Đặc thù nhà phố ở Việt Nam là chịu khí hậu nóng ẩm, với diện tích hạn chế, ít thông thoáng, thiếu ánh sáng. Do đó, giải quyết vấn đề chống nóng và thông thoáng, ánh sáng là quan trọng nhất.
Nhà phố là một loại nhà phổ biến nhất trong các đô thị ở Việt Nam, và cũng là một loại hình công trình nhỏ có nhiều bất cập. Vì vậy, nhiều người nghĩ rằng kiến trúc xanh, hay tiết kiệm năng lượng là một vấn đề xa vời và chỉ có ở những công trình lớn, với mức đầu tư tương xứng, và nhà phố, hay nhà ở nói chung thì không thể là công trình tiết kiệm năng lượng được.
Đó là một suy nghĩ sai lầm. Nhà phố hoàn toàn có thể là kiến trúc xanh, công trình tiết kiệm năng lượng. Đặc thù nhà phố ở Việt Nam là chịu khí hậu nóng ẩm, với diện tích hạn chế, ít thông thoáng, thiếu ánh sáng. Do đó, giải quyết vấn đề chống nóng và thông thoáng, ánh sáng là quan trọng nhất.
Giải pháp kiến trúc: Là giải pháp quan trọng nhất và liên hệ mật thiết với các giải pháp khác. Giải pháp kiến trúc phải giải quyết được cơ bản các vấn đề về tiết kiệm năng lượng. Theo đó, có thể khái quát chung những giải pháp sau
Thiết kế cách nhiệt và giữ nhiệt: Giúp cho công trình mát vào mùa nóng và ấm trong mùa lạnh. Từ đó có thể giảm năng lượng sử dụng cho việc làm mát bằng các thiết bị, nhiên liệu khác như điều hoà nhiệt độ, quạt máy, lò sưởi... Giải pháp kiến trúc để cách nhiệt và giữ nhiệt được giải quyết trên tổng thể kiến trúc, từ mặt bằng cho tới mặt cắt, mặt đứng. Đó là việc phân bố các không gian, các phòng chức năng hợp lý để tránh yếu tố bất lợi (nắng nóng, gió lạnh), sử dụng kết cấu bao che đúng chủng loại, quy cách, công năng để chắn nắng, chống nóng, sử dụng đúng vật liệu để khai thác ưu điểm của vật liệu cho mục đích đề ra... Cụ thể, đó là việc bố trí tổng thể công trình có hướng thuận lợi, bố trí các phòng chức năng chính tránh hướng nắng nóng; sử dụng mái rộng chắn nắng; thiết kế các lớp đệm như hiên, sảnh, logia; thiết kế các kết cấu chắn nắng, dùng tường dày để cách nhiệt tốt; dùng các hệ cửa cùng vật liệu cửa thích hợp... Ở Việt Nam – là một nước khí hậu nhiệt đới nóng ẩm thì việc chống nóng là rất quan trọng.
Thiết kế chiếu sáng: Một công trình được thiết kế chiếu sáng tự nhiên tốt thì sẽ tiết kiệm năng lượng đáng kể dành cho việc chiếu sáng (nhân tạo). Giải pháp thiết kế chiếu sáng là một phần của giải pháp kiến trúc. Cần khai thác một cách tối đa các hệ cửa dành cho việc chiếu sáng, bên cạnh đó có thể có những giải pháp khác như cửa mái, giếng trời, tận dụng và tối ưu hoá các không gian liên thông theo chiều đứng và chiều ngang để tăng cường ánh sáng.
Thiết kế thông gió: Hệ thống thông gió tự nhiên tốt sẽ mang lại môi trường vi khí hậu tốt, không khí trong lành, làm giảm nhiệt độ trong không gian. Hệ thống thông gió tự nhiên tốt đương nhiên sẽ làm giảm thiểu việc sử dụng thiết bị tiêu tốn năng lượng để làm mát và thông gió cưỡng bức như điều hoà nhiệt độ, quạt thông gió. Trong các yếu tố tự nhiên làm ảnh hưởng tới tâm sinh lý con người là nhiệt độ, độ ẩm và tốc độ gió; thì giải pháp thông gió tự nhiên đóng một vai trò quan trọng.
Giải pháp vật liệu - kỹ thuật - thiết bị: Là các giải pháp đi sau gắn liền với giải pháp kiến trúc. Các giải pháp này hoàn thiện và hỗ trợ cho giải pháp kiến trúc. Các loại vật liệu, thiết bị, công nghệ xanh ngày càng phát triển cùng với kiến trúc tiết kiệm năng lượng. Có thể kể tới các loại vật liệu bản địa (để giảm chi phí, tiêu hao năng lượng chuyên chở), vật liệu không nung, vật liệu kính phản nhiệt, kính cách nhiệt, các hệ cửa kín giúp cho công trình giữ nhiệt, máy điều hoà nhiệt độ công nghệ mới tiết kiệm điện, bình nước nóng sử dụng năng lượng mặt trời, pin mặt trời...
Không gian xanh: Cây xanh cùng mặt nước đem lại môi trường trong lành, tăng cường hàm lượng oxy trong không khí, cải thiện chất lượng không khí, làm thông thoáng không gian. Cây xanh và mặt nước trong công trình cũng làm giảm bức xạ nhiệt của mặt trời vào công trình, giảm tiêu hao năng lượng làm mát.
Bên cạnh đó cây xanh còn làm tăng thẩm mỹ công trình và có tác động tích cực tới tâm lý người sử dụng. Trong công trình xanh, công trình tiết kiệm năng lượng cây xanh, mặt nước được coi như một loại vật liệu đặc biệt rất có ý nghĩa.
Như trên đã đề cập, nhà phố ở Việt Nam có những đặc điểm riêng và đó cũng là những nhược điểm dễ gây tiêu tốn nguồn năng lượng. Để công trình nhà phố tiết kiệm năng lượng, cần khắc phục những nhược điểm đó. Cần phải thấy rõ những nhược điểm riêng của nhà phố cùng với đặc thù khí hậu, từ đó chúng ta sẽ có những giải pháp hợp lý cho những vấn đề cụ thể tồn tại trong nhà phố.
Nhà phố thường có mức đầu tư không lớn. Vì vậy, cần tập trung và giải pháp kiến trúc và các giải pháp kỹ thuật liên quan để tiết kiệm năng lượng. Tuy nhiên cũng cần phải nhìn nhận rằng kiến trúc xanh là cả một quá trình. Vì vậy, sự đầu tư ban đầu có thể hơi “khó khăn” nhưng sẽ có hiệu quả lâu dài về sau, tiết kiệm hơn, kinh tế hơn và góp phần bảo vệ môi trường chung cho đô thị.
Trong nhà phố, dù diện tích hẹp nhưng hoàn toàn vẫn có thể có sự hiện diện của cây xanh. Với những tính toán và thiết kế cụ thể, khoa học, cây xanh có thể có mặt và tồn tại ở nhiều nơi, có tác dụng cho việc làm cho công trình xanh, tiết kiệm năng lượng./.
