Có 20 phút để giải trình làm rõ các ý kiến liên quan Luật Đất đai (sửa đổi) tại Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách sáng 7/4, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà dành nhiều thời gian để nói về chính sách đền bù, bồi thường cho người bị thu hồi đất.
Với quy định này, ông Hà nhấn mạnh phải lượng hóa được để sau khi người dân bị thu hồi đất ở hay đất sản xuất, phải đáp ứng được điều kiện ở, điều kiện sản xuất cho họ ít nhất bằng trước đây.
Đất nông nghiệp cũng tính được ra tiền
"Trước đây quy định đền bù tái định cư cho người dân phải đảm bảo cho họ có thu nhập tốt hơn, nhưng nói về thu nhập thì rất khó vì điều này còn phụ thuộc vào năng lực và thu nhập không phản ánh tất cả chất lượng cuộc sống", Phó Thủ tướng nêu quan điểm.
Ông nhấn mạnh định hướng đền bù phải đảm bảo đời sống người dân tốt hơn, tức là khu tái định cư cần đồng bộ hạ tầng về mặt giao thông, văn hóa, giáo dục, y tế…
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà giải trình làm rõ nhiều ý kiến liên quan Luật Đất đai (sửa đổi) (Ảnh: Quốc hội).
Hơn nữa, về diện tích, phải đền bù cho người dân bị mất đất nơi ở có diện tích lớn hơn chỗ cũ. Phó Thủ tướng dẫn chứng trong một gia đình có 4, 5 thế hệ, phải bố trí, tính toán làm sao để ngoài chủ hộ, các thành viên khác có điều kiện ở riêng.
Ông Hà mời các đại biểu Quốc hội đến thăm những khu tái định cư ở Phú Thọ, Tuyên Quang, Đồng Nai, Nghệ An, Hà Tĩnh… khi làm đường cao tốc Bắc - Nam, đường Hồ Chí Minh để thấy đó là những mô hình hợp lý, nên nghiên cứu mô hình đó để đưa vào trong luật.
Về việc bố trí tái định cư để đền bù cho những người bị thu hồi đất, Phó Thủ tướng gợi ý không gọi là khu tái định cư mà coi đó là một khu đô thị, trong đó có thực hiện nhiệm vụ cho những người tái định cư.
"Chúng ta có thể bố trí xen kẽ khu dân cư ngay tại đô thị đó hoặc có thể tạo ra một khu đô thị mới sử dụng luôn hạ tầng và các điều kiện ở đó. Trong trường hợp phải di dời thì cũng phải tương tự như vậy về mặt hạ tầng, về mặt khoảng cách", ông Hà gợi mở.
Bên cạnh đó, ông nhấn mạnh cần có rất nhiều lựa chọn cho người có đất bị thu hồi. "Kể cả đất nông nghiệp hiện nay cũng tính ra tiền được, đất nông nghiệp vẫn có thể tính để đền bù bằng nhà hoặc chung cư", ông nói.
"Chúng ta nhớ rằng với thửa ruộng một sào thì thu nhập của họ không bằng cho thuê một căn hộ khoảng 70m2", ông Hà so sánh và khẳng định quan điểm phải tạo các điều kiện tốt hơn cho người dân.
Phó Thủ tướng nhấn mạnh "không có lý gì làm một dự án phát triển mà lại không để cho những người dân có đất ở đó được thụ hưởng những thành quả của dự án phát triển". Từ góc độ ban soạn thảo, ông Hà lưu ý khu tái định cư phải đi trước dự án, không được thu hồi hết đất rồi, đưa người dân ra đường rồi vẫn chưa biết nguồn tiền ở đâu để làm dự án.
Đặc biệt, ông Hà cho rằng cần tính tới việc có một quỹ để hỗ trợ cho những người không có điều kiện sản xuất, sinh kế. "Sau khi thu hồi đất để chuyển ra một dự án kinh tế, tạo ra sự phát triển thì phải lo được cho những người yếu thế, như vậy mới đạt mục tiêu", ông Hà nhấn mạnh.
Giá đất trên hợp đồng không phải giá để tính thuế
Về tài chính đất đai, đặc biệt là định giá đất, Phó Thủ tướng nhấn mạnh nếu giải quyết được vấn đề này sẽ giải quyết được hết mọi tranh chấp về vấn đề lợi dụng chính sách đất đai, quản lý, khiếu nại, tố cáo.
Theo ông Hà, từ Luật Đất đai 1993, 2003, tới 2013, Nhà nước đã kiên trì tìm cách giải quyết bài toán tài chính đất đai. "Chúng ta đã nói đến giá trị trường, nguyên tắc thị trường, sát giá thị trường, phù hợp giá thị trường, song cách thức chưa lúc nào có thể phát triển được", ông Hà nói.
Ông Hà cho biết hiện có 4 phương pháp xác định giá đất, cũng là các phương pháp quốc tế làm nhưng chưa bao giờ chính xác. Nguyên nhân không chính xác là do thông số đầu vào để xác định giá đất không chính xác.
Dù khẳng định chính sách không thể tuyệt đối, song ông Hà nhấn mạnh lần này phải làm được các quy định về tài chính đất đai. Trước hết, phải làm sao để người dân, doanh nghiệp giao dịch đất đai trên sàn công khai và khi người dân đăng ký giao dịch đất đai phải đưa ra giá đúng.
Theo Phó Thủ tướng, phương án sắp tới là giá đất trên hợp đồng không phải là giá để tính thuế mà giá tính thuế sẽ lấy bảng giá đất của năm trước dù bảng giá đất có chính xác với giá thị trường hay không. Điều này sẽ giúp người dân không lo lắng về việc khai giá trong hợp đồng sẽ bị tính thuế.
"Đến lúc nào chúng ta xây dựng được bảng giá đất tiệm cận với thị trường thì đấy chính là giá để chúng ta thực hiện mọi mối quan hệ giao dịch giữa cá nhân, tổ chức và Nhà nước. Đấy là toàn bộ ý tưởng chúng tôi sẽ cố gắng thực hiện", ông Hà nói.
Đại diện Ban soạn thảo Luật Đất đai (sửa đổi) nhấn mạnh điều quan trọng nhất là số liệu đầu vào đúng. Khi có dữ liệu có thể nhìn vào hàng ngày xem giao dịch và xác định hệ số biến động. Từ hệ số biến động có thể tính toán được bảng giá đất cho năm sau bằng cách lấy bảng giá đất năm trước nhân với hệ số biến động.
