Phó Thủ tướng Lê Minh Khái họp về thực hiện chính sách an sinh xã hội, việc làm

Gói hỗ trợ thuê nhà: Triển khai chậm, nhiều vướng mắc

Trong gói hỗ trợ giải quyết vấn đề an sinh xã hội và việc làm có gói hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động với tổng mức hỗ trợ 6.600 tỷ đồng. Sau khi Chính phủ có Nghị quyết 11/NQ-CP về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội phối hợp với các bộ, ngành, địa phương đã xây dựng nhanh chính sách.

Ngày 28/3, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 08/2022/QĐ-TTg về việc thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động và đến đầu tháng 7/2022, ban hành Quyết định 791/QĐ-TTg để bố trí nguồn vốn thực hiện. Các địa phương đã tích cực triển khai chính sách này. Tuy nhiên, việc triển khai có nhiều vướng mắc và tốc độ còn chậm, trong khi đó, theo quy định, hạn cuối cùng nhận hồ sơ hỗ trợ tiền thuê nhà cho lao động là ngày 15/8 đã qua.

Chính vì vậy, phải tổ chức cuộc họp để nghe Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội với tư cách là cơ quan chủ trì, tham mưu, tổ chức thực hiện báo cáo kết quả triển khai, những khó khăn, vướng mắc phát sinh để có đề xuất xử lý tiếp sao cho hiệu quả.

Báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh cho biết: Tính đến ngày 15/8, số hồ sơ Ủy ban nhân dân cấp huyện đã tiếp nhận được là 85.736 doanh nghiệp với trên 3,93 triệu lượt lao động, kinh phí đề nghị hỗ trợ hơn 2.743,3 tỷ đồng, tương đương với 42,27% so với số kinh phí dự kiến của các địa phương.

Trên 41 nghìn doanh nghiệp với trên 2,52 triệu lượt lao động đã được thẩm định hồ sơ, có quyết định phê duyệt danh sách và số tiền hỗ trợ, với kinh phí hơn 1.606,9 tỷ đồng. Trên 23,9 nghìn doanh nghiệp với hơn 1,47 triệu lao động đã được giải ngân với số kinh phí 1.022,3 tỷ đồng (đạt 15,75% so với dự kiến).

Chậm do nhiều nguyên nhân

Lý giải nguyên nhân kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động còn chậm, số lượng hồ sơ tiếp nhận, tiến độ phê duyệt, giải ngân thấp, ông Lê Văn Thanh cho rằng, do một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa quan tâm đúng mức, tinh thần trách nhiệm chưa cao; chưa quyết liệt trong việc triển khai chính sách; việc ban hành kế hoạch tổ chức thực hiện chính sách còn chậm; công tác thông tin, tuyên truyền chưa đầy đủ, kịp thời.

Người sử dụng lao động lập và gửi hồ sơ đề nghị muộn do muốn gộp 3 tháng vào làm thủ tục một lần nên đến tháng 7/2022 hầu hết người sử dụng lao động mới tiến hành các thủ tục đề nghị hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động. Người sử dụng lao động sợ bị thanh tra, kiểm tra, liên đới trách nhiệm nên không thực hiện tuyên truyền, hướng dẫn và lập danh sách đề nghị hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động.

Bên cạnh đó, một số người lao động e ngại khi lập đề nghị hỗ trợ tiền thuê nhà sẽ gặp khó khăn trong việc cư trú vì liên quan đến việc đăng ký tạm vắng, tạm trú. Nhiều cán bộ, công chức tiếp nhận, thẩm định hồ sơ cấp huyện còn lúng túng, chưa nắm vững chuyên môn trong việc hướng dẫn doanh nghiệp, có tâm lý lo ngại, sợ sai, sợ trách nhiệm trong việc triển khai chính sách. Việc bố trí, sử dụng kinh phí để triển khai thực hiện chính sách chậm nên kinh phí hỗ trợ không kịp thời đến được với người lao động.

Ngoài ra, tỷ lệ người nộp hồ sơ, tỷ lệ giải ngân thấp còn do số tỷ lệ được tính trên số rà soát, dự kiến nhu cầu của các địa phương tại thời điểm tháng 5/2022, trong khi đến thời điểm hiện nay, sau khi thực hiện rà soát lại thì số đối tượng được hỗ trợ và nhu cầu kinh phí giảm đi nhiều, ví dụ như Đồng Nai giảm 39,58% (giảm 285 tỷ đồng), Hà Nội giảm tới 56,8%, các tỉnh Hà Tĩnh, Đắk Nông, Hải Dương cũng có giảm...

Tại cuộc họp, lãnh đạo các bộ ngành, cơ quan: Lao động, Thương binh và Xã hội, Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Ngân hàng Chính sách xã hội, Xây dựng, Thông tin và Truyền thông, Giáo dục và Đào tạo, Y tế, Văn phòng Chính phủ đã báo cáo, thảo luận làm rõ nguyên nhân các tồn tại, vướng mắc trong triển khai các chương trình: hỗ trợ người lao động mua nhà; cho vay nhà ở xã hội, cho vay học sinh, sinh viên mua máy tính, cho vay phát triển vùng dược liệu… đồng thời, đề xuất các biện pháp tháo gỡ.

Phải làm rất trách nhiệm, sát tình hình thực tế

Sau khi nghe các ý kiến phát biểu, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nêu rõ, chính sách hỗ trợ người lao động thuê nhà được Quốc hội ban hành theo Nghị quyết 43/2022/QH15. Ngay sau đó, Chính phủ đã ban hành Quyết định số 08, đồng thời cũng ban hành nhiều văn bản chỉ đạo triển khai chương trình này (3 thông báo, 1 công điện, các bộ cũng có nhiều công văn chỉ đạo, hướng dẫn). Bộ LĐTBXH cũng đã thường xuyên chỉ đạo, đôn đốc, làm việc với các cơ quan, địa phương liên quan để đôn đốc giải ngân…

Dù chúng ta ban hành chính sách tương đối sớm, chỉ đạo triển khai quyết liệt, tuy nhiên tiến độ triển khai chính sách này còn chậm, tỷ lệ giải ngân thấp, hiện mới đạt 1.022/6.606 tỷ đồng và thời hạn đăng ký hưởng hỗ trợ đã hết. Nếu giải ngân hết số đăng ký cũng chỉ đạt trên 40% so với dự kiến ban đầu.

Phân tích các nguyên nhân, Phó Thủ tướng chỉ rõ: Khi xây dựng gói hỗ trợ đã đánh giá tình hình không sát, số tiền báo cáo lớn hơn số thực tế. Vấn đề hiện nay là trình tự thủ tục nhiều vướng mắc. Nếu chưa phủ hết các đối tượng thì Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội phải có ý kiến xử lý ngay, phải linh hoạt, kiểm tra địa phương xem còn đối tượng cần hỗ trợ không. Như vậy, nguyên nhân chủ quan là ở các địa phương, nhưng nguyên nhân khách quan là ở cấp Trung ương.

Chia sẻ với ý kiến của lãnh đạo Bộ Tài chính cho rằng, làm chính sách rất khó, nhiều đối tượng, nhiều cơ quan tham gia, không thể dự báo chính xác được, nhưng phải làm rất trách nhiệm, sát tình hình thực tế để triển khai cho thuận lợi, Phó Thủ tướng yêu cầu, phải rút kinh nghiệm trong việc xây dựng kế hoạch, chương trình.

Đề xuất phương án xử lý phù hợp, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động

Phó Thủ tướng đề nghị Bộ LĐTBXH tiếp tục làm việc với các bộ ngành, địa phương, nhất là các địa phương có lượng lao động lớn như Hà Nội, TPHCM, Bình Dương, Đồng Nai, Long An,… để rà soát đối tượng thụ hưởng, phân tích, đánh giá nhu cầu thực tế để đề xuất phương án xử lý phù hợp, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động, theo chính sách đã được Quốc hội và Chính phủ thông qua; bảo đảm sử dụng nguồn vốn nhà nước hiệu quả.

Liên quan đến cho vay NHCSXH 5 chương trình (tổng số 38.000 tỷ đồng), hiện đã triển khai được 4 chương trình, đến thời điểm này đã giải ngân được 51% (9700 tỷ đồng). Hiện còn vướng chính sách triển khai chương trình phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, Phó Thủ tướng biểu dương NHCSXH đã rất sát sao thực hiện nhiệm vụ được giao, đồng thời đề nghị Bộ Y tế, Ủy ban Dân tộc đẩy nhanh tiến độ ban hành văn bản hướng dẫn để triển khai chương trình cho vay phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Đối với chương trình "Sóng và máy tính cho em", Phó Thủ tướng đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông rà soát, tính toán cụ thể, đề xuất phương án giải quyết phù hợp.

Đối với Đề án huy động nguồn lực cho chương trình phục hồi và phát triển kinh tế Phó Thủ tướng Lê Minh Khái nêu rõ, Chương trình được thực hiện trong 2 năm 2022 – 2023 và đang trong quá trình triển khai. Để có nguồn vốn ổn định đảm bảo cho Chương trình theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội và Nghị quyết 11/NQ-CP của Chính phủ, Bộ Tài chính được giao chủ trì xây dựng dự thảo Đề án và tờ trình. Phó Thủ tướng lưu ý Bộ Tài chính tính toán kỹ lưỡng để tham mưu cho cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định, đảm bảo việc huy động và sử dụng nguồn lực hiệu quả, đúng pháp luật./.

Trần Mạnh