Khóa học trực tuyến: Thành tựu và hoài nghi

Giáo dục trực tuyến (online education) hay giáo dục phối hợp (blended education) kết hợp cả dạy học trực tuyến và trực tiếp đang được nhiều chính phủ và các tổ chức giáo dục ưu tiên lựa chọn hàng đầu.

Thực tế, trước viễn cảnh thế giới khó có thể quay trở lại trạng thái bình thường như trước đại dịch, những hình thức giáo dục trực tuyến một phần hay toàn phần sẽ trở nên ngày càng phổ biến.

Các khóa học trực tuyến ngày càng trở nên phổ biến trên thế giới. (Nguồn: Deccan Herald)

Tính nhân văn của việc phổ cập

Trong cuốn sách Tương lai sau đại dịch Covid được chắp bút bởi chuyên gia dự báo tài chính nổi tiếng thế giới Jason Schenker, tác giả đưa ra quan điểm về viễn cảnh của toàn bộ ngành giáo dục thế giới.

Trong đó, tác giả đề cập một xu hướng giáo dục nổi bật hậu đại dịch, đó là sự phổ cập rộng rãi của những khóa học trực tuyến.

Tiến sĩ Schenker bày tỏ sự kỳ vọng của mình vào ý nghĩa của những phương pháp giáo dục trực tuyến có thể đem lại trong những năm tới. Một trong số đó, phải kể đến việc các khóa học trực tuyến sẽ giúp nhiều người có cơ hội tiếp cận với giáo dục một cách thường xuyên hơn và chủ động hơn.

Cụ thể, thông qua hình thức trực tuyến, bằng việc kết nối với các giảng viên qua mạng Internet, người học tại nơi mình sinh sống có thể tối thiểu hóa rất nhiều chi phí trung gian so với hình thức học tập trực tiếp.

Mặt khác, bằng việc phổ cập giáo dục qua các khóa học trực tuyến như vậy, nhiều trường học không những có thể tiếp cận một lượng sinh viên lớn hơn rất nhiều.

Trên thực tế, nhiều khóa học trực tuyến đã phổ biến sẵn trên thế giới trước khi đại dịch bùng nổ mạnh mẽ. Tạp chí Forbes đã chỉ ra 7 trang web giáo dục nổi tiếng, cung cấp các khóa học online miễn phí kết hợp có trả phí, bao gồm: Khan Academy. edX, Coursera, Udemy, TED-Ed và Standford Online.

Sở dĩ những trang web này nổi tiếng từ trước thời điểm đại dịch là do sự uy tín cao và lượng kiến thức đa dạng mà những giảng viên trực tuyến cung cấp.

Ngoài ra, những nền tảng này sản xuất lượng lớn những khóa học miễn phí, hoặc chi phí khá thấp (nếu người học cần chứng chỉ) và đặc biệt hấp dẫn với nhóm người có nhu cầu tiếp cận kiến thức đa dạng trên khắp thế giới.

Nhiều trường đại học nổi tiếng cũng đã cung cấp nhiều khóa học trực tuyến hằng năm, thông qua các trường chi nhánh hoặc bằng các hình thức khác. Ví dụ như thông qua nền tảng edX, nhiều trường hệ Ivy League tầm cỡ như Harvard, Columbia hay Yale đã cung cấp hơn 2500 khóa học trực tuyến miễn phí trên toàn cầu.

Vẫn còn hoài nghi

Có thể thấy ý tưởng phổ cập kiến thức đến nhiều cá nhân trong xã hội hơn thông qua các khóa học trực tuyến hoàn toàn khả thi và đáng khuyến khích bởi tính nhân văn mà nó đem lại. Tuy nhiên, cũng xuất hiện nhiều ý kiến quan ngại rằng việc cung cấp kiến thức cho nhiều đối tượng hơn lại đồng nghĩa với việc chất lượng giảng dạy có thể đi xuống.

Trước bối cảnh nhiều nhà giáo dục trên thế giới đang cố thúc đẩy mô hình giáo dục cá nhân (personalized education) để thiết kế các chương trình phù hợp nhất với sức học của từng học sinh, việc phổ cập kiến thức một cách chung chung, một chiều như cách mà các khóa học trực tuyến đang làm có thể dẫn tới một kết quả học tập tệ hơn kỳ vọng.

Bên cạnh đó, xuất hiện vô vàn những hoài nghi về chất lượng và tính hợp pháp của những người tiếp cận giáo dục bằng các khóa học trực tuyến. Dù người học được cấp chứng chỉ, thậm chí là bằng cử nhân, thạc sĩ... nhưng những bằng cấp này khó có thể chinh phục nhà tuyển dụng như những người theo học hệ thống giáo dục trực tiếp.

Theo một cuộc khảo sát gần đây được thực hiện bởi U.S. News & World Report, chỉ khoảng 30,2% những chuyên gia giáo dục thuộc tổ chức này chấp nhận giá trị và tính hợp pháp của các loại hình giáo dục trực tuyến. Điều này cho thấy nhiều người trong ngành giáo dục hiện chưa đánh giá cao chất lượng của giáo dục trực tuyến, chưa kể đến những nhà tuyển dụng.

Mặt khác, việc chấp nhận một khóa học trực tuyến thay vì đến trực tiếp trường đại học có thể khiến các sinh viên đánh mất đi nhiều quyền lợi. Bởi những khóa học trực tuyến không thể giúp họ tạo dựng mối quan hệ lâu dài với những giáo sư nổi tiếng, những học giả đạt giải thưởng cao quý hay những sinh viên học thuật cùng trang lứa như việc tiếp cận trực tiếp tại các trường đại học lớn.

Phương Thảo