Tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov lẽ ra đã thuộc về Hải quân Ukraine nếu không có 'cuộc giải thoát' vô tiền khoáng hậu khi đó.
Tuần dương hạm hạng nặng mang máy bay (tàu sân bay) Dự án 1143.5 mang tên "Đô đốc Hạm đội Liên Xô Kuznetsov" chính thức hoạt động vào ngày 20/1/1991 trong Hạm đội Phương Bắc.
Con tàu được khai sinh bởi các chuyên gia thuộc Phòng thiết kế Nevsky. Chiến hạm từng mang nhiều tên gọi, lúc đầu là "Liên Xô", khi khởi đóng là "Riga", khi hạ thủy trở thành "Leonid Brezhnev", trong quá trình thử nghiệm đổi sang "Tbilisi". Và ngày 4/10/1990, nó chính thức được đặt tên để vinh danh Đô đốc huyền thoại - Anh hùng Liên Xô Nikolai Gerasimovich Kuznetsov.
Con tàu được đóng tại xưởng đóng tàu Nikolaev bên bờ Biển Đen, nó được thiết kế chở chiến đấu cơ Su-27, Su-25 và MiG-29 trên boong.
 |
| Nga giành lại tàu sân bay Kuznetsov một cách đầy ngoạn mục. Nguồn: RIA Novosti |
Trong tháng 11/1991, con tàu vẫn ở tại cảng Sevastopol. Khi đó, Ukraine đã tuyên bố độc lập khỏi Liên Xô. Và Chủ tịch Verkhovna Rada (Quốc hội đơn viện của Ukraine) - ông Leonid Kravchuk thông báo trong một bức điện rằng con tàu là tài sản của nước này.
Tuy nhiên vào thời điểm đó, Thuyền trưởng hạng nhất (Đại tá - sau này là Phó Đô đốc) Viktor Yarygin - chỉ huy đầu tiên của tàu, cho rằng, cuộc trưng cầu về nền độc lập chưa diễn ra theo đúng quy cách và chưa có phân chia tài sản rõ ràng. Ông quyết định tuân theo mệnh lệnh từ chỉ huy Hạm đội Phương Bắc, khi đó là Chuẩn Đô đốc Yuri Ustimenko. Sau đó, không chiếu đèn định vị, trong bóng tối, "Đô đốc Kuznetsov" bắt đầu rời Sevastopol và hướng đến Severodvinsk.
“Đó là khoảng thời gian khủng khiếp. Lúc đó 'Đô đốc Kuznetsov' đang ở Sevastopol. Chỉ còn vài giờ nữa là Liên Xô tan rã. Mọi người đều hiểu rằng thời gian không còn nhiều. Rõ ràng nếu con tàu không rời đi thì đã chấm dứt sự phát triển của hàng không hải quân Nga" - chuyên gia quân sự, Thuyền trưởng cấp 1 dự bị Vasily Dandykin đã chia sẻ với RIA Novosti.
"Vào thời điểm đó, Trung đoàn tiêm kích hạm 100 thuộc Trung tâm Hàng không hải quân đóng tại Saki dưới sự chỉ huy của phi công Timur Apakidze - người đóng vai trò quan trọng trong việc bảo quản tàu tuần dương chở máy bay 'Đô đốc Kuznetsov' như một phần của Hải quân Nga" - chuyên gia cho biết thêm.
"Khi 'Đô đốc Kuznetsov' rời Crimea, các phi công đã có hy vọng. Sau đó hầu hết bọn họ phục vụ trong Hạm đội Phương Bắc, tuy nhiên một số người còn lại thề trung thành với Ukraine. Nhưng số phận của họ trở nên bi thảm khi phải nghỉ việc sau đó ít lâu”, ông Dandykin nói.
Các gia cho rằng, nếu "Đô đốc Kuznetsov" ở lại Ukraine, nó sẽ phải chịu đựng số phận của các tàu tuần dương cùng lớp là "Kiev" và "Varyag", khi bị bán cho Trung Quốc hoặc tháo dỡ làm sắt vụn.
“Công lao to lớn của việc giành lại tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov nên coi là một kỳ tích mà các thủy thủ và quân nhân Nga đã làm được vào năm 1991. Nhiều chỉ huy từng phục vụ vào thời điểm đó sau này đã lên các vị trí cao hơn".
"Năm nay kỳ tích của quân đội ta tròn 30 tuổi. Đây là một trong những thời khắc quan trọng nhất trong lịch sử của Hải quân Nga. Chúng ta cần nói chuyện và nhắc nhở nhau về điều này"- ông Dandykin nhấn mạnh.
