Cuối tháng 8 đến tháng 9 - 10 hàng nằm là thời điểm mà những người yêu thích món cốm nếp rộn ràng. Bởi đây là thời điểm đã có cốm Tú Lệ - tinh hoa ẩm thực của núi rừng Tây Bắc.
Mùa thu với hương cốm. Cốm Tú Lệ có màu rất đẹp mắt.
Cốm dẻo thơm là món ăn yêu thích của rất nhiều người.
Cốm Tú Lệ của sản phẩm của đồng bào dân tộc Tú Lệ thuộc huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Thung lũng Tú Lệ rộng gần 3.000 ha, được bao quanh bởi 3 dãy núi nổi tiếng: Khau Phạ, Khau Song và Khau Thán. Đây là một trong những điểm thu hút đông đảo khách du lịch vào mỗi mùa lúa chín với những ruộng lúa bậc thang đẹp như tranh.
Mùa thu này, đi trên đường Quốc lộ 32 từ Nghĩa Lộ lên Mù Cang Chải, bạn sẽ đi ngang qua xã Tú Lệ. Tại đây, bạn sẽ nhìn thấy cảnh đồng bào người Thái đang giã cốm.
Do khí hậu, thổ nhưỡng, nguồn nước… nên hạt lúa nếp ở Tú Lệ có chất lượng rất cao.
Hạt cốm chắc mẩy.
So với cốm ở những vùng khác, hạt cốm Tú Lệ tròn mẩy, thơm ngon hơn. Đặc biệt, hạt cốm có màu xanh ngắt rất đẹp mắt. Bởi, Tú Lệ là vùng núi cao, quanh năm khí hậu mát mẻ, thổ nhưỡng, nguồn nước của nơi đây cũng đặc biệt hơn, cây lúa được nuôi dưỡng tốt, hạt nếp khi chế biến thành cốm có hương vị cốm rất đặc trưng.
Ngày nay, dù nhịp sống đã hiện đại hơn nhưng người Tú Lệ vẫn làm cốm theo kiểu cũ. Đầu tiên là lúa nếp gặt về sẽ được chế biến ngay trong ngày, không để sang hôm khác. Sau đó, lúa được ngâm trong nước lạnh, bỏ hạt lép, chỉ chọn hạt mẩy.
Công đoạn tiếp theo là rang lúa trong một chiếc chảo lớn với độ lửa vừa phải. Đây là khâu quan trọng, bởi nếu lửa to quá thì hạt cốm sẽ bị cứng, lửa non quá lại thiếu độ dẻo. Lúa được rang xong sẽ cho vào cối giã và sảy vỏ. Tất cả các khâu đều được người dân làm thủ công.
Rang cốm trong khoảng 30 phút với mức lửa vừa phải.
Dù giá cốm Tú Lệ đắt hơn một chút nhưng luôn được người mua ưu tiên lựa chọn. Vào mùa, giá lẻ cốm khoảng 160.000-180.000 đồng/gói 0,5kg. Nếu mua tận nơi hoặc mua online do chính người bản địa bán thì sẽ rẻ hơn (ở mức 120-130.000 đồng) bởi hiện nay người Tú Lệ cũng đẵ bắt kịp xu thế bán hàng qua mạng.
Ngày nay cốm Tú Lệ được hút chân không thành từng túi nên rất tiện lợi.
“Cốm Tú Lệ đầu mùa ăn dẻo dính rang luôn, mà thơm nức mùi lúa non. Năm nào đến cuối vụ nhà mình cũng mua khoảng 3kg để tích trữ, trong mùa thì ăn hết là mua”, chị Minh Ngọc, Hà Nội cho biết.
Thời điểm này cũng là mùa Trung thu rộn ràng. Cốm Tú Lệ còn được những chị em nội trợ lựa chọn làm nhân bánh Trung thu. Bánh nhân cốm dừa thơm dẻo trở thành món yêu thích của nhiều người trong những năm gần đây.
Chị Nguyễn Mai Hoa, chủ tiệm bánh online khá có tiếng tại Hà Nội cho biết năm nay, chị vừa đặt một mẻ cốm Tú Lệ để làm nhân bánh Trung thu. Chị Mai Hoa chia sẻ: “Cốm Tú Lệ hạt tròn màu xanh đậm đẹp nên mình nghĩ lên nhân bánh cũng rất đẹp, mới rao thôi nhưng tiệm mình đã có khá nhiều khách đặt mua cốm và bánh nhân cốm”.
Xôi cốm Tú Lệ không chỉ thơm ngon mà màu sắc cũng rất đẹp.
Ngoài việc ăn trực tiếp, làm nhân bánh, cốm Tú Lệ cũng được chế biến thành nhiều món ngon khác như chả cốm, chè cốm, cốm xào dừa, sữa chua cốm, phô mai que kẹp cốm. Mỗi món ăn đều rất mùa thu.
