Người dân xã Kỳ Nam (thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh) cho biết, hàng trăm năm trước, mỗi dịp Tết cận kề, bà con đi tảo mộ thấy cạnh bãi biển, các cồn cát, dưới chân núi Đèo Ngang có loài hoa 5 cánh màu vàng nở rộ, khoe sắc.
"Khi đó, mai vàng mọc thành rừng, nở rộ, khoe sắc rực rỡ rất đẹp. Ban đầu không ai để ý, sau đó vài người cắt cành về chưng Tết. Dần dần, khi thấy giá trị kinh tế cao, người dân hùa nhau nhân giống, ươm cây để bán. Nay có gia đình thu về tiền tỷ mỗi năm nhờ mai. Đây là loài cây mọc tự nhiên, độc đáo nên nhiều người rất thích", ông Trần Đình Phong (85 tuổi, trú xã Kỳ Nam) nói.
Ở Kỳ Nam, có ba loại mai chính là mai rừng (mọc trên rừng), mai biển (mọc dọc bờ biển) và mai cồn (mọc ở các cồn cát). Trong ba loại đó, mai cồn được ví là “công chúa” bởi có hoa rất to, sắc vàng đậm, có bông 5 cánh, 6 cánh thậm chí lên đến 10 cánh.
Tuy nhiên, loài mai 5 cánh được ươm giống, trồng phổ biến nhất.
Còn hơn một tháng nữa mới đến Tết Nguyên đán, nhưng do trước đó gặp thời tiết nắng nóng, nhiều gốc mai tự rụng lá, nụ hoa phát triển và bung nở.
Ông Nguyễn Viết Xuân (SN 1972, trú thôn Tân Thành, xã Kỳ Nam) - người có 20 năm kinh nghiệm về trồng mai, cho biết, năm nay gia đình ông có 1.000 gốc mai chờ bán Tết. Song, nắng nóng thất thường khiến hàng chục gốc mai của gia đình ông đã bung nở.
Theo ông Xuân, nhiệt độ thích hợp để "hãm" độ nở của mai là tầm 16 độ C. Từ giữa tháng 10 âm lịch hàng năm, người dân bắt đầu tuốt lá. Năm nay, vườn mai của ông có khoảng vài chục gốc chưa tuốt nhưng do nắng nóng, lá tự rụng, hoa bung nở.
"Những cây nào đã nở, Tết không bán được thì để dành năm sau. Nhưng may mắn, chục ngày gần đây trời trở lạnh, bà con yên tâm tuốt lá để hoa nở đúng dịp Tết. Thời tiết hiện nay là thích hợp, nếu lạnh quá mai cũng không nở", ông Xuân nói.
Năm ngoái, trừ chi phí chăm bón, vợ chồng ông Xuân đút túi 300 triệu đồng nhờ bán loài mai vàng 5 cánh độc đáo.
Bà Phan Thị Lý (trú xã Kỳ Nam) cho biết: "Năm nay gia đình tôi có 500 gốc mai, dự kiến thu về khoảng 200 triệu đồng, nhưng mai nở sớm khiến tôi và nhiều người rất sốt ruột, lo lắng. Nắng quá là chúng tôi mất Tết".
Song, ông Nguyễn Kim Nam (50 tuổi, xã Kỳ Nam) lại khá tự tin khi sở hữu 800 gốc mai chờ bán Tết, bởi mới chỉ có 10% nở hoa.
"Để mai không bung nở quá sớm đòi hỏi người trồng phải có kỹ thuật, phun thuốc trị các loài nấm để tránh rụng lá khi gặp thời tiết nắng nóng. Nếu lá rụng, hoa sẽ bung nở. Vườn mai của gia đình tôi có gốc cổ thụ nhất đang chào bán 140 triệu đồng. Năm ngoái tôi thu về 1,2 tỷ đồng, năm nay dự kiến con số cũng tương tự", ông Nam cho hay.
Ông Bùi Văn Chuổng, Chủ tịch UBND xã Kỳ Nam, cho biết, mai vàng là loài cây chủ lực giúp người dân địa phương thoát nghèo. Toàn xã có khoảng 112 hộ trồng mai, diện tích khoảng 7ha.
"Mai vàng mang lại thu nhập khá cho người dân, hộ nào ít thì vài chục triệu đồng, hộ nhiều hàng trăm triệu mỗi năm. Năm nay, do nắng nóng thất thường, mai nở sớm. Có hộ gia đình mai đã nở tới 60%", ông Chuổng nói.
