Nhật Bản là một đất nước hiện đại với rất nhiều điểm sáng văn minh được các quốc gia trên thế giới khâm phục và học tập, trong đó có giáo dục. Đây cũng là lĩnh vực mà đất nước và nhân dân ta đặc biệt quan tâm, chú trọng, không ngừng học hỏi và phát huy vì một tương lai tươi sáng cho thế hệ trẻ nước nhà.
Theo đánh giá chung, nền giáo dục của Nhật Bản luôn được đánh giá cao bởi phương pháp đào tạo chất lượng, văn minh và chú trọng đạo đức. Trong đó, cách dạy con của người Nhật luôn mang đến hiệu quả cao, các bé luôn ngoan ngoãn, thông minh và lễ phép. Chính vì vậy, các phương pháp giáo dục kiểu Nhật đang ngày càng được các bố mẹ Việt tìm hiểu và học tập để áp dụng trong quá trình nuôi dạy con. Dưới đây là một số cách tiêu biểu mà các bố mẹ nên học hỏi:
Dạy bé kỷ luật
Tính kỷ luật là điều rất cần thiết đối với các bé ngay từ khi còn nhỏ nhưng không có nghĩa là rèn luyện bằng đòn roi, sự nghiêm khắc hay những lời mắng mỏ của bố mẹ. Thay vào đó, người Nhật dạy con kỷ luật bằng sự kiên nhẫn, nhẹ nhàng từng chút một. Họ kiên nhẫn làm mẫu cho các bé noi theo và lặp đi lặp lại mỗi ngày để giúp bé hình thành nề nếp kỷ luật tốt.
Khi con mắc sai lầm ở nơi công cộng, người Nhật sẽ không la mắng con trước mặt mọi người. Trái lại, họ sẽ tìm nơi kín đáo và giải thích cho con rằng con đã làm sai điều gì. Việc này sẽ giúp bé hiểu rõ vấn đề là mình làm sai ở đâu, bé sẽ nhận được sự tôn trọng và còn bảo vệ cả bố mẹ lẫn con cái. Từ đó, các bé dần dần sẽ đi vào nề nếp, kỷ luật.
Quan tâm cảm xúc của bản thân và mọi người
Người Nhật luôn dạy con không chỉ biết quan tâm đến cảm xúc bản thân mà còn với mọi người xung quanh. Con cần biết tôn trọng, yêu thương cảm xúc của chính mình và của người khác.
Chính vì vậy, các bà mẹ Nhật luôn ý thức làm gương cho con cái và rất tôn trọng con. Sự tôn trọng được thể hiện từ những việc nhỏ nhất như không ép con ăn nếu con không muốn, không bao giờ quát mắng con ở nơi đông người, để con không bị xấu hổ. Họ dạy chúng hiểu cảm xúc của người khác và ngay cả với những đồ vật vô tri vô giác.
Ví dụ, nếu thấy một đứa trẻ đang cố gắng phá vỡ đồ chơi. Bà mẹ Nhật bằng thái độ bình tĩnh sẽ nhẹ nhàng giảng giải cho con. Từ đó, trẻ sẽ hiểu rằng tất cả mọi thứ trên đời đều có cảm xúc và chúng phải nâng niu, trân trọng nó.
Dạy trẻ sáng tạo và kỹ năng
Cha mẹ Nhật Bản rất chú trọng đến dạy trẻ sáng tạo và kỹ năng. Vì thế, họ tích cực cho con tham gia vào nhiều hoạt động dã ngoại để thông qua đó, đứa trẻ vừa nâng cao được sức khỏe thể chất, vừa rèn luyện được những kỹ năng sống cơ bản cần phải có, cũng như kích thích trẻ sáng tạo.
Ngoài ra, để kích thích sự sáng tạo của trẻ ngay từ sớm, cha mẹ Nhật thường xuyên cho trẻ tiếp xúc với các loại đồ chơi như: lắp ghép mô hình hoặc gấp hình giấy (Origami). Cho trẻ học toán Sorobancũng là cách giúp trẻ sở hữu não bộ thiên tài. Những trò chơi này giúp trẻ tăng khả năng tập trung và các bé có thể tự sắp xếp theo sự sáng tạo và cảm hứng của mình.
Gắn kết với con nhưng không bao bọc
Tất cả các bà mẹ trên thế giới đều muốn gắn kết với con cái. Trong nuôi dạy con kiểu Nhật, các mẹ cũng vậy luôn muốn gắn kết tình cảm yêu thương với con nhưng không phải là việc bao bọc và ôm ấp trẻ mỗi ngày. Hình ảnh những bà mẹ Nhật thường xuyên mang những đứa trẻ sơ sinh đi khắp nơi trên những chiếc địu là hình ảnh quen thuộc. Quan điểm của họ là đưa con ra ngoài khám phá sẽ xây dựng tính cách tự tin, bạo dạn cho trẻ sau này đồng thời gắn kết tình cảm gia đình.
Dạy bé công bằng và tôn trọng tất cả mọi người
Trẻ em ở Nhật sẽ luôn được tôn trọng, bình đẳng và công bằng dù bạn là giàu hay nghèo, khi đã học chung trường đều được thầy cô đối xử bình đẳng với nhau. Ở những năm đầu đời, các bé sẽ được dạy về các giá trị sống chung trong một xã hội. Bên cạnh đó, trẻ em luôn được dạy phải đối xử công bằng với tất cả bạn bè và tôn trọng người lớn tuổi.
Ngoài ra, bố mẹ Nhật cũng luôn dạy con phải biết tôn trọng những ngành nghề được xem là thấp kém nhất như người vệ sinh đường phố, thợ điện, lao công,... Mọi người đều phải đối xử như nhau và tất cả công việc nào cũng đáng trân trọng.
Rèn luyện cho bé tính tự giác từ khi còn nhỏ
Thói quen rèn luyện tính tự giác cho bé khi còn nhỏ là việc rất quan trọng với trẻ em ở Nhật. Khi mới 2 - 3 tuổi, các bé đã được bố me dạy tự xúc cơm ăn, cách cầm đũa, tự vệ sinh cá nhân và ngồi nghiêm chỉnh khi vào bàn ăn.
Những trẻ em ở Nhật luôn ý thức rằng việc mình cần phải làm là gì, con không cần phải đợi bố mẹ đến chỉ dạy hay người khác phải nhắc nhờ. Vì thế, chính đặc điểm này đã làm nổi bật cách dạy con của bố mẹ Nhật.
Khuyến khích trẻ bộc lộ năng lực bản thân
Trẻ em Nhật thường được tự do lựa chọn các môn học mình thích và bày tỏ suy nghĩ riêng của mình để thuyết phục bố mẹ. Chúng luôn có những giờ học ngoại khóa rất bổ ích như tham gia làm bánh, tới những ngày hội thể thao, biểu diễn ở những sự kiện cộng đồng, tham gia những lễ hội được tổ chức qua đêm, tới các buổi giao lưu, những đền chùa, các buổi triển lãm…
Thậm chí, trẻ được cha mẹ cho tham gia buổi cắm trại qua đêm ở trường do nhà trường tổ chức. Khiến các em được rèn luyện sự tự tin, lòng dũng cảm ngay từ lúc còn nhỏ. Trong những giờ học ngoại khóa như vậy, trẻ tỏ ra rất hứng thú và điều đó đã để lại trong các em những ấn tượng vô cùng sâu sắc.
Không quy chụp, áp đặt, không chỉ trích lỗi lầm của trẻ
Khi con mắc lỗi, bố mẹ Nhật thường không chỉ trích, mắng mỏ những lỗi lầm của chúng như nhiều cha mẹ Việt đang làm vì họ quan niệm rằng ai cũng có sai lầm và việc chỉ trích những lỗi lầm của người khác không giúp họ tốt hơn. Thay vào đó là những lời dạy dỗ, chỉ bảo con rằng hành động đó là sai, nhắc nhớ bé lần sau không được tái phạm và dạy bé cách sửa chữa lỗi lầm...
Đặc biệt, cha mẹ Nhật rất ít khi quy kết con trẻ như “Con thật lười biếng” hoặc “Sao con lì lợm thế”, bởi họ hiểu tâm lý của trẻ con. “Khi bạn mắng con bạn là đồ con lợn 10 lần, chúng sẽ kêu ụt ịt vào lần thứ 11”. Khi dùng những lời lẽ tiêu cực và quy chụp để mắng dạy con, trẻ con sẽ bị giáo dục đúng theo lối bị phủ nhận đó.
Dạy con cách nghiên cứu, tìm tòi
Các bậc cha mẹ ở Nhật thường hướng dẫn con dùng những loại từ điển dễ tra cứu ngay từ nhỏ. Trẻ dùng từ điển đó để tra nghĩa của từ, hay cách viết đúng chữ Hán. Chẳng hạn, khi biết địa chỉ rồi nhưng được người khác đưa lên xe dẫn đi thì chúng ta cảm thấy rất khó nhớ đường. Nhưng nếu tự dùng bản đồ, rồi vừa đi vừa hỏi đường thì chúng ta sẽ nhớ rất lâu.
Cũng tương tự như thế, trẻ con sẽ dễ tiếp nhận kiến thức nếu chúng tự tìm, mất công để tra cứu hơn là được cha mẹ dạy cho một cách thụ động. Ngay cả đối với những trẻ Nhật khó dạy theo cách đơn điệu, thì bằng cách này chúng cũng có thể học được một cách chính xác mà không hề cảm thấy nhàm chán.
Khen hành vi cụ thể của bé
Khi bé làm tốt một việc nào đó, bố mẹ Nhật sẽ không nói câu "Con tôi giỏi quá" đều này sẽ làm bé trở nên tự phụ, không cố gắng ở những việc sau này. Họ chỉ khen những hành vị cụ thể mà bé đã làm được, chẳng hạn như "Con mẹ hôm nay tự xúc cơm ăn thật giỏi", "Ai mà tự thay quần áo giỏi thế nhỉ",...
Vì họ quan niệm rằng, khi các bé được khen về một hành động cụ thể thì ở những lần sau, bé sẽ thực hiện tốt hơn công việc đó và bố mẹ sẽ hài lòng, khen ngợi tiếp tục. Cha mẹ Nhật không ngại khen con nhưng họ khen rất cụ thể.
Kiên nhẫn với trẻ
Nhiều bố mẹ thường nóng tính, khó chịu khi con cái không nghe lời và thường mắc những sai lầm mà bố mẹ đã dạy bé trước đó. Các bé sẽ luôn có rất nhiều câu hỏi đôi khi là những câu hỏi rất ngây ngô hoặc hỏi đi hỏi lại một vấn đề. Vì thế, các bậc phụ huynh có thể sẽ không có tính nhẫn nại để trả lời những câu hỏi của con. Nhưng cha mẹ Nhật không ngại giải thích nhiều lần cho con họ ở một vấn đề.
Vì theo quan niệm của người Nhật trẻ em cần nhiều thời gian để thông thạo một việc nào đó và ít nhất là 3 tháng. Chẳng hạn, khi trẻ đã nhớ được chữ "a i u e o" thì phải mất ít nhất 3 tháng trẻ mới có thể đọc được chúng thành thạo. Thế nên, bố mẹ luôn rất sẵn lòng và kiên nhẫn về những câu hỏi của con.
Nuôi dưỡng con trong sự bình đẳng
Một trong những phương pháp dạy con theo kiểu Nhật nổi bật là nuôi dưỡng con cái trong sự bình đẳng. Tất cả trẻ em khi đến trường đều được đối xử bình đẳng. Không tồn tại tình trạng thiên vị, nâng đỡ, ưu ái. Dù trẻ thuộc tầng lớp quý tộc, vô cùng giàu có hay xuất thân bình thường. Điều này thể hiện rất rõ qua việc các con đến trường đều tự giác dọn dẹp. Tất cả các bạn học sinh đều biết và rất tự giác làm công việc của mình.
Nghiêm khắc trách phạt khi con làm sai
Người Nhật luôn có ý thức ngăn chặn tư tưởng “chỉ cần tốt cho mình là đủ” hay “không cần tuân thủ quy tắc”. Đối với những hành vi sai của trẻ, họ sẽ nghiêm khắc phê bình hay đưa ra hình phạt thích hợp. Và để làm được điều này, tất nhiên những người cha, người mẹ luôn gương mẫu trước tiên. Họ tuân thủ nghiêm túc các nguyên tắc và cho bé thấy điều đó. Một khi là người cha, người mẹ được con cái kính trọng và tin tưởng, bạn sẽ không gặp khó khăn khi thuyết phục con nghe lời.
Tạo cơ hội cho các bé vận động và tham gia các hoạt động tập thể
Bố mẹ Nhật cũng rất chú trọng vào việc tạo cơ hội cho các bé tham gia các hoạt động tập thể giúp bé rèn luyện thể chất và được vui chơi, giải trí với các bạn bè. Đối với trẻ lên 2, cha mẹ đã cho trẻ đi bộ đều đặn hàng ngày và họ chia nhỏ khoảng cách tập luyện thành những đoạn ngắn 10m, 20m mỗi ngày.
Bên cạnh đó, họ còn dẫn con đến những công viên tham gia các hoạt động tập thể ở đấy hay nhà trường sẽ tổ chức hoạt động tập thể cho các bé vì các hoạt động này sẽ hỗ trợ con phát triển sức khỏe, mạnh dạng giao lưu bạn bè và giúp bé phát triển các kỹ năng mềm cần thiết. Người Nhật luôn muốn con mình phát triển toàn diện cả về thể chất, trí tuệ và giao tiếp.
Theo V.K - Vietnamnet
