Đảo Rắn chiến lược của Ukraine trên Biển Đen hiện do Nga kiểm soát (Ảnh: Newsweek).
Ngay từ những ngày đầu tiên khi phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine, Nga đã nhanh chóng đưa lực lượng tới chớp nhoáng giành quyền kiểm soát đảo Rắn, hòn đảo chiến lược của Kiev nằm ngoài khơi biển Đen. Đây là dấu hiệu cho thấy, Nga hiểu được tầm quan trọng rất lớn của khu vực biển này với Ukraine và với cuộc chiến.
Bộ Quốc phòng Anh cho biết, trong những tuần qua, Nga được cho đã đưa nhiều khí tài phòng không tới đảo Rắn, nơi mà nhờ ưu thế về vũ khí Moscow đã đạt được thế áp đảo, thậm chí phong tỏa khu vực biển của Kiev.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã kêu gọi phương Tây viện trợ thêm tên lửa chống hạm nhằm đối phó với tình trạng biển Đen bị phong tỏa, đồng thời cảnh báo rằng 75 triệu tấn ngũ cốc có thể bị kẹt lại Ukraine cho tới mùa thu. Tuy nhiên, chuyên gia cho rằng các vũ khí này chưa chắc đã mang lại lợi thế cho Ukraine.
"Kể cả với tên lửa chống hạm thì nó cũng chỉ đối phó được phần nào mối đe dọa từ tàu mặt nước", chuyên gia Sal Mercogliano từ Đại học Campbell (Mỹ) nhận định.
"Mối đe dọa khác từ Nga chính là các tàu ngầm, khí tài có thể đặt mìn, phóng ngư lôi và hoạt động ẩn dưới đại dương", ông Mercogliano phân tích.
Ông nhận định: "Chừng nào mà Nga còn khiến Ukraine không dùng được cảng của họ trên Biển Đen thì đó là một cuộc chiến kinh tế chống lại Kiev. Nếu Ukraine không thể xuất khẩu lúa mì, điều đó sẽ làm họ tổn thương".
Nga hiện đã kiểm soát toàn bộ khu vực biển Azov của Ukraine và giờ đây ưu thế vũ khí của họ được xem đang khiến các cảng ở khu vực biển Đen của Ukraine không thể vận hành. Nga đang điều hàng loạt tàu chiến, tàu ngầm thực hiện nhiệm vụ tuần tra tại đây.
Việc Nga tiếp tục đưa thêm chiến hạm và lực lượng, cũng như khí tài phòng không tới đảo Rắn đã khiến Ukraine dù vẫn kiểm soát thành phố cảng Odessa nhưng lại không thể đưa hàng hóa ra khỏi các cảng.
Ukraine đã mở chiến dịch phản công giành lại đảo Rắn nhưng bất thành. Một chuyên gia quân sự nói với BBC rằng, nếu lực lượng Nga thành công trong việc triển khai thêm các hệ thống tên lửa tầm xa trên hòn đảo thì điều đó có nghĩa là Moscow có thể kiểm soát khu vực biển, đất liền và không phận ở tây bắc của biển Đen và ở phía nam của Ukraine.
Lợi thế của Nga
Theo Newsweek, Nga đang có lợi thế rõ ràng ở Biển Đen. Sau khi sáp nhập bán đảo Crimea năm 2014, Nga coi đây là khu vực chiến lược và đã gia tăng hiện diện quân sự.
Ukraine đã cố gắng trong việc hạn chế tàu Nga tiếp cận lãnh thổ phía nam. Bộ Quốc phòng Ukraine tuyên bố rằng họ đã dùng tên lửa chống hạm của Anh đẩy hạm đội hải quân Nga lùi ra 112km so với khu vực duyên hải. Tuy nhiên, dù phương Tây có gửi thêm tên lửa nữa thì điều này cũng có thể là không đủ.
"Mặc dù tên lửa chống hạm có thể cho phép Ukraine khiến tàu Nga lùi ra xa lãnh thổ mà Kiev đang kiểm soát, nhưng chúng có thể sẽ không ngăn được Nga phóng tên lửa hành trình vào Ukraine từ khoảng cách xa hơn", chuyên gia người Australia Mick Ryan nhận định.
Với lợi thế về cả tàu ngầm và tên lửa tầm xa, Nga rõ ràng là bên đang kiểm soát khu vực biển Đen của Ukraine và rất khó để Kiev lật ngược ưu thế này.
"Tôi cho rằng, vấn đề Biển Đen cần phải giải quyết bằng phương án đàm phán một hành lang an toàn cho tàu chở ngũ cốc của Ukraine ra ngoài thế giới. Đó là giải pháp duy nhất. Thực tế là Nga rất mạnh ở Biển Đen và tôi không thấy một giải pháp quân sự nào phù hợp ở đây", ông Ryan nói.
Nga nhiều lần khẳng định họ không ngăn cản tàu thương mại ở Biển Đen, nhưng cáo buộc Ukraine rải mìn ở khu vực này khiến các tàu không thể di chuyển. Nga cũng cho rằng các lệnh trừng phạt phương Tây là một trong những yếu tố gây nên khủng hoảng lương thực toàn cầu.
Tuy nhiên, ông Ryan cho rằng, Nga đang chiếm ưu thế rất lớn ở Biển Đen và sẽ chỉ nhượng bộ khi Ukraine và phương Tây nhượng bộ trước.
"Tôi có thể chắc chắn Nga sẽ đưa vấn đề Biển Đen vào bất cứ thỏa thuận chấm dứt chiến sự nào", chuyên gia Ryan nói, nhận định về lợi thế của Nga trong việc định đoạt cục diện cuộc khủng hoảng Ukraine.
