"Nóng" cuộc đua nhà thuốc: Khi sân chơi không chỉ có FPT, Thế Giới Di Động

"Chúng tôi nâng tỷ lệ sở hữu tại An Khang lên 100% để chuẩn bị tăng tốc trong tương lai khi ngành thuốc đang có các cơ hội phát triển tốt sau đại dịch. Ngành thuốc đang chuyển dịch từ thuốc chữa bệnh sang các sản phẩm phòng bệnh, bảo vệ sức khỏe như vitamin, thuốc bổ. Đây là giai đoạn phù hợp để mô hình nhà thuốc tăng trưởng", Chủ tịch HĐQT Thế Giới Di Động Nguyễn Đức Tài chia sẻ với các nhà đầu tư trong buổi họp trực tuyến với nhà đầu tư ngày 18/2.

Chỉ trước đó ít giờ, Long Châu, chuỗi nhà thuốc thuộc FPT Retail, công bố thông tin là đơn vị đầu tiên tại Việt Nam ký hợp đồng phân phối thuốc Molnupiravir điều trị Covid-19. Ngay sau đó, cổ phiếu FRT liên tục "tăng nóng", lập những đỉnh lịch sử mới.

Ở phía sau nhiều năm nay trong mảng kinh doanh điện thoại, hàng điện tử, FPT Retail lại đang dẫn trước Thế Giới Di Động trong cuộc chơi chuỗi nhà thuốc. Tuy nhiên, hai ông lớn này không chỉ cạnh tranh với nhau mà còn đối đầu với nhiều tay chơi sừng sỏ khác trên đường đua bán lẻ dược phẩm.

Khi các đại gia cùng tăng tốc

Năm 2018, FPT Retail chính thức thành lập Công ty Cổ phần Dược phẩm FPT Long Châu. Đến hết năm 2020, chuỗi nhà thuốc của FPT vượt mốc 200 cửa hàng trên toàn quốc.

Trong năm 2021, dù chịu ảnh hưởng của đại dịch, hệ thống Long Châu của FPT Retail vẫn mở rộng nhanh chóng và đến hiện tại đã có 494 nhà thuốc. Như vậy, chỉ sau 4 năm, chuỗi nhà thuốc của FPT đã có gần 500 điểm bán. Trong khi đó, sau 10 năm hoạt động, hệ thống FPTShop kinh doanh hàng công nghệ làm nên thương hiệu cho FPT Retail mới có 740 cửa hàng.

Trong báo cáo thường niên năm trước, Chủ tịch HĐQT FPT Retail Nguyễn Bạch Điệp khẳng định quy mô phát triển nhanh chóng của thương hiệu nhà thuốc trên chính động lực tăng trưởng lâu dài cho công ty.

Trong khi đó, Thế Giới Di Động mua lại cổ phần chuỗi nhà thuốc Phúc An Khang vào năm 2017 và sau đó đổi tên thương hiệu thành An Khang. Tuy nhiên, tập đoàn bán lẻ này chỉ thăm dò thị trường dược phẩm trong thời gian đầu, thể hiện qua việc chỉ sở hữu 49% cổ phần chuỗi nhà thuốc này thay vì nắm tỷ lệ chi phối tuyệt đối.

Hồi giữa năm 2020, ông Nguyễn Đức Tài từng chia sẻ với nhà đầu tư rằng Thế Giới Di Động chưa đầu tư lớn vào An Khang vì những rào cản khách quan. Ông lấy ví dụ, các nhà thuốc cùng mang thương hiệu của công ty nhưng người đứng tên đăng ký kinh doanh lại là cá nhân dẫn đến tiềm ẩn rủi ro về pháp lý.

Đến cuối năm 2021, tập đoàn này mới chính thức nâng tỷ lệ nắm giữ tại An Khang lên 100% và đặt ra những mục tiêu tăng tốc cho hệ thống này. Hiện tại, chuỗi nhà thuốc của Thế Giới Di Động có 201 cửa hàng, tập trung chủ yếu ở các tỉnh phía Nam.

Tuy nhiên, quy mô hệ thống của cả FPT Retail và Thế Giới Di Động trong lĩnh vực dược phẩm vẫn còn khiêm tốn nếu đặt cạnh Pharmacity. Thành lập từ năm 2011, Pharmacity hiện vận hành 837 nhà thuốc trên toàn quốc.

Chuỗi nhà thuốc này tăng tốc từ sau khi Mekong Capital rót vốn vào tháng 5/2019. Thời điểm đó, Pharmacity mới sở hữu chưa đến 200 cửa hàng và sau chưa đầy 3 năm, quy mô của hệ thống đã tăng 5 lần. Đáng chú ý, Mekong Capital là quỹ đầu tư có kinh nghiệm dày dặn trong lĩnh vực bán lẻ khi chính là quỹ đầu tiên rót vốn vào Thế Giới Di Động vào năm 2007 khi chuỗi này mới chỉ có chưa đến 10 cửa hàng.

Cuối năm ngoái, truyền thông Hàn Quốc đưa tin SK, tập đoàn Hàn Quốc đã rót vốn vào các doanh nghiệp tư nhân quy mô hàng đầu Việt Nam như Masan, Vingroup hay công ty sản xuất dược phẩm Imexpharm, chuẩn bị hoàn tất thương vụ đầu tư 100 triệu USD vào Pharmacity. Tuy nhiên, thông tin này đến nay chưa được các bên liên quan xác nhận.

Ngoài những cái tên kể trên, Masan dường như cũng muốn khai thác tiềm năng của dược phẩm khi hợp tác với chuỗi Phano Pharmacy để thử nghiệm mô hình siêu thị mini tích hợp cả ki-ốt cà phê, trà sữa, nhà thuốc, dịch vụ tài chính.

Trong lĩnh vực bán buôn, Digiworld, nhà phân phối chuyên về các sản phẩm công nghệ cũng tuyên bố sẽ tập trung nhiều hơn vào dược phẩm trong năm 2022 sau 5 năm tham gia thị trường. Công ty còn đặt mục tiêu lọt vào 3 nhà phân phối dược phẩm lớn nhất tại Việt Nam.

Các chuỗi nhà thuốc kinh doanh ra sao?

Năm 2020, chuỗi nhà thuốc Long Châu của FPT Retail đạt doanh thu 1.191 tỷ đồng, tăng trưởng 133% nhưng lợi nhuận vẫn là số âm khi dồn lực đầu tư cho quá trình mở rộng.

FPT Retail hiện chưa chính thức công bố kết quả kinh doanh của chuỗi Long Châu năm 2021. Tuy nhiên, tính riêng trong quý IV, doanh thu của hệ thống nhà thuốc này đã đạt hơn 1.400 tỷ đồng, cao hơn cả năm 2020. Dựa vào kết quả tăng trưởng các quý trước đó, tổng doanh thu cả năm 2021 của Long Châu ước tính tăng hơn 230%, đạt gần 4.000 tỷ đồng.

Đặc biệt, trong hai quý cuối cùng của năm 2021, chuỗi nhà thuốc của FPT đã lần đầu tiên có lãi.

Trong khi đó, ông Đoàn Văn Hiểu Em, CEO hai chuỗi Thế Giới Di Động và Điện Máy Xanh, cho biết doanh số bình quân hiện tại của các nhà thuốc An Khang đạt 500 triệu đồng/tháng mỗi điểm bán. Tạm tính theo con số này, hơn 200 cửa hàng An Khang có thể thu về 100 tỷ đồng/tháng, tương đương 1.200 tỷ đồng/năm.

Ông Hiểu Em cho biết với mức doanh số trên, các cửa hàng An Khang đã chạm ngưỡng hòa vốn. Tuy nhiên, CEO Thế Giới Di Động cho rằng mức doanh thu trên còn thấp, khẳng định chuỗi nhà thuốc của tập đoàn này có nhiều dư địa để tăng mạnh doanh số khi nhu cầu của người tiêu dùng rất lớn.

"Một vài tháng nay, chúng tôi đã xử lý những vấn đề trọng yếu ở các cửa hàng An Khang hiện tại. Sắp tới, chúng tôi sẽ tìm cơ hội thúc đẩy doanh số bán của các cửa hàng hiện hữu, song song đó hoàn tất mô hình nhà thuốc An Khang mới hoàn toàn. Sắp tới, sẽ có rất nhiều cửa hàng thuốc được mở độc lập ra bên ngoài chứ không chỉ còn đi song song với Bách Hóa Xanh. Năm 2022 sẽ là năm tăng tốc trong cuộc đua với An Khang", ông Hiểu Em tự tin chia sẻ với nhà đầu tư.

Còn Pharmacity dù không công khai số liệu kinh doanh cụ thể hàng năm nhưng bức tranh tài chính của hệ thống này cũng hé lộ một vài chỉ tiêu quan trọng qua các báo cáo gửi Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội những năm trước theo quy định công bố thông tin sau khi phát hành trái phiếu.

Năm 2019, Pharmacity lỗ ròng 265 tỷ đồng. Còn trong lần gần nhất công bố thông tin tài chính, Pharmacity lỗ 194 tỷ đồng sau 6 tháng đầu năm 2020.

Thuốc điều trị Covid-19 có phải "con át" duy nhất?

"Long Châu đã tận dụng rất tốt cơ hội từ mùa dịch vừa qua, trong khi Thế Giới Di Động có thể đã bỏ quên mảng dược của mình", ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc khối phân tích của Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam (YSVN) bình luận với Dân trí.

Ông Minh phân tích trong mảng công nghệ, FPT Retail từ trước đến nay luôn theo sau Thế Giới Di Động. Tuy nhiên, với mảng bán lẻ dược phẩm, Long Châu đang vượt lên nhờ khai thác cơ hội trong giai đoạn dịch bệnh, xây dựng thương hiệu với người tiêu dùng qua hoạt động hỗ trợ cấp phát các gói thuốc Covid-19 cũng như công bố là đơn vị đầu tiên phân phối thuốc điều trị Covid-19.

Tuy nhiên, chuyên gia của Yuanta cho rằng về đường dài, dược phẩm có thể vẫn chưa thể sớm trở thành mảng đóng góp lớn nhất cho FPT Retail. Có thể trong năm 2022, Long Châu vẫn hái quả nhờ các sản phẩm điều trị Covid-19 nhưng nếu bước sang năm 2023, chuỗi này sẽ cần những câu chuyện mới để giữ đà tăng trưởng.

Trong báo cáo chiến lược năm 2022, nhóm phân tích của Công ty Chứng khoán Bản Việt dự báo lợi nhuận ròng của chuỗi Long Châu năm 2022 sẽ chỉ ở mức khiêm tốn 0,4%, giảm từ mức 0,9% trong năm 2021 vì công ty phải duy trì tốc độ mở mới cửa hàng và tăng cường đầu tư vào nền tảng marketing, logistics, công nghệ.

Ông Nguyễn Thế Minh cũng nhấn mạnh trong ngành dược phẩm, các nhà sản xuất có biên lợi nhuận rất lớn nhưng các đơn vị phân phối, bán lẻ chưa chắc có thể làm được điều tương tự. "Trong ngành bán lẻ, ai có mô hình vận hành tối ưu sẽ thắng", ông chia sẻ quan điểm.

Theo ông Minh, cả FPT Retail và Thế Giới Di Động đều đã nhiều kinh nghiệm xây dựng, vận hành chuỗi. Trong đó, đang có thị phần thấp hơn đối thủ trong mảng dược phẩm, Thế Giới Di Động vẫn là cái tên đáng chú ý khi đã chứng minh được khả năng xây dựng mô hình bán lẻ với nhiều ngành nghề khác nhau.

Giám đốc khối phân tích của Yuanta đánh giá với lĩnh vực bán lẻ, câu chuyện quan trọng nhất là thị phần. Do đó, doanh nghiệp nào muốn chiếm lĩnh thị trường phải nhanh chóng tăng thị phần của mình. Các đơn vị lớn không chỉ so kè với nhau mà còn phải cạnh tranh với vô vàn nhà thuốc nhỏ lẻ trên thị trường.