Lộ loạt sai phạm sau thanh tra dự án trong vùng lõi di sản Vịnh Hạ Long

Thanh tra tỉnh Quảng Ninh vừa ban hành kết luận thanh tra tại hai dự án gồm: Khu bảo tồn động thực vật Vịnh Hạ Long trên đảo Soi Sim do Công ty TNHH MTV Soi Sim làm chủ đầu tư (trước đó chủ đầu tư là Công ty cổ phần dịch vụ Vịnh Hạ Long) và Nuôi cấy, chế tác, kinh doanh ngọc trai trên Vịnh Hạ Long do Công ty Cổ phần Ngọc trai Hạ Long làm chủ đầu tư.

Tại các kết luận thanh tra này, cơ quan thanh tra chỉ ra nhiều vi phạm trong quá trình thực hiện dự án. Đáng nói, những sai sót này, có vai trò của UBND tỉnh Quảng Ninh, cùng nhiều Sở như Tài nguyên và Môi trường, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long…

Chỉ đạo trái quy định

Theo đó, tại Dự án Khu bảo tồn động, thực vật Vịnh Hạ Long trên đảo Soi Sim (giai đoạn 2015-2019), Thanh tra tỉnh Quảng Ninh cho biết ngày 3/11/2014, UBND tỉnh Quảng Ninh có văn bản số 6190 giao Ban Quản lý Vịnh Hạ Long (đơn vị quản lý Vịnh Hạ Long) ký hợp đồng cho Công ty cổ phần Du lịch Vịnh Hạ Long thuê môi trường rừng trên đảo Soi Sim để thực hiện dự án; Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Sở NN&PTNT) hướng dẫn Ban Quản lý Vịnh Hạ Long ký hợp đồng thuê môi trường rừng.

Trên cơ sở hướng dẫn của các đơn vị, ngày 22/8/2015, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long đã ký Hợp đồng, cho Công ty Cổ phần Dịch vụ Vịnh Hạ Long thuê 147.173m2 trên đảo Soi Sim, thời hạn 50 năm.

Tuy vậy, qua thanh tra phát hiện với 147.173m2 đất tại khu vực đảo Soi Sim, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long chưa được UBND tỉnh Quảng Ninh giao đất, giao khu vực biển, giao rừng, cho thuê rừng theo quy định; UBND tỉnh Quảng Ninh không uỷ quyền cho Ban Quản lý Vịnh Hạ Long thực hiện việc giao mặt bằng.

Do đó, việc Ban Quản lý Vịnh Hạ Long thực hiện cho thuê môi trường rừng và bàn giao mặt bằng cho Công ty cổ phần dịch vụ Vịnh Hạ Long theo chỉ đạo của UBND tỉnh Quảng Ninh và hướng dẫn của Sở NN&PTNT là không đúng thẩm quyền, chưa đúng quy định tại Điều 8, Nghị định số 99/2010/NĐ-CP ngày 24/9/2020.

Việc Sở NN&PTNT có văn bản hướng dẫn Ban Quản lý Vịnh Hạ Long ký hợp đồng thuê môi trường rừng với chủ đầu tư trên cơ sở chỉ đạo của UBND tỉnh tại Văn bản số 6190/UBND-QLĐĐ1 ngày 3/11/2014, dù biết nội dung chỉ đạo của UBND tỉnh chưa đảm bảo đúng quy định là chưa làm hết trách nhiệm của cơ quan tham mưu.

“Do Ban Quản lý Vịnh Hạ Long không đủ điều kiện được giao rừng theo quy định của Luật Lâm nghiệp năm 2017, do vậy không đủ cở sở để ký hợp đồng cho thuê môi trường rừng tại đảo Soi Sim với Công ty TNHH MTV đảo Soi Sim”, kết luận của Thanh tra tỉnh Quảng Ninh nêu.

Vẫn theo kết luận, nguyên nhân dẫn đến những sai sót là do UBND TP Hạ Long, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, Sở TN&MT, Sở NN&PTNT, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Ban Xúc tiến và hỗ trợ đầu tư chưa thực hiện hết chức năng nhiệm vụ được giao, nên chưa phát hiện sai sót trong quá trình tham mưu cho UBND tỉnh Quảng Ninh.

Vượt quyền Bộ Tài nguyên và Môi trường

Trong khi đó, tại Dự án Nuôi cấy, chế tác, kinh doanh ngọc trai trên Vịnh Hạ Long, theo kết luận thanh tra, UBND tỉnh Quảng Ninh cũng có văn bản 4119 ngày 16/10/2018 về việc giao quyền sử dụng khu vực biển cho Công ty cổ phần Ngọc trai Hạ Long để nuôi cấy, chế tác và kinh doanh ngọc trai kết hợp dịch vụ du lịch trên Vịnh Hạ Long với diện tích khu vực biển là 24,3ha với mức thu tiền khu vực biển là 5 triệu đồng/năm theo hình thức trả tiền hàng năm.

Tuy nhiên, qua kiểm tra, cơ quan thanh tra xác định vị trí giao khu vực biển nằm ngoài khu vực vùng biển 3 hải lý. Theo quy định tại Nghị định 51/2014/NĐ-CP năm 2014 của Chính phủ, thẩm quyền giao khu vực biển ngoài 3 hải lý thuộc thẩm quyền của Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Ngoài ra, việc UBND tỉnh Quảng Ninh giao 24,3ha diện tích khu vực biển cho Công ty cổ phần Ngọc trai Hạ Long tiếp tục thực hiện dự án khi chưa thực hiện chấm dứt việc cho Công ty cổ phần xuất khẩu thuỷ sản II thuê đất mặt nước, chưa đảm bảo trình tự, thủ tục theo quy định.

Đáng nói, tại thời điểm thanh tra, Dự án Nuôi cấy, chế tác, kinh doanh ngọc trai trên Vịnh Hạ Long dù triển khai từ năm 1998 nhưng chưa thực hiện đầy đủ các thủ tục về môi trường (ĐTM).

Nguyên nhân chủ quan được Thanh tra tỉnh Quảng Ninh chỉ ra là, các cơ quan chức năng gồm UBND TP Hạ Long, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, Sở TN&MT chưa chủ động thực hiện toàn diện chức năng nhiệm vụ được giao, chưa thu thập, cập nhật hồ sơ liên quan đến bản đồ đường mép nước thấp nhất trung bình nhiều năm, vùng biển cách đường mép nước biển thấp nhất trung bình nhiều năm một khoảng 3 hải lý để tham mưu cho UBND tỉnh Quảng Ninh.

Khi được tập huấn và nhận được các hồ sơ, tài liệu liên quan đến bản đồ đường mép nước biển thấp nhất trung bình nhiều năm, vùng biển cách đường mép nước biển thấp nhất trung bình nhiều năm, Sở TN&MT chưa kịp tham mưu cho UBND tỉnh có văn bản báo cáo Bộ TN&MT để giao khu vực biển ngoài 3 hải lý cho Công ty Cổ phần Ngọc trai Hạ Long theo quy định.

Thanh tra tỉnh kiến nghị Sở TN&MT tham mưu UBND tỉnh Quảng Ninh thu hồi và hủy bỏ văn bản 6190 ngày 3/11/2014 về việc thực hiện Dự án Khu bảo tồn động, thực vật Vịnh Hạ Long trên đảo Soi Sim. Cùng đó, thu hồi và hủy bỏ quyết định 4119 về việc giao quyền sử dụng khu vực biển cho Công ty Cổ phần Ngọc trai Hạ Long.

Đồng thời kiểm đểm trách nhiệm đối với các tổ chức, cá nhân có trách nhiệm liên quan đến nội dung vi phạm đã nêu tại quyết định thanh tra.