Thị trấn Cát Thành (xưa là Cát Chử) là quê hương của chiếc bánh rang và cũng là nơi làm và giữ gìn nghề truyền thống này. Bánh rang được tạo nên từ những nguyên liệu bình dị của miền quê nông nghiệp là gạo nếp và khoai sọ. Điều đặc biệt của chiếc bánh này nằm ở việc trộn lẫn giữa các nguyên liệu để bánh có độ mềm, dẻo, bùi. Nếu trộn sai tỷ lệ hoặc người làm nghề thiếu kinh nghiệm thì sẽ rất dễ dẫn đến tình trạng bánh làm ra bị nhạt, bị hôi, khô và sạn.
Bánh rang Cát Thành (Nguồn: Phóng viên)
Để làm ra được mẻ bánh, đầu tiên, gạo nếp được lựa chọn kỹ rồi ngâm qua đêm khoảng 10 tiếng, sau đó vớt ra những chiếc nồi hơi lớn để đồ. Trước khi đồ, gạo sẽ được trộn với khoai sọ nghiền nhỏ với một tỷ lệ vừa phải, giúp bánh dẻo hơn, mềm hơn. Sau khi đồ lần 1, cơm được đổ ra để cho thật nguội, sau đó lại cho vào nồi để đồ lên một lần nữa nhằm đạt tới độ dẻo nhất định.
Sau khi đồ lần 2, cơm được đổ ra ngoài để nguội dàn thành mảng lớn và được cắt thành những miếng bánh hình vuông, hình chữ nhật có độ dày khoảng 4-5cm. Những miếng bánh được cắt xong sẽ mang ra phơi nắng từ 3-4 lần, tuy nhiên phải chú ý bánh không được phơi lúc trời nắng rát quá hoặc quá mát. Bánh phơi xong được cất đi từ 3-4 ngày, sau đó mới được đem ra rán nổi trong mỡ rồi trộn bánh với mật mía chưng và cuối cùng là lăn trong vừng để tạo lớp vỏ bánh hoàn chỉnh.
Bánh rang Cát Thành (Nguồn: Sưu tầm)
Một chiếc bánh rang với lớp vừng phủ đều, không quá dày, cầm trên tay thấy xốp, khi ăn thấy mềm, thơm, ngậy, bùi thì mới đạt tiêu chuẩn. Khi thưởng thức bánh rang kèm với tách trà nóng hổi, người ăn sẽ cảm nhận được vị bùi thơm của vừng, vị ngọt của mật, của gạo nếp, khoai sọ. Biết bao công phu, tỉ mỉ của người làm bánh nhưng một túi bánh rang 500gr có giá thành khá rẻ, chỉ vài chục nghìn đồng.
Thu nhập ít, thời gian dành cho việc làm bánh thì lại nhiều nhưng người dân nơi đây vẫn giữ gìn nghề làm bánh rang truyền thống. Nghề không chỉ là kế sinh nhai mà còn là nét đẹp văn hoá truyền thống, giữ hương vị cổ truyền của quê hương.
