Lục Tiểu Linh Đồng: Vinh quang tột đỉnh và bi kịch khi về già

Một vai diễn, vinh quang cả đời

Lục Tiểu Linh Đồng tên thật là Chương Kim Lai (sinh ngày 12/4/1959 tại Thượng Hải - Trung Quốc). Gia tộc ông nổi tiếng với văn hóa "xiếc khỉ". Họ có đến bốn đời miệt mài nghiên cứu văn hóa mỹ hầu. Từ thời cụ cố, đến cụ, cha và Lục Tiểu Linh Đồng đều hóa thân thành Tôn Ngộ Không trên sân khấu.

Sina đánh giá về gia tộc của Lục Tiểu Linh Đồng:“Một nhà Hầu hý ngàn nhà xem, bốn đời hầu vương trăm năm thành truyện”.

Khi còn nhỏ, cậu bé Chương Kim Lai không phải là người thừa kế được trông đợi. Người được cha đặt nhiều kỳ vọng là người anh - Chương Kim Tinh, nghệ danh Tiểu Lục Linh Đồng, từng được coi là thần đồng sân khấu. Tài năng của Chương Kim Tinh được Thủ tướng Chu Ân Lai khen ngợi; hình ảnh của ông thậm chí còn được in thành tem.

Sau này, Lục Tiểu Linh Đồng tâm sự: "Thực ra tôi không phải người đóng vai Mỹ Hầu vương xuất chúng, mà đó chính là anh hai của tôi. Gia tộc nhà tôi cả bốn thế hệ đến nay đều theo diễn xuất Hầu hý. Trong đó người thể hiện thành công nhất hình tượng Mỹ Hầu vương chính là anh ấy".

Sau khi anh trai qua đời vì bệnh máu trắng, Lục Tiểu Linh Đồng được cha gửi gắm kỳ vọng. Khi ấy tuy mới 7 tuổi nhưng ông lập lời thề: "Mình sẽ diễn được, diễn tốt Mỹ Hầu vương". Kể từ đó, mỗi ngày Lục Tiểu Linh Đồng đều dậy từ sáng sớm, nhìn vào mặt trời để luyện hỏa nhãn kim tinh, sống cùng khỉ để bắt chước từng động tác.

Năm 1982, đạo diễn Dương Khiết bay từ Bắc Kinh tới Thượng Hải tìm cha Lục Tiểu Linh Đồng xin tư vấn về diễn viên đóng nhân vật Tôn Ngộ Không. Ông đã đề cử con trai mình. Điều này khiến đạo diễn Dương Khiết cảm thấy rất khó xử.

Trong cuốn tự truyện sau này, nữ đạo diễn nổi tiếng cho hay bà không thấy Lục Tiểu Linh Đồng phù hợp với vai diễn. "Từ vóc dáng đến cử chỉ, tôi không thấy có điểm tương đồng với nhân vật Ngộ Không" - bà viết.

Vì sự nể nang, Dương Khiết buộc lòng cho Lục Tiểu Linh Đồng thử vai. Diễn xuất của ông đã chinh phục được vị đạo diễn khó tính.

Thành công trong diễn xuất của Lục Tiểu Linh Đồng là kết quả quá trình tập luyện nhiều năm trước đó của ông. Hầu như ngày nào ông cũng ngắm mặt trời mọc, mặt trời lặn, nhìn bóng bàn tung nhảy, ban đêm nhìn nhang lửa, lò than để luyện được hình ảnh đôi mắt thần của nhân vật.

Trước mỗi cảnh quay của mình trong phim Tây du ký, Lục Tiểu Linh Đồng thường nhìn vào nơi có ánh sáng để tuyến nước mắt hoạt động. Lúc ghi hình, đôi mắt sẽ có vẻ sáng long lanh, nhấp nháy.

Khi phát sóng vào năm 1986, Tây du ký tạo nên cơn sốt không chỉ ở Trung Quốc mà còn ở nhiều nước châu Á khác, trong đó có Việt Nam. Vai Tôn Ngộ Không đã giúp Lục Tiểu Linh Đồng đoạt giải Nam diễn viên xuất sắc nhất và hai lần đứng đầu bảng xếp hạng top 10 diễn viên điện ảnh, truyền hình được yêu thích tại Trung Quốc.

Cũng nhờ thành công của Tây du ký, Lục Tiểu Linh Đồng được đảm đương vai trò giáo sư tại Đại học Chiết Giang, diễn viên cấp một quốc gia.

Diễn xuất của Lục Tiểu Linh Đồng trong vai Tôn Ngộ Không ấn tượng tới nỗi người Trung Quốc có câu: “Nhắc đến Tôn Ngộ Không là nghĩ tới Lục Tiểu Linh Đồng. Nói Lục Tiểu Linh Đồng là nghĩ về Tôn Ngộ Không”. 

Bị chỉ trích "ăn mày dĩ vãng"

Suốt hơn 3 thập kỷ qua, Lục Tiểu Linh Đồng hưởng lợi không biết bao nhiêu từ hình tượng vua khỉ. Nam diễn viên tham gia vô số quảng cáo với ý tưởng hình ảnh Tôn Ngộ Không, xuất bản sách về Tôn Ngộ Không. Đến nay, ở tuổi lục tuần, ông vẫn thường xuyên xuất hiện tại các sự kiện lớn nhỏ, các hoạt động quảng cáo sách và phim. Tuy nhiên, cũng vì điều này mà một bộ phận công chúng chỉ trích năm diễn viên đang "ăn mày dĩ vãng".

Khi Sina đăng tải những tấm ảnh ghi lại cảnh khuôn viên nhà ở cũ của Ngô Thừa Ân - tác giả tiểu thuyết Tây du ký - xuất hiện nhiều hình ảnh và tượng của Lục Tiểu Linh Đồng, công chúng rất phẫn nộ. Họ ném về phía nam diễn viên rất nhiều lời chỉ trích cay nghiệt.

Sau đó, ban quản lý di tích nhà ở cũ của Ngô Thừa Ân lên tiếng giải thích: Hình ảnh và tượng của Lục Tiểu Linh Đồng được đặt ở khu lưu niệm Mỹ Hầu vương Thế gia nằm ngay bên cạnh nhưng lại hoàn toàn độc lập với nhà ở cũ của Ngô Thừa Ân.

Lục Tiểu Linh Đồng cho biết thêm, ông không hề can thiệp vào bất cứ công việc chuyên môn nào của khu lưu niệm, kể cả việc bán và chia lợi nhuận từ tiền bán vé tham quan. Tuy nhiên, những lời giải thích trên vẫn không thuyết phục được công chúng.

Nhiều người còn bày tỏ sự bất bình khi Lục Tiểu Linh Đồng phản bác việc cải biên Tây du ký. Mỗi khi có phiên bản mới của Tây du ký ra đời, ông lại đưa ra những bình luận tiêu cực, chỉ trích các nhà làm phim lừa dối, xuyên tạc nguyên tác. Các tác phẩm ăn khách của Châu Tinh Trì hay Trương Kỷ Trung còn bị gọi là "những phim khiến tổ tông xấu hổ".

Nhiều người đặt câu hỏi: Ai cho Lục Tiểu Linh Đồng cái quyền thay thế tác giả Ngô Thừa Ân, phản đối mọi sự sáng tạo liên quan tới Tây du ký?. Hơn nữa, bộ phim do ông đóng vai chính vào năm 1986 cũng bị cho là có nhiều thay đổi so với nguyên tác. Nhân vật Tôn Ngộ Không trong phim được miêu tả thiện lương dù ngỗ nghịch. Còn nguyên tác, Tôn Ngộ Không rất hung hăng, nhiều lần muốn giết chết Đường Tam Tạng.

“Ỷ đóng thành công Tôn Ngộ Không nên cả đời không cho người khác làm lại Tây du ký, đó là sự ích kỷ” - đây là một trong những lời chỉ trích hướng về Lục Tiểu Linh Đồng.

Lục Tiểu Linh Đồng còn bị chỉ trích vì bản thân ông thực hiện nhiều bộ phim ăn theo hình tượng Tôn Ngộ Không. Trong phim mới nhất mang tên Tham tiền, ông cài cắm nhiều chi tiết liên quan đến Tây du ký một cách lộ liễu, như Hác Côn Bằng mang biệt danh là lão hầu, cháu gái của ông cầm một con búp bê hình Tôn Ngộ Không. Mở đầu phim, đám trẻ chạy lại trước TV xem phim. Nhạc phim Tây du ký nổi lên, nhưng người xuất hiện lại là Lục Tiểu Linh Đồng trong vai Hác Côn Bằng.

Bộ phim bị đánh giá là cũ kỹ, sáo rỗng và không còn phù hợp với điện ảnh hiện đại. Phim thất bại thảm hại khi chỉ thu về 140.000 NDT (khoảng gần 20.000 USD) sau 3 ngày ra mắt.

Lục Tiểu Linh Đồng cũng nhận lời quảng cáo cho một game điện thoại mang tên Đại Thánh luân hồi. Đáng chú ý, trong game này, hình tượng Tôn Ngộ Không lại có quá trình phát triển tình cảm với Hằng Nga, Bạch Cốt tinh, Nhện tinh và Nữ vương Nữ Nhi quốc. Điều này đi ngược lại chính quan điểm mà ông thể hiện trước đây khi chê bai các phiên bản Tây du ký biến tấu.

Trong dịp Tết Bính Thân 2016, Lục Tiểu Linh Đồng không được đài CCTV mời diễn tiết mục hầu khỉ. Sự việc này khiến nam diễn viên kỳ cựu rất tức giận. Ông thể hiện sự bất bình với nhà đài. Lần này khán giả không đứng về phía Lục Tiểu Linh Đồng. Họ cho rằng, CCTV không lựa chọn ông là điều hoàn toàn bình thường và đã tới lúc nam diễn viên nên để lại vinh quang quá khứ ở phía sau.

Nỗi đau không người nối nghiệp

Về chuyện riêng tư, Lục Tiểu Linh Đồng luôn ôm nỗi buồn đau, day dứt vì không có người tiếp nối nghề xiếc khỉ của gia tộc. Ông cho biết: "Gia tộc tôi bốn đời đều diễn Hầu vương. Đời sau nhận lại gậy Như ý từ đời trước, đưa Hầu vương sống dậy, đem niềm vui đến nhà nhà".

Hiện tại, Lục Tiểu Linh Đồng là người trẻ nhất trong dòng họ còn đam mê diễn xiếc khỉ. Gia tộc ông cũng có quy định rất ngặt nghèo là "Hầu hý chỉ truyền cho con trai, không để lại cho con gái". Trong khi đó, Lục Tiểu Linh Đồng chỉ có một mụn con gái, hiện sống ở nước ngoài.

Lục Tiểu Linh Đồng và vợ sống trong căn chung cư cũ kỹ tại Thượng Hải. Rất nhiều khán giả bất ngờ khi là một nghệ sĩ nổi tiếng nhưng ông lại có cuộc sống rất giản dị.

Đứng trước nguy cơ nghệ thuật xiếc khỉ của gia tộc bị thất truyền, Lục Tiểu Linh Đồng bèn thay đổi quan điểm, tuyên bố rằng chỉ cần tìm thấy người phù hợp, ông sẵn sàng truyền đạt các kinh nghiệm, vốn liếng nghề nghiệp. "Tôi mong rằng tinh túy văn hóa Tây du không bị hủy hoại trong tay nhà họ Chương" - nam diễn viên buồn bã nói.