Mỗi người dân cần chủ động là một 'chiến hào số' trong việc đẩy lùi lừa đảo công nghệ cao

Lừa đảo trực tuyến gia tăng cấp độ rộng, ảnh hưởng mạnh đến an toàn thông tin

Theo thông tin từ Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin Truyền thông), trong 9 tháng đầu năm 2024, đã có hơn 22.000 phản ánh về trường hợp lừa đảo trực tuyến do người dùng gửi về Cổng cảnh báo an toàn thông tin Việt Nam.

Trước đó, trong năm 2023 ghi nhận được hơn 17.400 phản ánh về lừa đảo trên không gian mạng (scam). Trong số này, hơn 90% là lừa đảo liên quan đến chiếm lợi tài chính và ước tính thiệt hại từ 8.000 tỷ đồng đến 10.000 tỷ đồng.

Cùng với các biến tướng tinh vi, các hình thức lừa đảo trên mạng liên tục gia tăng không ngừng, từ đánh cắp thông tin cá nhân, lừa đảo đầu tư... đến cả trục lợi mạo danh cơ quan nhà nước, khách sạn, nhà xe... và mục tiêu cuối cùng của các đối tượng nhắm đến là tài sản.

Song song với các diễn tiến phức tạp, lừa đảo không gian mạng công nghệ cao còn nhắm đến nhiều nhất là ngân hàng, ví điện tử, chứng khoán… Trong khi đó, việc truy vết rất khó khăn do dòng tiền được luân chuyển qua các ngân hàng, ví điện tử với trên 1.200 vụ án tạm đình chỉ điều tra, tương đương trên 75% số vụ không thể điều tra tiếp.

Thông qua 24 hình thức lừa đảo trên không gian mạng phổ biến, đối tượng lừa đảo thường thao túng tâm lý, tạo lòng tin để từ đó thực hiện hành vi trục lợi. Mô hình chung các giai đoạn lừa đảo trực tuyến là tiếp cận nạn nhân thông qua gọi điện, nhắn tin, thư điện tử, mạng xã hội.

Sau đó sử dụng phương thức lừa đảo cài ứng dụng độc hại, link website lừa đảo để lấy thông tin, mã giao dịch, tác động tâm lý trực tiếp. Cuối cùng chiếm đoạt tài sản thông qua các cổng thanh toán, tài khoản ngân hàng rác hoặc thông qua tiền ảo.

Người dân cần chủ động là một 'chiến hào số' trong việc đẩy lùi lừa đảo công nghệ cao

Để giảm thiểu tình trạng lừa đảo trực tuyến, đến nay nhiều biện pháp đã được Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với các cơ quan chức năng triển khai như Hoàn thành chuẩn hóa thuê bao, xử lý 17 triệu SIM có thông tin không trùng khớp; xử lý tập thuê bao một giấy tờ đứng tên nhiều SIM; hệ thống cảnh báo, ngăn chặn tên miền độc hại quốc gia…

Theo Cục An toàn thông tin, bên cạnh các giải pháp kỹ thuật, việc tuyên truyền, phổ biến, nâng cao nhận thức và kỹ năng cho mỗi cá nhân cũng rất cần thiết để đảm bảo an toàn thông tin trên không gian mạng. Điều này cũng thật cần thiết cho mỗi gia đình, cộng đồng và là yếu tố then chốt giúp tạo dựng một không gian mạng Việt Nam an toàn, góp phần thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội số một cách bền vững.

Cùng với việc công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang được tội phạm mạng (hacker) sử dụng để tạo ra ngày càng nhiều phương thức tấn công, lừa đảo tinh vi, mỗi người tham gia mạng xã hội hãy là “người thông thái” với đủ thông tin, kiến thức để nhận diện các hình thức lừa đảo trực tuyến và tỉnh táo để không trở thành nạn nhân của lừa đảo.

Với hình thức lừa đảo đầu tư, người dùng cần phải tìm hiểu về công ty, giấy phép hoạt động, cơ quan, đơn vị, tổ chức chủ quan. Đặc biệt, không gửi tiền hoặc dữ liệu cá nhân qua tin nhắn trò chuyện tới những cá nhân mời chào đầu tư tài chính online.

Trong các vụ lừa đảo liên quan đến việc làm, người dùng cần tìm hiểu kỹ về công ty tuyển dụng, xác minh địa chỉ, số điện thoại, giấy phép hoạt động… trước khi gửi thông tin cá nhân, tài chính và tuyệt đối không gửi tiền đóng phí trước vào tài khoản cá nhân được cung cấp.

Dấu hiệu nhận biết lừa đảo tài chính là các thông tin về “cơ hội đầu tư có hạn” được nhấn mạnh, nhắc đi nhắc lại. Mọi người cần cảnh giác với bất kỳ ai đưa ra những khoản lợi nhuận tài chính tốt đến mức khó tin để tránh rủi ro mất tiền.

Với lừa đảo liên quan đến việc trúng thưởng các cuộc thi, xổ số, nhận quà may mắn… thường giả mạo kết quả trúng giải, người trúng giải nên tìm hiểu kỹ, cẩn trọng khi được yêu cầu chuyển tiền hoặc cung cấp thông tin cá nhân.

Riêng các vụ lừa đảo liên quan đến mạo danh người khác (công an, cán bộ thuế, đại diện cơ quan chức năng… hoặc người quen nhờ chuyển tiền đến tài khoản lạ…), ngoài việc cẩn trọng xác minh thông tin người yêu cầu chuyển khoản, tài khoản nhận tiền…, mọi người không gửi tiền vào các tài khoản không rõ danh tính bởi việc thu hồi tiền đã chuyển là vô cùng phức tạp.