Chiều cuối năm, bếp nhà ai cũng hồng, đèn nhà ai cũng sáng. Mùi thức ăn thơm nức, mùi bánh chưng xanh trong thớ lá tươi nguyên
Những ngọn khói từ gian bếp tỏa ra và uốn lượn bay lên cao. Tôi nhớ nôn nao tháng ngày này của nhiều năm về trước, bên khu bếp những ngày giáp Tết thân thương.
Ngày ấy, ngôi nhà tôi ở ngói đỏ lợp ba gian. Có một mái hiên, mẹ chất rất nhiều những bắp ngô màu vàng treo lên đó. Một khoảng sân gạch nhỏ, nơi chị em chúng tôi thường đuổi nhau quanh sân. Hoặc chơi trò chảy dây tung lên hạ xuống theo đôi chân thoăn thoắt. Mùa đông, trời lạnh ngắt, trò chơi bật nhảy khiến những đứa trẻ như chúng tôi ấm bừng cả người.
Mẹ thường cắt cỏ từ trên đồng cho đàn lợn nằm phơi thêm ấm. Bên gian bếp trống, bà thổi cơm trưa, tôi hạnh phúc bên câu chuyện của bà quanh bếp lửa. Làm sao không nhớ, không thương! Chàng Lang Liêu với sự tích bánh giầy bánh chưng, sắp Tết rồi, cả không gian trở nên háo hức. Nhất là những đứa trẻ ngây thơ như chúng tôi, luôn lắng nghe quan sát nhiều hơn là nói. Bà bảo mùa xuân sắp về rồi! Thảo nào bên khu vườn, những trái bưởi chín vàng thơm hương dậy mùi đến vậy.
Khu bếp nhà tôi nằm vuông góc với ba gian nhà ngói, có một lối đi men theo từ cổng rẽ vào. Mùa đông trời hanh hao, củi mùn thường bị thiếu, mẹ lên đồng Vàng nhổ rất nhiều gốc rạ về đun. Ông thì ra vườn tre chặt cành củi khô bó lại để dùng dần, đợi khi gói bánh chưng, củi đun cả ngày cho bánh chín mềm nhừ, không thiếu lửa.
Nấu bánh chưng là niềm hạnh phúc của bao gia đình khi xuân đến
Buổi chợ phiên, mẹ tranh thủ quẩy quang gánh lên chợ mua rất nhiều măng miến, cả những chiếc lá dong xanh mịn. Quang gánh mẹ nặng, kĩu kịt như mang cả mùa xuân về nhà. Mẹ cười hiền từ, dắt tôi ra mảnh đất sau vườn, nơi đây trồng rất nhiều cây rau mùi và rau cải. Những bông cải ngồng ra hoa màu vàng như nắng. Cải thật lạ! Nhất định nở vào những ngày cuối đông, nhất định ươm vàng sắc bông vươn lên bầu trời có đám mây màu xám. Màu vàng như bay, như say, khiến một đứa trẻ con chẳng hiểu gì như tôi cũng mải mê ngắm nghía. Để rồi lưu vào trong sâu thẳm ký ức một màu hoa.
Mẹ nhổ những cây mùi già bung hoa có hạt tỏa hương thơm về nấu nước cho chúng tôi tắm. Nồi nước sóng sánh, mẹ nhắc nhở cho thêm nhiều củi để nước nhanh sôi. Tôi rủ đứa em nướng những củ khoai vào bếp tro đang ửng đỏ. Nước lá hạt mùi sôi cũng là lúc củ khoai chín đượm. Que cời bếp đen đen, chúng tôi lấy que tách vỏ khoai rồi chia nhau ăn trong hít hà hơi nóng. Vị khoai bơ bở bùi bùi, chỉ ăn thôi cũng nhìn nhau cười khúc khích, bởi miệng đứa nào cũng lem nhem vệt than. Mẹ lấy trên gác bếp một chùm bồ kết đã hong khô, nướng bồ kết vào bếp cho chiếc vỏ thơm nổ giòn tanh tách. Chúng tôi được mẹ pha nước tắm, hạt mùi ướp hương thau nước thơm màu.
Bà và mẹ thả mái tóc dài vào chiếc thau pha nước bồ kết vàng óng vàng ươm. Cả không gian như mùa xuân bên thềm gõ cửa.
Tết đến, ai cũng mong được gặp lại tất cả người thân trong nhà, cùng ăn chung, chụp chung một tấm hình
Những ngày cuối năm, cả nhà ai cũng bận rộn chuẩn bị cho ngày Tết. Bố hay đi công tác xa nhà, gần Tết, bố khoác ba lô trở về trong niềm vui đoàn tụ. Cả khoảng sân rộng, bà bày rất nhiều lá dong trên nia. Mẹ thì mang thúng gạo nếp vừa ngâm nước hạt mẩy căng trắng tròn vành vạnh. Một giá đỗ xanh xay tách vỏ màu vàng. Ông và bà khéo léo gói bánh chưng hình vuông bốn cạnh. Lạt mềm buộc chặt, những chiếc bánh mẹ chất vào nồi gang cho lên bếp củi luộc chín. Mẹ đun thêm cả nồi măng, thịt đông và giò luộc.
Gian bếp ấm bừng ngọn lửa, ấm bừng mùi thơm và những làn khói tỏa đưa hương, mùi thức ăn neo đậu trong khứu giác. Bao nhiêu năm rồi tôi vẫn nhớ và gọi đó là mùi Tết, bởi có điều gì đó rưng rưng, chan chứa và hạnh phúc mỗi khi nghĩ về.
“Phụ nữ là người giữ ấm nhà cửa, luôn luôn phải chăm sóc cho căn bếp đỏ lửa ba bữa mỗi ngày”, lời bà dạy khiến chúng tôi nhớ mãi. Tay bà cháu tôi hơ hơ lên bếp lửa cho tan cái lạnh cuối đông. Ba ông đầu rau chụm đầu, một chiếc kiềng sắt trải trên nền bếp. Thanh củi cháy đượm, những cọng rơm vàng tanh tách cháy theo ngọn lửa nổ giòn. Vài chùm bồ hóng, cứ phất phơ bay bay như làn khói kết tủa tạo thành. “Bà ơi! Khói sẽ bay đi đâu?” tôi hỏi bà, mắt tròn xoe nhìn ngọn lửa hổng bập bùng vươn làn khói nhỏ. “Khói bay lên trời, tạo thành mây, mây và khói hòa với nhau làm một. Cũng như con người mất đi rồi, linh hồn vẫn còn mãi, nếu là người tốt, họ sẽ hạnh phúc bên mùa xuân bất diệt trên thiên đàng”, bà trả lời, bên nồi bánh chưng sôi, tôi nằm lên chiếc ổ rơm êm êm và chìm vào giấc ngủ. Tôi mỉm cười khi giấc mơ tươi đẹp chưa kịp tan.
Sắc mai đầu tiên hé nở, báo hiệu Tết sắp đến rồi
Bữa cơm Tất Niên, mẹ bóc bánh chưng xanh. Bà cho thêm lát hành vào nồi măng ninh chín. Bố thái miếng giò lụa mềm mịn, xếp lên đĩa thành hình bông hoa. Ông bày mâm ngũ quả, cắm cành đào trong chiếc lọ nở hồng mơ phai. Làn hương trầm khói bảng lảng bay bay. Chiều cuối năm, bếp nhà ai cũng hồng, đèn nhà ai cũng sáng. Mùi thức ăn thơm nức, mùi bánh chưng rền xanh trong thớ lá tươi nguyên. Bên sân, chúng tôi nô đùa chơi ú tim bên thềm xuân cười khúc khích. Mẹ gọi chúng tôi vào ăn cơm, những câu chuyện ríu ran. Bố rót cho ông chén rượu ngâm củ sâm, cả nhà tiếng cười chen hạnh phúc.
Một mùa xuân mới lại sắp sang, những kỷ niệm xưa vẫn tươi rói ngập tràn. Ký ức về ông bà và gia đình mỗi khi nhìn lại gian bếp cũ. Thời gian trôi đi, mùa theo mùa nối nhau bao đổi thay xoay vần. Ông bà tôi, họ là người tốt nên chắc đã hạnh phúc bên mùa xuân bất diệt nơi thiên đàng. Bố mẹ tôi tóc đã hoa râm, gian bếp giờ đây đã xây mới khang trang sơn, bếp nấu bằng ga và bằng điện. Bếp chẳng có khói mà tôi rưng rưng cay mắt, mâm cơm Tất Niên, tha thiết một niềm thương!
