Trong vụ kiện chống độc quyền lớn nhất suốt hơn hai thập kỷ tại Mỹ, một thẩm phán liên bang đã ra phán quyết Google độc quyền bất hợp pháp trên thị trường tìm kiếm Internet. Theo Bộ Tư pháp Mỹ, năm 2021, “ông lớn” này đã trả 26 tỷ USD để trở thành công cụ tìm kiếm mặc định trên thiết bị di động và trình duyệt web.
Thẩm phán Amit Mehta cho biết trong phán quyết dài 286 trang rằng các thỏa thuận phân phối của Google làm giảm cơ hội cạnh tranh của đối thủ. Kết quả vụ kiện không chỉ ảnh hưởng đến Google hay công ty mẹ Alphabet, mà còn tác động không nhỏ tới hàng loạt các hãng công nghệ khác.
Những người chiến thắng
Trong khi Bộ Tư pháp là người chiến thắng rõ ràng, Ủy ban Thương mại Liên bang (FTC) - hiện đang bị lôi kéo vào các vụ kiện với các công ty công nghệ lớn khác như Apple và sẵn sàng điều tra chống độc quyền Nvidia, Microsoft và OpenAI - cũng có thể được hưởng lợi từ vụ kiện, theo George Hay, Giáo sư luật cao cấp tại Đại học Cornell. Những năm 1990 và 2000, cơ quan quản lý mất nhiều năm để trấn áp sự gia tăng nhanh chóng của độc quyền công nghệ.
Còn Adam Kovacevich, cựu Giám đốc chính sách Google kiêm sáng lập liên minh công nghệ Chamber of Progress, nói với Fortune rằng công nghệ sẽ tiếp tục thắng lớn, trong đó nhiều khả năng Microsoft là người chiến thắng lớn nhất.
"Vấn đề của các cuộc ‘thập tự chinh’ chống độc quyền công nghệ lớn là nhiều lần, người thắng lớn lại là một hãng công nghệ lớn khác", ông nói.
Theo kết quả của vụ kiện, Google có thể bị cấm tham gia các giao dịch mặc định, để ngỏ cánh cửa cho các công cụ tìm kiếm khác. Do sức mạnh và ảnh hưởng của Microsoft trong ngành công nghiệp - với mức vốn hóa thị trường 3 nghìn tỷ USD - họ sẽ không gặp vấn đề gì khi đảm bảo công cụ tìm kiếm Bing của mình trở thành mặc định trên một số nền tảng chính, Kovacevich lập luận.
Microsoft không che giấu điều này. CEO Satya Nadella đã làm chứng trong vụ kiện chống độc quyền của Google vào năm 2023 và cho biết việc đạt được thỏa thuận với Apple để thay thế Google khó khăn như thế nào. Dù Bing không có nền tảng người dùng mạnh mẽ như Google, Nadella cam kết có thể đầu tư nhiều hơn vào công cụ tìm kiếm.
Đây cũng là một thắng lợi mang tính biểu tượng cho Microsoft, công ty mà 23 năm trước đã thua trong vụ kiện chống độc quyền lớn cuối cùng của liên bang. Năm 2000, Bộ Tư pháp phán quyết Microsoft vi phạm luật chống độc quyền thông qua các hạn chế đối với các nhà sản xuất PC. Nhưng nhà sản xuất Windows đã không bị ảnh hưởng: Sau khi George W. Bush trở thành Tổng thống vào năm 2001, công ty đã có cơ hội dàn xếp vụ kiện. Microsoft tránh được kết cục chia đôi theo yêu cầu ban đầu của thẩm phán.
Luther Lowe, người đứng đầu chính sách công tại công ty tăng tốc khởi nghiệp Y Combinator, tin rằng các biện pháp khắc phục sắp tới có thể mang lại lợi ích cho các startup trước đây không thể cạnh tranh với nguồn lực khổng lồ của Google. Theo đó, phán quyết có khả năng giảm sức mạnh của “người gác cổng” Google và dẫn đến cạnh tranh sòng phẳng hơn trong tìm kiếm và quảng cáo kỹ thuật số.
Kovacevich dường như không đồng tình. Ông cho rằng các công ty công nghệ nhỏ hơn như DuckDuckGo thiếu nguồn vốn như của Microsoft và Google, sản phẩm của họ đơn giản là không mạnh hoặc thân thiện với người dùng.
"Nhưng làm thế nào để bạn buộc người tiêu dùng lựa chọn một công cụ tìm kiếm kém hơn”, Kovacevich nói.
Trong tuyên bố với Fortune, DuckDuckGo hoan nghênh quyết định của Bộ Tư pháp: “Google sẽ làm bất cứ điều gì có thể để cản trở sự tiến bộ. Đó là lý do tại sao chúng tôi hy vọng sẽ thấy một phiên tòa mạnh mẽ, thực sự đào sâu vào tất cả các chi tiết, đề xuất một loạt các biện pháp khắc phục thực sự hiệu quả và thành lập một cơ quan giám sát để quản lý chúng".
Những kẻ thua cuộc
Phán quyết trong vụ kiện có thể có tác động lớn đến Samsung và Apple, những công ty đặt Google làm công cụ tìm kiếm mặc định. Apple được trả 20 tỷ USD chỉ riêng trong năm 2022 để Google làm thanh tìm kiếm mặc định của Safari. Thẩm phán Mehta lập luận trong phiên điều trần rằng những thỏa thuận đó gây bất lợi cho cạnh tranh. Sau phán quyết, tương lai của các giao dịch này vẫn chưa rõ ràng.
Tuy nhiên, theo Kovacevich, người thua cuộc lớn nhất nhiều khả năng là Mozilla. Khi người dùng nhập các truy vấn tìm kiếm vào trình duyệt Firefox của Mozilla, nó sẽ định tuyến lại đến Google. Thỏa thuận của Mozilla với Google cực kỳ béo bở, đóng góp tới 510 triệu USD trong tổng doanh thu 593 triệu USD, theo báo cáo tài chính 2021-2022.
Công ty cũng phụ thuộc rất nhiều vào sự tham gia của Google trong các cuộc chiến đấu thầu về các thỏa thuận mặc định. Nếu Google vắng mặt, các ứng cử viên thay thế như Microsoft ít có động lực bỏ ra nhiều tiền cho các nền tảng, dẫn đến giá thầu thấp hơn và doanh thu ít hơn cho Mozilla.
Mozilla cho biết họ đang xem xét chặt chẽ vụ việc để đánh giá tác động của nó đối với công ty.
Với những thay đổi tiềm năng của công cụ tìm kiếm mặc định, người dùng đã quen với Google sẽ trở nên thất vọng với các công cụ thay thế khác và rời bỏ hoàn toàn. Đã từng có tiền lệ như vậy. Năm 2014, Mozilla chuyển công cụ tìm kiếm mặc định Firefox từ Google sang Yahoo như một phần của thỏa thuận 5 năm trị giá 375 triệu USD. Tuy nhiên, chất lượng mờ nhạt của Yahoo đẩy người dùng tránh xa Firefox. CEO Mozilla Mitchell Baker gọi đây là một vụ đặt cược "thất bại" và vào cuối năm 2017, công ty trở lại với Google.
Theo Fortune, việc xác định người thắng và kẻ thua thực sự của vụ kiện sẽ mất nhiều tháng. Chủ tịch các vấn đề toàn cầu Google Kent Walker cho biết sẽ kháng cáo phán quyết. Phiên điều trần riêng của Bộ Tư pháp để thảo luận về các biện pháp khắc phục dự kiến diễn ra vào tháng 9. Cho đến lúc đó, Google "không có động lực thực sự để thay đổi hành vi”, theo Giáo sư Hay.
(Theo Fortune, Bloomberg)
