Bầu cử Chủ tịch đảng LDP: Nhật Bản sắp có Thủ tướng mới, quan hệ Tokyo-Seoul sẽ đi về đâu?

Giới phân tích Hàn Quốc đang theo dõi chặt chẽ tình hình bầu cử Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do (LDP) tại Nhật Bản. (Nguồn: AP)

Quan hệ song phương vẫn còn khúc mắc

Các nhà phân tích Hàn Quốc nhận định, không ai trong số bốn ứng cử viên tranh cử vào vị trí lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền của Nhật Bản có khả năng “phá băng” quan hệ giữa Seoul và Tokyo.

Hai nước láng giềng Đông Bắc Á được cho là vẫn bất đồng với nhau về các vấn đề lịch sử để lại từ thời Nhật Bản chiếm đóng Bán đảo Triều Tiên (1910-1945), bao gồm việc tranh cãi về khoản bồi thường cho những người lao động Hàn Quốc làm việc cho các công ty Nhật Bản trong Thế chiến II, vấn đề phụ nữ "mua vui" thời chiến và tranh chấp chủ quyền tại đảo Dokdo mà Nhật Bản gọi là Takeshima.

Tờ Nikkei Asia cho rằng, những tranh chấp kéo dài nhiều thập kỷ qua đang cản trở các cuộc đàm phán về một hiệp định thương mại tự do song phương, cũng như khả năng Hàn Quốc tham gia Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) do Nhật Bản dẫn đầu.

Các nhà quan sát chính trị ở Hàn Quốc dự báo, có thể phải mất 2 hoặc 3 năm nữa, Nhật Bản và Hàn Quốc mới có thể xoay chuyển quan hệ, do cả hai bên đều không thể hiện ý chí mạnh mẽ để phá vỡ thế bế tắc.

Lee Won-deog, Giáo sư nghiên cứu về Nhật Bản tại Đại học Kookmin cho biết, cả hai ứng cử viên được yêu thích trong cuộc đua giành vị trí lãnh đạo đảng LDP là ông Taro Kono và ông Fumio Kishida đều không có vốn chính trị để tạo ra những thay đổi lớn trong quan hệ song phương.

Giáo sư Lee cũng bổ sung: “Nhật Bản sẽ không chấp nhận lập trường của Hàn Quốc đối với vấn đề người lao động và phụ nữ 'mua vui' thời chiến. Hàn Quốc nắm giữ chìa khóa để giải quyết những vấn đề này".

Ông Lee nói thêm rằng, cuộc bầu cử Tổng thống của Hàn Quốc vào tháng 3 năm sau sẽ có tác động lớn hơn nữa đến quan hệ hai nước.

Kỳ vọng không nhiều

Cuộc đua giành chiếc "ghế nóng" lãnh đạo đảng LDP cầm quyền của Nhật Bản đã gần ngay trước mắt.

Các cuộc thăm dò gần đây cho thấy, Bộ trưởng vaccine Taro Kono trước đây từng là Bộ trưởng Ngoại giao và Quốc phòng của xứ sở hoa anh đào, nhận được sự ủng hộ từ các đảng viên của đảng cầm quyền.

Nhưng ông Kishida, người cũng từng nắm giữ cương vị tương tự ông Kono, dường như được các nhà lập pháp ủng hộ nhiều hơn.

Có thể thấy, các ứng cử viên tranh cử vị trí Thủ tướng Nhật Bản đã có những quan điểm và phát biểu khác nhau về việc cải thiện quan hệ với Hàn Quốc.

Ông Taro Kono là con trai của cựu Chánh Văn phòng Nhật Bản Yohei Kono, là phát ngôn viên của chính phủ Nhật Bản vào năm 1993 và từng công khai xin lỗi về “phụ nữ mua vui” thời chiến.

Các nhà phân tích Hàn Quốc có ấn tượng tốt về ông Kono nhờ di sản của ông Yohei để lại, nhưng vẫn tỏ ra hoài nghi về việc liệu ông có nối gót cha hay không.

Lee Bu-hyung, Giám đốc tại Viện nghiên cứu Hyundai cho biết: “Bộ trưởng Kono nói rằng ông ấy sẽ kế tục di sản của cha, nhưng việc giữ lời hứa sẽ không dễ dàng. Ông ấy khó có thể hành động để cải thiện quan hệ với Hàn Quốc do có rất ít sự ủng hộ trong LDP".

Phó Giáo sư quan hệ quốc tế Leif-Eric Easley tại Đại học Ewha Womans ở Seoul cho biết, “ông Kono được biết đến với tuyên bố hướng tới lịch sử của cha, nhưng cũng là người có lập trường cứng rắn đối với các phán quyết của tòa án Hàn Quốc có lợi cho các nguyên đơn lao động thời chiến".

Trong chiến dịch tranh cử, chính trị gia 58 tuổi đã gọi Hàn Quốc là “nước láng giềng quan trọng”, nói rằng Nhật Bản nên nỗ lực hơn nữa để Hàn Quốc hiểu được tầm quan trọng của mối quan hệ láng giềng Nhật-Hàn.

Tuy nhiên, ông cũng chỉ trích Seoul vì đã tiến hành "chiến dịch tuyên truyền" chống lại Nhật Bản, đồng thời nói thêm rằng, Tokyo cần phải hành động nhanh chóng bằng cách đẩy mạnh việc phổ biến thông tin của chính mình.

Trong khi đó, ông Fumio Kishida - người giữ cương vị Ngoại trưởng Nhật Bản vào năm 2015, đã ký một thỏa thuận về phụ nữ “mua vui” với chính quyền của Tổng thống Hàn Quốc lúc bấy giờ là Park Geun-hye.

Theo thỏa thuận, một năm sau đó, Seoul đã thành lập quỹ hỗ trợ những phụ nữ “mua vui” trước đây bằng cách sử dụng 1 tỷ Yen (khoảng 9 triệu USD) từ Tokyo.

Tuy nhiên, Tổng thống Moon Jae-in đã chỉ trích thỏa thuận này khi ông lên nắm quyền vào năm 2017 và đã giải thể quỹ vào năm sau đó.

Chuyên gia Easley nêu rõ: “Ông Kishida được coi là ôn hòa hơn về chính sách đối ngoại, nhưng thỏa thuận năm 2015 về phụ nữ 'mua vui' không được nhìn nhận tích cực ở xứ sở kim chi”.

Dầu vậy, Giáo sư Lee có quan điểm phản đối ông Kishida khi cho rằng, ông “có sự ủng hộ mạnh mẽ trong LDP, nhưng chính sách của ông ấy khác xa so với định hướng của chúng tôi".

Khi được hỏi về việc cải thiện mối quan hệ với Seoul, ông Kishida nhấn mạnh: “Bóng đang ở trên sân của Hàn Quốc".

Mặc dù ông Kishida coi quan hệ Nhật-Hàn là quan trọng, nhưng ông nói thêm rằng “rất khó để phát triển quan hệ song phương trừ khi Hàn Quốc bắt đầu chơi đúng luật".

Hai ứng cử viên cìn lại và kém nổi bật hơn là bà Sanae Takaichi và Seiko Noda cũng có những phát biểu quan trọng về Hàn Quốc trong chiến dịch tranh cử.

Bà Sanae Takaichi theo chủ nghĩa dân tộc cứng rắn được coi là người ít có khả năng hàn gắn mối quan hệ với Hàn Quốc.

Bà ủng hộ việc sửa đổi hiến pháp theo chủ nghĩa hòa bình của Nhật Bản, lập luận rằng những hành động của Tokyo trong chiến tranh bị phóng đại quá mức.

Tuy nhiên, ứng cử viên 60 tuổi này gần đây đưa ra tuyên bố: “Nhật Bản làm tổn thương lòng tự hào của người Hàn Quốc khi sáp nhập Bán đảo Triều Tiên và hệ thống phụ nữ “giải khuây” đã gây nỗi đau cho người dân Hàn Quốc", đồng thời nói thêm rằng những điều như vậy không bao giờ được lặp lại.

Dầu vậy, Seo Kyoung-duk, Giáo sư bộ môn nghệ thuật tự do tại Đại học Nữ sinh Sungshin đã chỉ trích bà Takaichi là thô lỗ khi nói rằng, Hàn Quốc không nên xây dựng bất cứ thứ gì trên đảo Dokdo/ Takeshima.

Trong khi đó, ứng cử viên Seiko Noda phát biểu rằng, các quốc gia nên nhìn về tương lai và tạo ra một môi trường tích cực cho các thế hệ mai sau.

Bà cho rằng, Hàn Quốc tập trung quá nhiều vào quá khứ và nước này cần tôn trọng các thỏa thuận trong quá khứ với Nhật Bản.

Theo nhận định của Giáo sư Lee, mặc dù bà Noda không có nhiều khả năng trúng cử, nhưng bà là lựa chọn tốt nhất để cải thiện mối quan hệ hai nước.

Thanh Phương