Lễ an táng được tổ chức bên ngoài Kahramanmaras, Thổ Nhĩ Kỳ, tại một ngôi mộ tập thể dành cho các nạn nhân. Ảnh: LA Times
Năm ngày sau thảm họa, số người chết đã vượt quá 21.000 người. Thành phố Nurdağı ở tỉnh Gaziantep cũng như các thị trấn trên khắp miền nam Thổ Nhĩ Kỳ và miền bắc Syria, bao trùm là cảnh tượng tàn phá ở mức độ tận thế.
Thi thể các nạn nhân được lưu giữ trong một nhà thi đấu thể thao sau trận động đất ở Kahramanmaras. Ảnh: AP
Nghĩa trang Nurdağı sẽ sớm không còn chỗ cho người chết. Những ngôi mộ mới lập được đánh dấu bằng bia mộ trống,. Ngoài đường, hàng chục thi thể chờ chôn cất nằm chồng chất lên nhau trên một hàng xe bán tải màu trắng. 4 ngày qua, hàng đoàn xe tải màu trắng thế này nối đuôi nhau đến đây ‘đổ hàng’ rồi lại đi.
Những người đưa tang cầu nguyện bên những chiếc túi đựng xác gần những ngôi mộ tập thể đang được đào ở ngoại ô Kahramanmaras. Ảnh: LA Times
Ít nhất 5 Imam (thầy tư tế của Hồi giáo) đã vội vã đến Nurdağı để cử hành những đám tang tập thể diễn ra liên tục. Chính quyền phải vận chuyển quan tài từ các làng lân cận, thậm chí tận Istanbul đến đây để lo hậu sự, vì quá nhiều người chết.
Hố chôn tập thể là những rãnh đào dài, các thi thể được xếp theo hàng dọc. Ảnh: LA Times
Can đang sống ở Anh, khi đang làm việc thì nghe tin động đất. “Tôi đã cố gắng liên lạc với cha. Tôi gọi đi gọi lại nhưng không có hồi đáp”, Can nói. Chàng trai đáp chuyến bay đầu tiên đến Istanbul. Ngày hôm sau thì về đến quê hương Nurdagi. “Mọi thứ sụp đổ – tất cả các tòa nhà, tất cả các ngôi nhà,” anh kể lại với đôi mắt hốc hác. Tôi không biết nói gì nữa. Tôi mất cha, chú và bà ngoại. Họ đã cố gắng ra ngoài nhưng…” Giọng anh nhỏ dần. Vì không còn chỗ để chôn cất, cả 3 người được chôn trong một mộ tập thể.
Bia mộ là những tấm gỗ sơ sài, và cả những tấm bê tông của đống đổ nát, để đánh dấu mộ phần. Ảnh: LA Times
Sadık Güneş, một ‘imam’ ở Nurdağı cho biết 40% những người sống ở đây có thể đã chết. Nhà của Gunes ở cạnh nhà thờ Hồi giáo, đã bị sập. Không có nơi để cầu nguyện, các đám tang tập thể ở Nurdağı và phần còn lại của miền nam Thổ Nhĩ Kỳ phải cử hành ngoài trời.
Güneş nói: “Tôi không đếm nổi số thi thể mà chúng tôi đã chôn kể từ thứ Hai. Chúng tôi đã mở sẵn một phần mở rộng cho nghĩa trang vì vẫn còn người dưới đống đổ nát. Tất cả chôn tập thể. Chúng tôi chôn vào cả ban đêm”.
Các nhân viên cứu hộ vật lộn với đống đổ nát để tìm các thi thể ở Kahramanmaras. Ảnh: LA Times
Trong khi chờ đợi các bác sĩ pháp y và công tố viên đến, người dân một số thành phố ở Thổ Nhĩ Kỳ đã chất đống thi thể trong sân vận động hoặc bãi đỗ xe để người thân có thể nhận dạng trước khi được cấp giấy chứng tử.
Tại Kahramanmaraş, các nhân viên cứu hộ vật lộn với những đống đổ nát, thường thì chỉ tìm thấy…các bộ phận cơ thể. Một nhân viên cứu hộ kể rằng cô đã tìm thấy một cánh tay phụ nữ đứt lìa, vì gấp gáp và chẳng biết thân nhân ở đâu, cô dùng màu sơn móng tay để đặt tên cho người đã khuất, rồi đem chôn.
Ngôi mộ tập thể ở nghĩa trang Kahramanmaras được đánh dấu với bia mộ bằng những tấm gỗ sơ sài.
Kahramanmaras ở gần tâm chấn nên đổ nát nghiêm trọng nhất. Tờ The Guardian miêu tả một nghĩa địa tạm thời tràn ngập xác chết đến nỗi những tấm ván gỗ. Người ta nhặt những tấm bê tông vỡ dùng tạm làm bia, để đánh dấu mộ phần.
“Đây là nơi tôi sống,” Sadi Uçar nói, chỉ vào ngôi nhà đổ nát của mình. “Đó là hai căn hộ chúng tôi mới mua vài tuần. Một cho gia đình và các em tôi, một cho bố mẹ tôi. Sau trận động đất, tất cả sập nát”. Cách Sadi Ucar miêu tả đại tang của gia đình mới rùng rơn: “Tôi dùng tay đào bới đống đổ nát và đưa cha mẹ tôi ra ngoài. Sau đó, tôi cũng chôn cả hai bằng tay của mình, chung một hố, vì hết chỗ chôn”.
Thiếu quan tài, những ngôi mộ tập thể chôn cất với vải và túi nilon. Ảnh: Reuters
Tại quận Afrin ở đông bắc Syria, một nghĩa trang đã được mở rộng với các khu chôn cất tập thể tạm thời. Ở thành phố Osmaniye thuộc miền nam Thổ Nhĩ Kỳ, một nghĩa trang đã hết chỗ.
Ở Jinderes, phía tây bắc Syria, một thị trấn đầy những người tản cư sau một thập kỷ nội chiến, những người tị nạn sống sót sau các vụ đánh bom và tấn công bằng khí hóa học lại chạy thoát thân khi các tòa nhà sụp đổ.
Một người dân tuyệt vọng bên những ngôi mộ tập thể khổng lồ.
Khi trận động đất đầu tiên xảy ra vào đầu giờ thứ Hai, Abu Majed al-Shaar giật mình tỉnh giấc khi mặt đất rung chuyển dữ dội, đập đầu vào tường. Anh ta tóm lấy càng nhiều đứa trẻ càng tốt và chạy thục mạng ra đường. Chỉ có hai người trong đại gia đình anh sống sót.
Như nhiều người ở Jindires, cuộc trốn chạy thảm họa của Abu Majed al-Shaar gợi lại những ký ức đau buồn về cuộc sơ tán của gia đình khỏi quê nhà ở phía đông Ghouta, một vùng ngoại ô của Damascus bị phá hủy bởi các cuộc không kích của chính phủ Syria và một cuộc bao vây kéo dài.
“Tôi có cảm giác như chính tình huống đó, khiến tôi nhớ đến 7 người anh em của mình đã chết trong một vụ sập tòa nhà sau cuộc không kích trúng vào tòa nhà của chúng tôi. Bây giờ tôi phải đào bới đống đổ nát ở Jindires để tìm người thân một lần nữa’.
Nhiệt độ ở Thổ Nhĩ Kỳ và Syria lúc này chỉ 3-4 độ C. Đói, lạnh, nước mắt và tuyệt vọng làm cho những nghĩa địa mới lập nhìn từ xa như thê lương hơn. Trên khắp miền bắc Syria, nhiều người đang trú trong lều dưới tuyết và đốt bất cứ thứ gì nhặt được để sưởi ấm. Thực phẩm và các hàng hóa cơ bản khác vẫn khan hiếm.
Những chiếc mày xúc được huy động đến nghĩa trang để đào mộ tập thể. Ảnh: LA Times
Trong khi chờ những chuyến hàng viện trợ của Liên hợp quốc và cộng đồng quốc tế, cuộc diễu hành rùng rợn của những chiếc xe tải màu trắng vẫn tiếp tục. Những nhóm người lần lượt lôi những thi thể trên thùng xuống, và hạ chung xuống một huyệt mộ.
