Chiều 28/9, lễ tang Phó Giáo sư Đặng Bích Hà - Phu nhân Đại tướng Võ Nguyên Giáp được tổ chức trọng thể tại nhà tang lễ Quốc gia (số 5 Trần Thánh Tông, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội).
Vị Phó Giáo sư gương mẫu, tận tâm
Trong điếu văn tại lễ truy điệu, PGS.TS Nguyễn Đức Sơn, Hiệu trưởng trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Trưởng Ban tổ chức tang lễ đã điểm lại quá trình công tác của PGS Đặng Bích Hà.
Ông Sơn nhấn mạnh, trên bất cứ cương vị nào, khi ở mái trường, khi công tác, nghiên cứu Phó Giáo sư Đặng Bích Hà luôn gương mẫu, tận tâm, tận lực, hoàn thành xuất sắc mọi công việc được tổ chức phân công, luôn tận tâm, trách nhiệm với công việc.
Bà là người góp phần xây dựng Ban Đông Nam Á vào năm 1973. Bà là một trong những nhà nghiên cứu đầu tiên nghiên cứu về lịch sử nước Lào, lịch sử - văn hóa các nước Đông Dương và quá trình công nghiệp hóa của Thái Lan.
PGS Đặng Bích Hà là người có nhiều phẩm chất đặc biệt, thông tuệ, học thức cao nhưng rất mực khiêm tốn, giản dị luôn gần gũi với mọi người.
"Bà luôn ở bên Đại tướng thủy chung, sắt son, ngọt bùi chia sẻ, sát cánh cùng người anh cả của Quân đội nhân dân Việt Nam trải qua những thăng trầm của cuộc đời và sự nghiệp, trong chiến tranh cũng như trong hòa bình", PGS.TS Nguyễn Đức Sơn, ngậm ngùi chia sẻ.
Theo PGS.TS Nguyễn Đức Sơn, Phó Giáo sư Đặng Bích Hà là người "trợ lý đặc biệt", âm thầm, lặng lẽ, giúp Đại tướng Võ Nguyên Giáp nghiên cứu và tổng hợp tin tức.
Bà cũng cùng chồng trao đổi về những vấn đề lịch sử, sắp xếp tư liệu và giúp Đại tướng viết hồi ký, dịch các tác phẩm của Đại tướng ra tiếng Pháp.
Là một người phụ nữ đôn hậu, thông tuệ, giàu nghị lực, bà đã tình nguyện lùi lại phía sau, qua đó có thời gian chăm sóc cho gia đình để Đại tướng Võ Nguyên Giáp chuyên tâm việc nước, việc quân.
Bà đã sống một cuộc đời thanh bạch, dành trọn tình yêu thương với người thân và sự quan tâm chia sẻ với những người xung quanh mình.
Bà cùng Đại tướng dạy dỗ các con, các cháu tinh thần yêu nước, truyền thống vẻ vang của dân tộc, biết ơn sự hy sinh xương máu của đồng bào, chiến sĩ trong các cuộc kháng chiến.
Đặc biệt, PGS Đặng Bích Hà luôn nhớ đến nhân dân ở các vùng căn cứ cách mạng với tình cảm sâu nặng. Bà đã cùng gia đình đóng góp, giúp đỡ nhân dân và trẻ em các vùng khó khăn.
Hạnh phúc lớn nhất của cuộc đời của PGS Đặng Bích Hà là gắn bó với Đại tướng, là hậu phương vững chắc, chăm lo gia đình, giáo dục con cháu, để Đại tướng tập trung toàn tâm toàn ý thực hiện tốt trọng trách được Bác Hồ, Đảng, Quân đội, nhân dân giao phó, hoàn thành sứ mệnh lịch sử của dân tộc.
Bà đã sống một cuộc đời thanh bạch nhưng vô cùng cao đẹp.
Sự ra đi của PGS Đặng Bích Hà là mất mát vô cùng to lớn với gia đình, dòng tộc, người thân, các thế hệ học trò.
"Sinh thời, tâm nguyện của Đại tướng và phu nhân là luôn được ở gần nhau. Trong thời khắc đau thương này xin tiễn biệt PGS Đặng Bích Hà về với Đại tướng Võ Nguyên Giáp ở Vũng Chùa - Đảo Yến sau 11 năm xa cách. Từ nay, ông bà sẽ mãi mãi bên nhau", ông Sơn xúc động nói.
Ý nguyện của ba mẹ đã được thực hiện
Thay mặt gia đình, bà Võ Hòa Bình (con gái cả của Đại tướng Võ Nguyên Giáp và phu nhân Đặng Bích Hà) nghẹn ngào chia sẻ: "Ngày rằm tháng 8 năm nay là ngày gia đình có sự chia ly lớn - mẹ, bà, cụ chúng tôi - PGS Đặng Bích Hà đã về cõi người hiền".
Gia đình có những khoảng trống vắng, những thời khắc cứ dài hơn trong mất mát và giây phút cùng nhau ôn lại những ngày yên bình, hạnh phúc bên ông bà.
Những lúc như vậy ngoài nỗi nhớ nổi bật lên là hình ảnh, là ký ức về tình cảm lãng mạn, sâu đậm, bền chặt của ba mẹ là Đại tướng Võ Nguyên Giáp và PGS Đặng Bích Hà.
"Trong những khi ông bà xa cách, mỗi chúng tôi đều cảm nhận được từ ông bà mong muốn của ông bà luôn muốn được đồng hành bên nhau và điều đó lại càng sâu sắc trong những ngày này.
Thế là những lời xưa ba mẹ dặn, ý nguyện của ba mẹ đã thực hiện được, cả nhà thực sự nhẹ lòng", bà Võ Hòa Bình nghẹn ngào nói và gửi lời cảm tạ đến lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, bộ, ngành, các đoàn thể, nhân dân và bạn bè quốc tế đã đến tiễn đưa, chia buồn với gia đình.
Bà Đặng Bích Hà - Phu nhân Đại tướng Võ Nguyên Giáp - từ trần ngày 17/9, hưởng thọ 96 tuổi. Sinh thời, bà là điểm tựa tinh thần, là hậu phương vững chắc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Vừa là vợ chồng, vừa là bạn tri kỷ, tâm giao, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Phu nhân Đặng Bích Hà là tấm gương về việc cùng nhau vun đắp tổ ấm gia đình riêng, lấy đó làm điểm tựa chắc chắn, vững vàng để hoàn thành thật tốt nhiệm vụ vẻ vang mà Tổ quốc, nhân dân giao phó.
Ông bà có 4 người con là Võ Hòa Bình, Võ Hạnh Phúc, Võ Điện Biên và Võ Hồng Nam.