Liên Xô từng phát triển máy bay “Ngày tận thế”
Hiện vẫn chưa rõ thời điểm các máy bay “Ngày tận thế” mới được biên chế cho Quân đội Nga. Tuy nhiên, một số nguồn tin từ Bộ Quốc phòng Nga khẳng định, Quân chủng Không quân-vũ trụ Nga sẽ nhận ít nhất 2 máy bay “Ngày tận thế” trong vài năm tới, còn chiếc thứ 3 có thể được bàn giao bổ sung theo tùy theo yêu cầu thực tế.
Chương trình hoán cải máy bay “Ngày tận thế” được Quân đội Nga thực hiện với mật danh “Link-3S”. Theo chương trình này, trên khoang của máy bay vận tải quân sự được trang bị hệ thống chỉ huy trên không có khả năng điều khiển khả năng phóng tên lửa chiến lược trên bộ, trên tàu ngầm trong phạm vi 6.000km. Chương trình “Link-3S” lần đầu tiên được biết tới vào tháng 10-2020. Giới chức quân sự Nga kỳ vọng, máy bay “Ngày tận thế” sẽ giúp nâng cao đáng kể khả năng phản ứng của lực lượng chiến lược Nga trong tình huống khẩn cấp.
 |
 |
| Những hình ảnh đầu tiên về máy bay "Ngày tận thế" của Nga được công khai. |
Thực tế, ngay từ thời Liên Xô, các máy bay “Ngày tận thế” đã được phát triển. Trong cuối những năm 1980, Liên Xô từng duy trì khoảng 4 máy bay chỉ huy lực lượng hạt nhân trên không trên cơ sở máy bay IL-80. Chúng được biết tới với tên gọi “Sản phẩm 65s” và mang biệt danh NATO là Maxdome. Các trung tâm chỉ huy cấp chiến lược trên không này có nhiệm vụ sơ tán các nguyên thủ quốc gia khi xảy ra chiến tranh hạt nhân. Thiết kế và đặc điểm kỹ-chiến thuật của dòng máy bay Maxdome được coi là bí mật quốc gia khi nó có khả năng sống sót và bảo vệ phi hành đoàn trước ảnh hưởng sóng xung kích và phóng xạ từ các vụ nổ hạt nhân.
Tuy nhiên có một câu chuyện rất đặc biệt về máy bay Maxdome là chúng từng bị kẻ trộm viếng thăm dù được bảo vệ rất kỹ càng. Hồi tháng 12-2020, trong quá trình nâng cấp tại cơ sở không quân chiến lược tại Taganrog, kẻ trộm đã đột nhập và lấy cắp 30 khối thiết bị của máy bay. Sự việc được phát hiện sau đó, nhưng kẻ trộm vẫn chưa bị bắt giữ.
Câu trả lời đối với chiến lược hạt nhân mới của Mỹ
Giới chuyên gia quân sự nhận định, Nga phát triển và triển khai máy bay “Ngày tận thế” chính là đối trọng với dòng phương tiện tương tự của Mỹ. So với các trung tâm chỉ huy mặt đất, việc bố trí trạm chỉ huy chiến lược di động trên máy bay có vai trò sống còn trong chiến tranh hạt nhân. Việc này có thể giúp các lực lượng chỉ huy có thể thoát khỏi các đòn tấn công hạt nhân phủ đầu và có đòn giáng trả phù hợp. Cùng với đó, việc theo dõi và phát hiện các trung tâm chỉ huy chiến lược trên không này không hề dễ dàng.
Hồi tháng 5-2019, kênh truyền hình Mỹ CNBC đã giới thiệu những hình ảnh đầu tiên về bố trí trong khoang của máy bay “Ngày tận thế” của Mỹ là E-4B Nightwatch. Chúng là biến thể đặc biệt sửa đổi từ khung thân máy bay hành khách Boeing 747-200; ra đời nhằm thay thế vai trò của những chiếc EC-135J của Không quân Mỹ. Phương tiện chuyên chở đặc biệt này vượt trội hơn rất nhiều so với các phiên bản Boeing E-4 hoặc E-4A, giúp nó đảm trách hoàn hảo nhiệm vụ trong trường hợp nước Mỹ hứng chịu cuộc tấn công hạt nhân tổng lực.
 |
| Máy bay "Ngày tận thế" Boeing E-4B. |
Hiện tại, Không quân Mỹ chỉ có 4 chiếc Boeing E-4B hoạt động. Chúng được triển khai tại nhiều căn cứ không quân khác nhau và hoạt động của chúng luôn được giữ bí mật. Đánh giá về vai trò của các máy bay Boeing E-4B, phát ngôn viên Không quân Mỹ, Đại tá Patrick Ryder, khẳng định: "Máy bay Boeing E-4B đóng vai trò như một trung tâm chỉ huy trên không của nước Mỹ và là thành phần quan trọng trong mạng lưới chỉ huy tối cao do Tổng thống, Bộ trưởng Quốc phòng và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ đứng đầu".
Các máy bay E-4B đều có trang bị rất đặc biệt giúp nó sống sót được kể cả trong các cuộc tấn công bằng vũ khí hạt nhân. Kết cấu khung vỏ đặc biệt giúp máy bay E-4B chống lại tác động của xung điện từ và hệ thống điện của máy bay được thiết kế để hỗ trợ các phương tiện liên lạc tân tiến trong tình huống khẩn cấp.
Trước thông tin Nga cũng đang chế tạo máy bay “Ngày tận thế”, ngày 26-5, phát ngôn viên Không quân Mỹ John Kirby đã chia sẻ hình ảnh của một máy bay E-4B Nightwatch đang thực hiện tiếp liệu trên không trên trang Twitter cá nhân.
TUẤN SƠN (tổng hợp)
