"Mới được chỉ chỗ xem tử vi mà hết hồn, sao có thể nói ĐÚNG đến thế chứ. Xem không mất tiền đâu nhưng mà nói CHUẨN quá. Ai cần em chỉ chỗ cho nhé". Dòng trạng thái (status) này xuất hiện liên tục trong ít ngày gần đây trên trang cá nhân của một số nghệ sĩ Việt.
Dễ dàng nhận thấy người đăng bài gần như chẳng cần phải suy nghĩ gì nhiều, chỉ cần sửa đôi chút về đại từ nhân xưng nhưng vẫn thu hút được vô số người quan tâm, tương tác (bày tỏ cảm xúc, chia sẻ, bình luận). Đáng chú ý là phía dưới mỗi bài đăng đều đính kèm đường link dẫn đến một cửa hàng online bán đồ phong thủy.
Thông thường, công chúng không lạ gì việc các nghệ sĩ "review" (đánh giá, nhận xét) về những loại hình sản phẩm, dịch vụ như mỹ phẩm, đồ ăn, tour du lịch, khách sạn… Đây cũng là một cách làm truyền thông thường thấy. Tuy nhiên, "dẫn mối" đến việc xem tử vi một cách lộ liễu như các sao Việt kể trên khiến nhiều người không khỏi ngán ngẩm.
Hàng loạt trang cá nhân của một số diễn viên, người nổi tiếng cùng quảng cáo xem phong thủy miễn phí (Ảnh chụp màn hình).
Trong thực tế, việc bói toán, xem tử vi được rất nhiều người quan tâm, có người mê tín nhưng cũng có người xem như một nhu cầu giải trí. Chính vì vậy, khi được chỉ chỗ "coi tử vi" thì rất nhiều người tò mò, đã vậy lại còn miễn phí và được chính các "ngôi sao" giới thiệu nên thông tin lan truyền càng nhanh chóng.
Trang cá nhân trên mạng xã hội của một người bình thường chỉ là vài chục đến vài trăm hoặc vài nghìn người theo dõi (followers), nhưng với nghệ sĩ thì số lượng người theo dõi lên đến hàng trăm nghìn, hàng triệu. Chính vì vậy, việc giới thiệu, quảng bá dịch vụ sản phẩm cũng là một kênh thu nhập không nhỏ với những người nổi tiếng.
Hiện chưa có thông tin nào khẳng định việc các nghệ sĩ "dẫn mối" xem bói, xem tử vi nhằm thu lợi không chính đáng song việc này đặt ra nhiều vấn đề đáng bàn.
Với người nghệ sĩ thì danh tiếng là một trong những điều quan trọng nhất. Vì vậy, nếu họ hoạt động truyền thông theo hướng "nhắm mắt làm bừa", giới thiệu dịch vụ, sản phẩm không đủ tiêu chuẩn, gây thiệt hại cho người dùng hoặc vi phạm luật thì đó sẽ là con đường ngắn nhất làm mất uy tín, ảnh hưởng đến danh tiếng.
Còn nhớ, vào giữa năm ngoái, hàng loạt nghệ sĩ, người nổi tiếng đồng loạt đăng tải thông tin về một mã tiền ảo trên trang cá nhân và sau đó đã phải hứng chịu chỉ trích rất gay gắt từ cộng đồng và giới chuyên gia.
Thế nên, cũng có một số nghệ sĩ suốt một đời hành nghề nhưng không nhận đóng quảng cáo. Ví dụ như ở Trung Quốc có diễn viên Lý Bảo Điền (người thủ vai Tể tướng Lưu gù) từng nói, ông từ chối quảng cáo về thuốc vì bản thân ông "chưa dùng thuốc đó bao giờ, sao dám giới thiệu cho khán giả, nhỡ làm hại người ta thì sao". Hay như ở Việt Nam, nghệ sĩ Giang Còi suốt 30 năm không hề đóng quảng cáo vì anh ý thức đó là đang mang hình ảnh, uy tín của mình ra để mời gọi người dân mua hàng của doanh nghiệp.
Trở lại với sự việc nhiều nghệ sĩ giới thiệu "thầy" xem tử vi trên trang cá nhân, đã có những tài khoản phản ánh bị biến thành "gà" nghe theo chỉ dẫn. Cụ thể, những người này cho biết, cứ tưởng xem tử vi miễn phí nhưng thực chất họ đều mất phí để mua sản phẩm là vòng, dây phong thủy với giá "chát" trong khi việc chính là xem tử vi lại rất hời hợt, qua loa. Thậm chí, có người còn được thầy báo "hạn này hạn kia", cần phải dâng lễ giải hạn và kết quả cuối cùng vẫn là sự gợi ý mua đồ phong thủy.
Như vậy, việc giới thiệu địa chỉ xem tử vi chỉ đơn thuần là "ngụy trang" cho hoạt động dẫn mối cho một cửa hàng bán trang sức phong thủy với giá cả mơ hồ, có dấu hiệu của lừa đảo. Chưa kể, qua phản ánh của nhiều tài khoản mạng xã hội thấy rằng, hoạt động của "thầy tử vi" và cửa hàng phong thủy có dấu hiệu cố tình hù dọa, thao túng về mặt tâm lý để lừa đảo, gây thiệt hại cho người khác.
Luật sư Trần Xuân Tiền, Trưởng văn phòng Luật sư Đồng Đội (Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội), khẳng định trên Dân trí, hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin cổ súy các hủ tục, mê tín, dị đoan là vi phạm các quy định về trách nhiệm sử dụng dịch vụ mạng xã hội; trang thông tin điện tử được thiết lập thông qua mạng xã hội; mức xử phạt hành chính từ 10-20 triệu đồng.
Về đạo lý, việc dựa trên sức ảnh hưởng, độ nổi tiếng của mình để đánh vào tâm lý mê tín dị đoan của người khác là không thể chấp nhận, và nếu trục lợi trên hành vi đó thì rõ ràng cần phải bị xử lý theo pháp luật.
Qua sự việc này, thiết nghĩ các cơ quan chức năng cần vào cuộc làm rõ vi phạm nếu có, đồng thời đưa ra khuyến cáo, quy định phù hợp để không xảy ra tình trạng đồng loạt "lùa gà" cho thầy tử vi.
Tình cảm yêu mến, hâm mộ tài năng của nghệ sĩ là đáng quý, đáng trân trọng, tuy nhiên, người hâm mộ cũng cần tỉnh táo hơn khi ủng hộ thần tượng (hay nói theo ngôn ngữ giới trẻ ngày nay là "đu idol"). Ủng hộ nghệ sĩ không đồng nghĩa với cổ súy cho cái sai và bị lợi dụng về mặt tinh thần, vật chất một cách phi lý.
Với thời đại "dữ liệu lớn" - thông tin và tri thức mở, dân trí sẽ ngày một cao thì các nghệ sĩ nên cẩn trọng hơn trong từng lời nói, hành động, không nên mạo hiểm với những chiêu trò trên mạng xã hội, bởi "kiếm củi ba năm đốt một giờ", "mua danh ba vạn, bán danh ba đồng"!.
