Sinh vật bán thủy sinh kì lạ này đã khiến những nhà nghiên cứu rất ngạc nhiên vì rất ít loài gặm nhấm ở châu Phi thể hiện sự thích nghi phù hợp với lối sống nhiều nước như vậy.
Hơn 90 năm sau, mẫu vật này vẫn là mẫu vật duy nhất trong số chúng từng được thu thập và chỉ có ở Bảo tàng Field của Chicago.
Là một trong những loài động vật quý hiếm nhất từng được mô tả, người ta cho rằng chuột sống dưới suối hiện đã tuyệt chủng nhưng nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí Động vật học của Hiệp hội Linnean đã xác minh được một số anh em họ gần nhất của nó, bao gồm hai loài mới đối với khoa học.
Nghiên cứu đã xem xét hai chi chuột, Nilopegamys và Colomys. Nilopegamys, có nghĩa: chuột từ nguồn sông Nile. Đây là mẫu vật duy nhất ở Chicago trong khi Colomys là một chi dễ sinh hơn được tìm thấy trên khắp lưu vực Congo, hay còn gọi là chuột cà kheo. Colomys cũng có bàn chân thon dài phù hợp để lội ở những con suối cạn. Chúng chủ yếu săn tìm những loài côn trùng sống dưới nước, đứng như một con kangaroo. Đối với một loài gặm nhấm nhỏ, chúng có bộ não lớn đáng ngạc nhiên cho phép xử lý tình trạng quá tải cảm giác khi câu cá bằng bộ râu nhạy cảm trong nước chảy.
Mặc dù không hiếm như Nilopegamys, nhưng bắt được Colomys thực sự là một kỳ công. Chúng di chuyển nhanh và chiếm lĩnh các khu vực khó tiếp cận, chưa kể các con suối là điểm nóng vì bẫy cuốn trôi khi mưa nhiệt đới xối xả.
Sau một số cuộc thám hiểm đầy thử thách để thử và thu thập dữ liệu về những loài động vật này trong tự nhiên, nghiên cứu đã kết hợp thông tin mới với các bộ sưu tập của bảo tàng và thực hiện phân tích DNA.
Những cuộc điều tra này đã phát hiện ra hai loài mới trong chi Colomys, C. lumumbai và C. wologizi, được đặt theo tên của nhà lãnh đạo độc lập Congo lần lượt là Patrice Lumumba và dãy núi Wologizi của Liberia.
Các nhà nghiên cứu thậm chí có thể thu thập một số DNA từ các mô khô của mẫu vật Nilopegamys 93 tuổi để so sánh với dữ liệu mới của họ. Làm việc với một mẫu vật cũ như vậy đòi hỏi phải được xử lý đặc biệt, vì bản chất DNA cổ như thế này rất dễ bị nhiễm bẩn.
Rất may mắn, ngay trong lần thử đầu tiên đã xác nhận rằng Nilopegamys thực sự là một chi họ hàng với Colomys, họ hàng gần nhất của nó.
Julian Kerbis Peterhans, nhà nghiên cứu Bảo tàng Field cho biết: “Hai nhóm chuột này đã bị nhầm lẫn với nhau trong một thế kỷ. Chúng đã quá khó nắm bắt quá lâu, chúng là một trong những loài động vật quý hiếm nhất trên thế giới vì vậy thật thú vị khi cuối cùng cũng tìm ra cây gia đình của chúng”.
