Có lẽ lâu lắm rồi hôm nay chúng tôi mới nhìn thấy đống lá tươi xanh được phơi trước nhà trong con hẻm ở ấp Long Đại xã Long Thành Bắc (H. Hòa Thành, Tây Ninh). Lá không nhiều được trải dài theo chiều ngang của căn nhà
Đám lá còn tươi phơi dưới nắng nóng.
Lá nón? Đúng đây là những tàu lá để chằm nón được phơi qua nhiều ngày nắng trước khi đưa vào khung. Ở đây là một hộ làm nón? những thắc mắc lởn vởn trong đầu và chỉ được giải mã khi chúng tôi gặp được chị chủ nhà.
Bằng nụ cười thật tươi, chị mời chúng tôi vào. Một đống lá khô đang nằm trong một góc nhà. Đối diện đống lá, trên chiếc xe đạp cũ kỹ một chùm quạt được kết bằng loại lá nón treo trên ghi đông, dường như chuẩn bị mang đi.
Kéo chiếc ghế mời chúng tôi rồi chị ngồi xuống bệt xuống sàn nhà bên cánh cửa. Mở chiếc khăn ủ đống lá đã ráo nước, chị rút ra một tàu rồi bắt đầu đan. Tay vừa đan, chị vừa kể, tôi đến với nghề nón từ năm lên 12 tuổi. Nhà nghèo, cả nhà sống bằng nghề chằm nón. Cha mất sớm, tôi phải nghỉ học rồi bám theo nghề. Được một thời gian, nghề chằm nón quá cực nên gia đình tôi chuyển sang nghề đan quạt. Lá chằm nón và lá đan quạt cùng một loại nên tôi cảm thấy không xa lạ gì.
Chị Bảy so lá trước khi đan.
Đôi tay của chị Bảy, Trần Thị Bảy 63 tuổi thoăn thoắt. Chị làm biên, chị bẻ góc, chị trải đều chiếc quạt trên nền nhà. Hình trái tim đã ló dạng. Chẳng mất chốc chiếc quạt đã xong. Đan quạt không nhiêu khê như chằm nón. Đơn giản, nhẹ nhàng, một ngày tôi có thể đan được gần 30 cây quạt.
Cầm chiếc quạt trên tay - nhìn chị tiếp tục đan - chúng tôi vẫn chưa hình dung ra được nỗi khó khăn của người thợ. Chị kể tiếp, sau khi bỏ nghề chằm nón, tôi đi học nghề đan quạt. Mất 6 tháng mới đan được. Mới nhìn vào ai cũng tưởng dễ - mà dễ thiệt - chị vừa nói vừa cười. Anh xem, đan thì dễ nhưng muốn có một cây quạt tròn vành, không méo không nghiên thi không dễ đâu. Tôi đã nhiều lần đan xong rồi phải tháo ra đan đi đan lại.
Những chiếc quạt được xếp sẵn trên xe.
Mỗi chiếc quạt chỉ cần một tàu lá. Giá mỗi tàu lá là 2000đ, cộng với công đan, vốn chiếc quạt khoảng 5.000đ. Sau vài ngày đan chị mang sản phẩm ra chợ giao cho mối bán lẻ với giá 9.000đ. Như vậy với năng suất mỗi ngày của chị gần 30 chiếc, chị cũng kiếm được đôi chút để sống qua ngày mà không nhờ vả vào con cái.
Chị Bảy sinh được một người con trai. Con vừa lên 2 thì chồng mất. Chị ở vậy và dùng 2 bàn tay miệt mài đan quạt nuôi con. Người con trai nay đã lớn, là thợ máy cho một gara ở TP. Tây Ninh. Chị cũng sắp có đứa cháu nội thứ 2.
Chị cho biết, cháu nhiều lần đề nghị tôi nghỉ không đan quạt nữa nhưng làm sao nghỉ được. Tôi yêu nghề này lắm. Thu nhập ít, nhiều người bỏ nghề nhưng tôi vẫn cố bám. Chính nhờ vào nghề này đã giúp tôi nuôi con khôn lớn.
Ở xóm này ngày xưa là xóm đan quạt. Trong con hẻm ngắn có đến gần 20 hộ làm nghề. Sau nhiều năm vật lộn với cuộc sống, nghề đan quạt không đáp ừng được nên nhiều người đã bỏ. Hiện tại nơi đây chỉ còn 3 hộ mà chị Bảy là người tích cực nhất. Hai hộ kia chỉ làm cầm chừng.
Những chiếc quạt đã đan xong.
Chị Bảy say sưa với công việc đan quạt
'Điều tôi lo nhất là hiện nay nguyên liệu rất khan hiếm. Lá mật cật - loại lá làm quạt, làm nón không còn nhiều. Có khi phải mua lá từ Campuchia nên giữ được nghề vô cùng khó khăn. Mặt khác, trên thị trường quạt điện quá rẻ và dễ mua nên ít người còn mặn mà với chiếc quạt đan tay này. Nhưng dù thế nào đi nữa, tôi vẫn phải giữ lấy để trả nghĩa cái nghề đã nuôi mẹ con tôi.
Giờ thì con đã lớn, mỗi ngày kiếm được chút ít cũng đủ qua bữa, khỏi phiền đến con. Quan trọng nhất là đan quạt vẫn nhàn nhã, còn hơn bán vé số vất vả nắng mưa', chị Bảy trải lòng với chúng tôi.
Trần Chánh Nghĩa
Đã đăng trên VietNamNet ngày 19/12/2019
https://vietnamnet.vn/vn/doi-song/song-la/gia-dinh-nang-long-voi-nghe-dan-quat-o-tay-ninh-599884.html?fbclid=
.jpeg "Tình yêu bình dị trong tiệm mát-xa ở Tiền Giang")
