Mùa sinh sản, kiến ba khoang xuất hiện tấn công nhiều người

Nhiều người bị đau đớn vì trợt loét

Theo thống kê của Bệnh viện Da Liễu Trung ương, từ tháng 6 đến tháng 9/2022, có khoảng 900 bệnh nhân bị viêm da kích ứng đến khám, trong đó viêm da do tiếp xúc với kiến ba khoang chiếm gần một nửa.

Tại các quận, huyện trên địa bàn TP.HCM và Hà Nội thời gian gần đây xuất hiện nhiều kiến ba khoang, đặc biệt vào khoảng thời gian từ chập tối trở đi.

Các bác sĩ cho hay, hiện đang là mùa sinh sản của kiến ba khoang nên loài côn trùng này xuất hiện nhiều hơn. Kiến ba khoang ưa thích ánh sáng đèn ban đêm nên bay vào trong nhà theo ánh đèn, đậu vào quần áo, khăn mặt, giường chiếu, chăn màn. Khi vô tình tiếp xúc phải chất độc trong cơ thể của kiến, bệnh nhân sẽ bị tổn thương da.

Chị L.T.V. (19 tuổi, Hà Nội) bị bỏng rát vùng kín do bị kiến ba khoang cắn. Nghĩ nấm, chị V. lấy thuốc cũ để bôi vào vùng tổn thương. Tuy nhiên, bệnh không những không đỡ mà các tổn thương ngày càng nặng nề, trợt loét, đau đớn khiến chị V. phải tới Bệnh viện Da liễu Trung ương thăm khám.

Theo chị V. gần đây, tại chung cư nơi mình sống cũng có rất nhiều người bị sưng rát, trợt loét da do kiến ba khoang.

Tương tự, chị T.H. (Hà Đông, Hà Nội) cho biết, buổi sáng ngủ dậy, chị thấy hơi nóng rát ở vùng gò má, gần sát mắt. Khi rửa mặt, soi gương thì thấy có vệt đỏ như vết zona.

Chị đã ra cửa hàng mua thuốc về dùng nhưng không thấy đỡ mà vết thương ngày càng có nhiều mụn mủ màu trắng rồi sau đó vỡ ra, trợt da. Lo sợ vì tổn thương ở gần mắt, chị tới bệnh viện thăm khám thì được xác định viêm da tiếp xúc do tiếp xúc với kiến ba khoang.

Độc tố kiến ba khoang rất mạnh

Bác sĩ Lê Ngọc Duy - phụ trách Trung tâm Cấp cứu và Chống độc Bệnh viện Nhi Trung ương - cho biết kiến ba khoang là loại côn trùng nguy hiểm. Độc tố trong kiến ba khoang mạnh gấp 12-15 lần nọc rắn hổ, khi tiếp xúc với chất gây độc của kiến ba khoang nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nặng.

Kiến ba khoang (một số nơi còn gọi là kiến khoang, kiến kim, kiến lác, kiến gạo, kiến cong…) là loài côn trùng có màu là các khoang đen – vàng cam xen kẽ, có thân mình thon, dài như hạt thóc, dài 1 – 1,2cm, ngang 2 – 3mm, kiến có 3 đôi chân, 2 đôi cánh, một đôi cánh dài mỏng trong suốt gấp lại gọn gàng và dấu bên dưới đôi cánh cứng ngắn, bay và chạy rất nhanh.

Kiến ba khoang thường sống ở các ruộng lúa, cỏ mục, vườn cây, bãi rác thải, công trình đang xây dựng… Chúng xuất hiện nhiều vào mùa mưa, khi độ ẩm cao, thuận lợi cho kiến phát triển. Kiến ba khoang ưa thích ánh sáng đèn ban đêm nên bay vào theo ánh đèn, đậu vào quần áo, khăn mặt, giường chiếu, chăn màn…

Chất độc trong cơ thể kiến có thể làm tổn thương da người (bỏng da, viêm da) nếu chất này được giải phóng ra khi kiến bị tác động hoặc bị chà sát hoặc bị giết.

Trong cơ thể kiến ba khoang có chứa độc tố Pederin (C24H43O9N), độc tính mạnh gấp 12 – 15 lần nọc của rắn hổ nhưng do lượng tiếp xúc nhỏ và chỉ ở ngoài da nên không đủ gây chết người như nọc rắn. Chất này chủ yếu gây bỏng da có thể nhầm với tổn thương trong bệnh zona thần kinh.

Bác sĩ Duy cho biết khi bị kiến ba khoang dính vào da cần lấy nước sạch mát rửa chỗ kiến đốt rồi bằng xà phòng. Phải hết sức nhẹ nhàng nếu không sẽ làm trầy xước hoặc vỡ vết thương.

Nhanh chóng bôi hồ nước (có bán ở các hiệu thuốc). Những ngày sau đó, tùy vào mức độ bị kiến đốt có thể sử dụng một số loại thuốc sau bên cạnh việc bôi hồ nước đều đặn.

Nếu nốt ban đỏ bị chuyển sang nốt mụn mủ, phồng rộp lên nên dùng thêm mỡ Oxyde kẽm, mỡ kháng sinh để bôi lên da. Nếu vết đốt có dấu hiện lở loét, nhiễm khuẩn, bị rỉ mủ thì nên bôi thêm dung dịch xanh metilen 1 % và để yên tâm bạn nên đến các cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời.

Mỗi ngày nên bôi thuốc thành 2 lần, trước khi bôi bạn rửa sạch vết thương với nước muỗi loãng (có bán ở các hiệu thuốc).

Gặp kiến ba khoang tiếp xúc với cơ thể, phải xử trí thế nào?

 - Không nghiền nát, chà xát kiến khi thấy nó xuất hiện trên thân mình để tránh độc tố tiết ra.

- Khi bị dính chất độc, tránh gãi hay chà mạnh vùng da bị tổn thương. Không tiếp xúc các vùng da lành với nơi bị dính độc tố.

- Rửa sạch vết thương (nhất là ở vùng mắt) càng nhanh càng tốt khi bị dính chất độc, bôi thuốc, dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ.

- Bàn tay nếu lỡ đập chết kiến ba khoang cần rửa sạch bằng xà phòng, càng sớm càng tốt, để tránh độc tố kiến dính vào.

- Khi da bị tổn thương tấy đỏ, lan rộng phải đi khám, không nên tự ý mua thuốc điều trị, bởi trong các loại thuốc bôi ngoài da có chứa Corticoid, chất giải độc tố…nên cần có bác sĩ chỉ định mới được dùng.

Bác sĩ Duy khuyến cáo viêm da do kiến 3 khoang thường khỏi nhanh trong vòng 1 tuần nếu xử trí đúng cách. Tuy nhiên, người bệnh chỉ nên rửa nhẹ nhàng tại nơi tiếp xúc bằng nước muối sinh lý (9‰) ngay lúc vừa tiếp xúc để trung hòa hoặc giảm bớt các yếu tố dị ứng, kích ứng da, sau đó đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời, không nên tự điều trị để tránh các biến chứng nặng hơn.

Để phòng tránh kiến ba khoang cần phải vệ sinh phòng ở sạch sẽ, thoáng mát. Buổi tối nên tắt các bóng điện có ánh sáng xanh, tím (bóng điện huỳnh quang, bóng tuyp…) thay vào đó là bóng điện có ánh sáng đỏ, vàng (đèn dây tóc).

Trước khi đi ngủ, nên kiểm tra kĩ giường gối, chăn chiếu. Trước khi mặc quần áo cần giũ sạch xem có kiến ba khoang hay không.