẹ làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh ung thư. Ở những người thừa hưởng một đột biến như vậy, điều này đôi khi có thể dẫn đến ung thư sớm hơn so với dự kiến bình thường. Những ví dụ bao gồm:

- Đột biến gen BRCA, làm tăng nguy cơ ung thư vú, buồng trứng và một số bệnh ung thư khác.

- Hội chứng Lynch (gây ra bởi đột biến gen sửa chữa không phù hợp DNA), làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng, buồng trứng, nội mạc tử cung và một số bệnh ung thư khác.

- Bệnh đa polyp tuyến gia đình (do đột biến gen APC), làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.

- Hội chứng Li-Fraumeni (thường do đột biến TP53 gây ra), làm tăng nguy cơ mắc một số bệnh bạch cầu, sarcoma và một số bệnh ung thư khác.

Tuy nhiên, hầu hết các bệnh ung thư ở thanh niên không phải do thay đổi gen di truyền.

Đột biếnmắc phải hay đột biến gen không phải do di truyền

Ở người lớn tuổi, những thay đổi gen dẫn đến ung thư thường mắc phải trong suốt cuộc đời của một người. Một số thay đổi này xảy ra không có lý do rõ ràng. Nhưng nhiều bệnh ung thư có liên quan đến các yếu tố nguy cơ liên quan đến lối sống như hút thuốc, thừa cân, ăn uống không lành mạnh, không tập thể dục đủ và uống quá nhiều rượu. Tiếp xúc với những chất độc hại trong môi trường, chẳng hạn như radon, ô nhiễm không khí, hóa chất tại nơi làm việc hoặc bức xạ trong các xét nghiệm hoặc thủ thuật y tế, cũng đóng một vai trò trong một số bệnh ung thư ở người lớn.

Những yếu tố nguy cơ này thường mất nhiều năm để ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư, vì vậy chúng không được cho là có vai trò lớn trong bệnh ung thư ở trẻ em, thanh thiếu niên hoặc thanh niên.

Tuy nhiên, vẫn có một số nguyên nhân gây ung thư ở người trẻ tuổi. Ví dụ:

- Tiếp xúc với tia cực tím (UV) từ mặt trời hoặc từ giường tắm nắng có thể làm tăng nguy cơ ung thư hắc tố và các bệnh ung thư da khác.

- Nhiễm một số loại virus u nhú ở người (HPV) có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư cổ tử cung và một số bệnh khác.

- Nhiễm virus suy giảm miễn dịch ở người (HIV) có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư hạch không Hodgkin, sarcoma Kaposi và một số bệnh ung thư khác.

- Điều trị bằng hóa trị hoặc xạ trị cho bệnh ung thư ở trẻ em có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư thứ hai, đặc biệt là bệnh bạch cầu, về sau.

Tuy nhiên, những yếu tố này và các yếu tố nguy cơ đã biết khác có lẽ chỉ chiếm một phần nhỏ trong các bệnh ung thư ở người trẻ tuổi nói chung. Nhiều thay đổi gen dẫn đến ung thư ở người trẻ tuổi có thể chỉ là những sự kiện ngẫu nhiên đôi khi xảy ra bên trong tế bào mà không có nguyên nhân bên ngoài.

Hà An