Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam - báo tin nhà thơ Giang Nam qua đời sáng 23/1 (nhằm mồng 2 Tết), hưởng thọ 94 tuổi.
"Ông đã chọn Tổ quốc và thơ ca làm lẽ sống của đời mình. Và suốt đời, ông đã đi trên con đường ấy. Không có bất cứ điều gì, không có thách thức nào có thể thay đổi con đường của ông.
Nhà thơ Giang Nam sống hiền như cây, kiên định như cây, mạnh mẽ như cây và nở hoa kết trái như cây trong gió bão. Xin cúi đầu vĩnh biệt ông, nhà thơ của bài thơ Quê hương bất diệt", Nguyễn Quang Thiều chia sẻ.
Nhà thơ Giang Nam tên thật là Nguyễn Sung, sinh năm 1929 trong một gia đình nhà Nho bình dân yêu nước ở làng Bình Trị, xã Ninh Bình, huyện Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa.
Ông tham gia hoạt động cách mạng từ trẻ, từng giữ các chức vụ như Phó Tổng thư ký Hội Văn nghệ Giải phóng miền Nam; Tổng biên tập Báo Văn nghệ; ủy viên Ban chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khóa II, III; Chủ tịch Hội Văn nghệ Phú khánh;...
Trong sự nghiệp của mình, Giang Nam viết nhiều bài thơ nhưng nổi tiếng nhất vẫn là bài Quê hương (sáng tác năm 1960). Tác phẩm được nhiều thế hệ người Việt Nam biết đến, yêu thích.
Bài thơ Quê hương được đưa vào giảng dạy trong chương trình đào tạo trung học phổ thông, từng được nhạc sĩ Phạm Trọng Cầu phổ nhạc.
Ông từng nhận giải Nhì Giải thơ của Tạp chí Văn nghệ năm 1961, Giải thưởng văn học nghệ thuật Nguyễn Đình Chiểu (1960-1965) của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam và Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2001.
Ngoài thơ, Giang Nam còn sáng tác văn xuôi, chủ yếu là truyện, truyện ngắn. Ông từng sử dụng một số bút danh khác như Châu Giang, Hà Trung, Lê Minh,... Thuở còn thơ ngày hai buổi đến trường *** Cách mạng bùng lên *** Hoà bình tôi trở về đây Hôm nay nhận được tin em Xưa yêu quê hương vì có chim có bướm
yêu quê hương qua từng trang sách nhỏ:
“Ai bảo chăn trâu là khổ?”
Tôi mơ màng nghe chim hót trên cao
Những ngày trốn học
đuổi bướm cầu ao
Mẹ bắt được
chưa đánh roi nào đã khóc
Có cô bé nhà bên
nhìn tôi cười khúc khích...
rồi kháng chiến trường kỳ
Quê tôi đầy bóng giặc
Từ biệt mẹ tôi đi
Cô bé nhà bên (có ai ngờ)
cũng vào du kích
Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích
mắt đen tròn (thương thương quá đi thôi!)
Giữa cuộc hành quân không nói được một lời
Đơn vị đi qua, tôi ngoái đầu nhìn lại
Mưa đầy trời nhưng lòng tôi ấm mãi...
với mái trường xưa, bãi mía, luống cày
Lại gặp em
thẹn thùng nép sau cánh cửa
vẫn khúc khích cười khi tôi hỏi nhỏ
Chuyện chồng con (khó nói lắm anh ơi!)
Tôi nắm bàn tay nhỏ nhắn ngậm ngùi
Em vẫn để yên trong tay tôi nóng bỏng
không tin được dù đó là sự thật
Giặc bắn em rồi quăng mất xác
chỉ vì em là du kích, em ơi!
Đau xé lòng anh, chết nửa con người!
có những ngày trốn học bị đòn roi
Nay yêu quê hương vì trong từng nắm đất
có một phần xương thịt của em tôi
