Xung đột Israel - Hamas
Ngày 7/10/2023, Hamas bất ngờ mở chiến dịch tấn công với quy mô chưa từng có vào loạt ngôi làng, thị trấn biên giới Israel,trở thành ngày đẫm máu nhất trong lịch sử quốc gia Do Thái.
Cuộc tấn công tàn khốc của nhóm khủng bố man rợ này khiến 1.140 người thiệt mạng và hàng trăm người bị bắt về Gaza giam giữ làm con tin đã khiến cả thế giới bàng hoàng. Israel không kịp trở tay dù được xem là một cường quốc về quân sự.
Súng đi thì đạn lại, Israel huy động hơn 300.000 quân mở chiến dịch tấn công đáp trả quyết liệt vào Dải Gaza với mục tiêu xóa sổ Hamas.
Khoảng 30.000 quả bom đã được ném xuống dải đất 2,3 triệu dân, khiến hơn 21.000 người thiệt mạng, phần lớn là phụ nữ và trẻ em, biến Gaza thành đống đổ nát, gây ra thảm họa nhân đạo chưa từng có khi khoảng 1,5 triệu người phải rời bỏ nhà cửa, sống trong cảnh đói khát và bom đạn rình rập.
Nhiều nỗ lực hòa giải đã được thực hiện nhằm xuống thang căng thẳng, dẫn đến lệnh ngừng bắn kéo dài 7 ngày giữa đôi bên, giúp trả tự do cho 105 con tin.
Chiến sự Israel - Hamas đã khiến thế giới thêm bất ổn. Kết cuộc của cuộc xung đột này ra sao? Tương lai của dải đất đã gánh quá nhiều đau thương này sẽ thế nào? Súng đạn vẫn nổ hay nụ cười viên mãn? Tất cả đều là những câu hỏi chưa lời giải.
Cuộc chiến Nga – Ukraine chưa thấy triển vọng hòa bình
Ukraine từng kỳ vọng sẽ kết thúc chiến sự trong năm 2023 bằng chiến dịch phản công quy mô lớn, nhưng điều này đã không xảy ra, khi họ không thể xuyên thủng phòng tuyến được Nga củng cố trong nhiều tháng.
Nga chưa có dấu hiệu muốn chấm dứt chiến dịch tại Ukraine. Tổng thống Nga V.Putin tuyên bố hòa bình ở Ukraine chỉ đến khi Nga đạt được mục tiêu của mình là "phi phát xít hóa, phi quân sự hóa và đảm bảo tình trạng trung lập của Ukraine", điều Kiev kiên quyết bác bỏ.
Cả hai bên đến nay đều không thể hiện bất cứ ý định đàm phán nào. Giới chuyên gia nhận định xung đột chỉ có thể được giải quyết trên chiến trường. Chỉ khi một bên hứng chịu thất bại nặng nề và nguồn lực dự trữ cạn kiệt, cánh cửa đàm phán mới có thể mở ra để kết thúc cuộc chiến bi thảm nhất ở châu Âu kể từ sau Thế chiến II.
Khi cuộc chiến càng kéo dài, tình trạng chia rẽ, phân cực trên thế giới càng sâu sắc, đối đầu giữa phương Tây và Nga ngày càng quyết liệt.
Cả thế giới dõi theo thượng đỉnh Mỹ - Trung
Năm 2023 chứng kiến những bất đồng liên tiếp giữa Mỹ và Trung Quốc. Vì thế, mọi triệu chứng ‘hắt hơi sổ mũi’ trong quan hệ hai bên đều khiến thế giới ‘đứng ngồi không yên’ và trông mắt theo dõi.
Vào tháng 2, khi Mỹ bắn hạ một khí cầu của Trung Quốc ở ngoài khơi bang Nam Carolina. Bắc Kinh ngay sau đó đã chỉ trích động thái của Washington, khẳng định đây chỉ là một khí cầu thời tiết, và việc xuất hiện trong lãnh thổ Mỹ là ngoài ý muốn. Sự cố này buộc Ngoại trưởng Antony Blinken phải hoãn chuyến thăm Trung Quốc, đồng thời "đóng băng" mọi cuộc đối thoại, liên lạc giữa Washington và Bắc Kinh.
Bức ảnh do Không lực Hoa Kỳ công bố vào ngày 22/2/2023 cho thấy một phi công thuộc lực lượng U-2 đang nhìn xuống chiếc khinh khí cầu nghi là ‘Trung Quốc do thám’ khi đang bay ở miền Trung Hoa Kỳ.
Rộng hơn, Mỹ - Trung cũng bày tỏ những quan điểm trái ngước nhau về tình hình cuộc chiến Nga-Ukraine, bất đồng về vấn đề Đài Loan (Trung Quốc),... khiến cho quan hệ song phương dường như chạm đáy.
Giữa tháng 11/2023, cuộc gặp thượng đỉnh giữa Tổng thống Joe Biden và Chủ tịch Tập Cận Bình diễn ra tại Washington. Nội dung được công bố là hai nhà lãnh đạo đã đồng ý nối lại liên lạc quân sự song phương, hợp tác ngăn chặn vận chuyển fentanyl và chống biến đổi khí hậu. Nhưng cả thế giới đều hiểu đằng sau cuộc gặp gỡ này còn nhiều điều khác.
Thiên tai khảm khốc
Năm 2023 thế giới chứng kiến liên tiếp những thảm nạn từ thiên tai. Động đất, lũ lụt, cháy rừng nghiêm trọng, hạn hán tại châu Âu, lũ lụt ở Libya, động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ, Syria, Morocco v..v. Nhiệt độ trái đất ghi nhận mức cao kỷ lục trong 125.000 năm qua và có nguy cơ vượt quá ngưỡng tăng 2 độ C.
Đổ nát khắp nơi, những tòa nhà thành bình địa, những gương mặt thẫn thờ, khổ đau và tuyệt vọng vì thiên tai.
Bức ảnh của phóng viên Adem Altan hãng AFP ghi lại khuôn mặt và ánh mắt bần thần đến mức không còn biết đau khổ của Mesut Hançer nắm tay cô con gái 15 tuổi Irmak đã chết trong trận động đất ở Kahramanmaraş, Thổ Nhĩ Kỳ.
Sáng 6/2, khu vực miền nam Thổ Nhĩ Kỳ và tây bắc Syria rung chuyển dữ dội trong trận động đất 7,8 độ. Đây là trận động đất mạnh nhất tấn công Thổ Nhĩ Kỳ trong gần một thế kỷ, và cũng là một trong những thảm họa động đất chết chóc nhất thế giới.
Hơn 59.000 người thiệt mạng, hàng chục nghìn người bị thương, mức thương vong nặng nề nhất kể từ sau trận động đất năm 2010 ở Haiti.
Ước tính Thổ Nhĩ Kỳ cần tới 100 tỷ USD để tái thiết nhà ở và hạ tầng công cộng sau thảm họa.
Tại Libya, bão Daniel gây mưa lớn và gió mạnh khiến 2 con đập đầu nguồn ở thành phố cảng Derna, phía đông Libya bị vỡ vào ngày 11/9. Hàng triệu m3 nước quét qua trung tâm thành phố là nơi sinh sống của khoảng 100.000 dân trong đêm đã cuốn trôi toàn bộ khu dân cư ra Địa Trung Hải.
Theo tổ chức Trăng Lưỡi liềm Đỏ Libya, số nạn nhân thiệt mạng trong thảm họa kinh hoàng này lên tới 11.300 người. Thành phố Derna đã phải chôn cất người chết trong các ngôi mộ tập thể.
Bảy tháng sau, thế giới tiếp tục bàng hoàng trước thông tin một trận động đất kinh hoàng nhất trong lịch sử tấn công Maroc ngày 8/9 khiến gần 3.000 thiệt mạng.
Tại Hawaii, những vụ cháy rừng khủng khiếp đã thiêu rụi hàng ngàn ha rừng, nhà cửa và hàng ngàn ô tô.
Thái tử Charles đăng cơ Vua Anh
Ngày 6/5/2023 tại Tu viện Wesminster, Thái tử Charles chính thức đăng cơ sau buổi lễ với nghi thức truyền thống của Hoàng gia Anh do Tổng Giám mục Canterbury - nhà lãnh đạo tinh thần của Giáo hội Anh, chủ trì, và đặt Vương miện Edward lên đầu Vua Charles ngồi trên ngai vàng.
Vua Charles là con trai đầu lòng của Nữ hoàng Elizabeth II và Hoàng thân Philip. Ông được chỉ định làm người kế vị ngai vàng vào năm 3 tuổi và đã có 7 thập niên làm Thái tử. Ảnh: AFP
Hơn 100 nhà lãnh đạo thế giới đã đến tham dự, chưa kể các kênh truyền hình trực tiếp thu hút hàng chục triệu người khắp thế giới theo dõi.
Trước sự chứng kiến của khoảng 100 nhà lãnh đạo thế giới và hàng triệu khán giả truyền hình, Tổng Giám mục đã đặt Vương miện Thánh Edward.
Trí tuệ nhân tạo là điểm nhấn
Năm 2023 thế giới chứng kiến một cơn sốt toàn cầu về trí tuệ nhân tạo (AI), với công cụ ChatGPT được công ty OpenAI tung ra, mở màn cho làn sóng bùng nổ của AI trong năm qua. Ngoài ChatGPT, nhiều hãng công nghệ lớn cũng cho ra mắt chatbot tương tự như Google với Bard, Microsoft có Bing Chat, xAI với Grok, Baidu với Ernie Bot. Sự xuất hiện của AI tạo sinh giúp xóa bỏ hình ảnh về các trợ lý trí tuệ nhân tạo tẻ nhạt, kém linh hoạt tồn tại hàng chục năm qua.
Sau khi đầu tư 1 tỷ USD vào ChatGPT năm 2019, mới đây, Microsoft lên kế hoạch đầu tư thêm 10 tỷ USD để đổi lấy 49% cổ phần trong OpenAI. “Ông lớn” này thậm chí lên phương án tích hợp ChatGPT vào Word, Powerpoint, Outlook và công cụ tìm kiếm Bing để cạnh tranh thị phần với Google Search.
Sự bùng nổ của AI đã gây ra tranh luận về việc công nghệ này đang mở ra kỷ nguyên mới cho sáng tạo và thịnh vượng của con người, hay sẽ tạo ra tương lai đầy bất trắc với nhân loại.
Đà tăng trưởng kinh tế, thương mại hàng hóa toàn cầu suy giảm
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) trong báo cáo mới nhất dự báo GDP toàn cầu năm nay chỉ tăng 3%, thấp hơn 3,5% năm ngoái. Cơ quan này nhận định tăng trưởng toàn cầu đi xuống là hậu quả của chính sách thắt chặt tiền tệ của các nền kinh tế tiên tiến, tác động từ cuộc chiến Nga – Ukraine.
Theo IMF, so với năm trước, tăng trưởng thương mại thế giới năm 2023 ước tính đạt 0,9% và dự báo sẽ tăng lên 3,5% vào năm 2024, thấp hơn nhiều so với mức trung bình 4,9% của giai đoạn 2000-2019. Sự suy giảm trong năm 2023 không chỉ phản ánh xu hướng nhu cầu toàn cầu mà còn phản ánh sự thay đổi cơ cấu thương mại đối với các dịch vụ trong nước; tác động trễ của việc tăng giá đồng đô la làm chậm tăng trưởng thương mại do thanh toán chủ yếu được thực hiện bằng đô la Mỹ; các rào cản thương mại ngày càng gia tăng (năm 2022, các quốc gia đã áp đặt gần 3.000 hạn chế mới đối với thương mại, tăng gần 2000 hạn chế so với năm 2019). OECD có cùng nhận định với IMF.
Lãi suất cao đã giúp các nước giảm lạm phát từ mức hai chữ số về 2-3%, nhưng cũng gây ra nhiều hệ lụy với nền kinh tế toàn cầu. Khu vực đồng euro, Đức, Anh đang cận kề suy thoái, khi GDP quý trước co lại.
