Cây đinh lăng có tác dụng chữa bệnh không hay chỉ là món ăn thông thường? (Hoài Thương, Bình Dương)
Bác sĩ Phạm Ánh Ngân, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM - Cơ sở 3, tư vấn:
Đinh lăng không chỉ quen thuộc trong ẩm thực mà còn là vị thuốc phổ biến. Người dân còn gọi cây này là cây gỏi cá, nam dương lâm, dùng để ăn gỏi hoặc nem.
Đinh lăng có khoảng 150 loài. Riêng ở Việt Nam có khoảng 7-8 loại, cây đinh lăng lá nhỏ (còn được gọi là sâm Nam dương) là loại phổ biến nhất.
Lá đinh lăng được sử dụng nhiều trong bữa ăn hằng ngày ở các quốc gia nhiệt đới. Ở Indonesia, có món ăn gọi là Pecel dùng thảo dược này làm nguyên liệu chính, lá được trộn kèm với các loại rau khác và ăn với nước sốt đậu phộng. Mùi cay nồng của thảo dược tạo nên hương vị độc đáo cho món ăn.
Món Urab cũng dùng thảo dược này làm nguyên liệu chính, trộn thêm với lá lốt, dừa nạo, ớt và nước cốt chanh. Người Philippines có món cháo Arroz Caldo, sử dụng đinh lăng là gia vị cùng với bột nghệ.
Với cách bào chế hiện đại, đinh lăng được chứng minh có nhiều tiềm năng chữa bệnh. Lá dược liệu này chứa 8 chất saponin oleanolic mới, tên là polysciosides A đến H và 3 saponin được biết đến. Rễ cây chứa chất saponin giống như sâm, vitamin B1, 2, 6, vitamin C và 20 axit amin thiết yếu.
Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí MDPI vào tháng 2/2023, dịch chiết ethanol từ lá đinh lăng liên quan đến tác dụng bảo vệ thần kinh qua trung gian glutamate. Kết quả nghiên cứu cho thấy tiềm năng của chiết xuất lá đinh lăng trong điều trị các bệnh lý thiếu máu não.
Một nghiên cứu khác đăng trên tạp chí MDPI vào tháng 9/2023 về cơ chế chống oxy hóa và chống viêm từ dịch chiết lá đinh lăng. Đại học Khoa học và Công nghệ sinh học Hàn Quốc cho biết chiết xuất lipophilic từ dược liệu trên mang lại khả năng chống oxy hóa, chống lại stress.
Ngoài ra, các phân đoạn lipophilic từ lá đinh lăng có khả năng chống viêm khi điều hòa giảm mức độ của các yếu tố gây viêm trong các đại thực bào.
Sách Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của Giáo sư Đỗ Tất Lợi có ghi nhận, dùng rễ đinh lăng để thông tia sữa, chữa căng vú.
Tuy nhiên, khi dùng nhiều đinh lăng sẽ lợi tiểu, gây hoa mắt chóng mặt, không nên uống thay nước lọc hoặc sử dụng kéo dài.
Phụ nữ mang thai 3 tháng đầu cần lưu ý khi sử dụng vì đinh lăng có thể làm kích thích co bóp tử cung, gây bất lợi cho thai kỳ. Việc sử dụng lá, rễ cây đinh lăng với mục tiêu điều trị bệnh cụ thể nên được tham khảo ý kiến chuyên gia, tránh những tác dụng quá liều của thuốc.
